Ciepłe Mieszkanie 2022 – nowy program dla budynków wielorodzinnych
Pod koniec II kwartału 2022 roku ruszyć ma nowy, ogólnopolski program dla budynków wielorodzinnych – “Ciepłe Mieszkanie”. Ma on na celu wspieranie wymiany źródeł ciepła oraz termomodernizację. Jakie będą zasady programu i kto będzie mógł skorzystać z dofinansowania?
Spis treści – Czego dowiesz się z artykułu?
Dofinansowania termomodernizacji i wymiany źródeł ciepła w budynkach wielorodzinnych
W Polsce, w celu zmniejszenia kosztów związanych z wymianą przestarzałych kotłów zasypowych o wysokiej emisji zanieczyszczeń do atmosfery, czyli tzw. “kopciuchów”, na nowe, energooszczędne urządzenie grzewcze, można skorzystać z różnych form dofinansowania do wymiany pieca. Skierowane są one zarówno do mieszkańców domów jednorodzinnych, jak i budynków wielorodzinnych. Przy czym znaczna część programów finansowana ze środków budżetu centralnego oraz Unii Europejskiej, jest koordynowana przez wojewódzkie oddziały Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Należy tu przypomnieć, że na początku 2021 roku minister klimatu Michał Kurtyka ogłosił rozpoczęcie prac nad pilotażowym programem, który obejmie dofinansowanie zarówno wymiany źródeł ciepła w budynkach wielorodzinnych, jak i termomodernizacji. Jednym z województw, w którym zaczął być realizowany jego pilotaż, było województwo zachodniopomorskie. Program ten wdrażany był przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, a jego odbiorcami mogły zostać osoby fizyczne – właściciele lub współwłaściciele lokali w budynkach wielorodzinnych. Podobnie, jak w przypadku programu Czyste Powietrze, wysokość przyznawanych dotacji uzależniona była od dochodu beneficjenta. Łącznie przeznaczono na ten cel 36 mln złotych.
Należy tu bowiem zauważyć, że według danych Głównego Urzędu Statystycznego w Polsce jest ok. 5 mln budynków jednorodzinnych i 530 tys. budynków wielorodzinnych. Natomiast prowadzone w kraju badania ilościowe wskazują, że ponad 80 proc. budynków jednorodzinnych ogrzewanych jest paliwami stałymi (z czego 3 mln stanowią “kopciuchy” emitujących znaczne ilości zanieczyszczeń). Jak wynika zaś z danych Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE), niska emisja oparta na spalaniu paliw stałych (głównie słabej jakości węgla i odpadów) w domowych instalacjach grzewczych jest źródłem wielu zanieczyszczeń powietrza, w tym m.in. pyłów PM2,5 PM10 oraz rakotwórczego benzo(a)pirenu.
Wnioski płynące z pilotażowych programów
Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz Narodowego Funduszu, wnioski płynące z pilotażowych programów miały być podstawą do uruchomienia ogólnopolskiego programu dofinansowań do termomodernizacji i wymiany źródeł ciepła w budynkach wielorodzinnych. Bowiem ten rodzaj mieszkalnictwa również wymaga wsparcia. Szacuje się, że ok. 30 proc. całkowitego zużycia energii w Unii Europejskiej wykorzystuje się do ogrzewania lub chłodzenia budynków, co ma wysoki udział w emisji CO2. Warto tu również podkreślić, że aż 75 proc. budynków wielorodzinnych w Europie ma instalacje grzewcze, które nie działają poprawnie (wszystko z powodu braku zrównoważenia hydraulicznego i możliwości regulacji temperatury w pomieszczeniach). Jest to przyczyną niezadowolenia mieszkańców tych budynków, którzy często skarżą się na brak komfortu cieplnego (w tym niedogrzane lub przegrzanie), wysokie opłaty za ogrzewanie, a także problemy z hałasem.
Paweł Mirowski, wiceprezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, wskazywał również, że NFOŚiGW jest zadowolony z dotychczasowych efektów uruchomionych pilotaży, zarówno w województwach dolnośląskim i zachodniopomorskim. Gorzej natomiast sytuacja przedstawia się w Pszczynie (będącej jednym z najbardziej zanieczyszczonych miast w Polsce), w której konieczna jest skuteczna walka ze smogiem:
Pilotaż w Pszczynie nie do końca spełnia nasze oczekiwania pod względem motywowania mieszkańców do składania wniosków o dotacje i liczby skutecznych działań informacyjno-promocyjnych. Być może to jest przyczyną zaledwie 19 złożonych wniosków na niecałe 170 tys. zł dofinansowania. Liczymy jednak na to, że Pszczyna – wzorem wspomnianych województw – zmobilizuje wszystkie siły do tego, żeby skorzystać z szansy i zwiększyć liczbę składanych wniosków na wymianę źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej lokali mieszkalnych znajdujących się w budynkach wielorodzinnych.
“Ciepłe Mieszkanie” – ogólnopolski program dla budynków wielorodzinnych
Również na początku maja do Sejmu wpłynęła interpelacja posłanki Hanny Gill-Piątek skierowana do Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Znalazły się w niej informacje dotyczące tego, że osoby zamieszkujące w zabudowie wielorodzinnej nie mają możliwości skorzystania z programu priorytetowego “Czyste Powietrze”. W odpowiedzi, Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało, że zostanie uruchomiony odrębny, funkcjonujący obok tego dotychczasowego, nowy, ogólnopolski program priorytetowy – “Ciepłe Mieszkanie”.
Przy jego tworzeniu wykorzystano doświadczenia zebrane przy realizacji dotychczasowych programów pilotażowych w Pszczynie na Śląsku i województwach zachodniopomorskim i dolnośląskim. “Ciepłe Mieszkanie” będzie realizowane przez NFOŚiGW przy udziale wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, które będą prowadziły nabór dla gmin. Następnie jednostki samorządowe po otrzymaniu dofinansowania przeprowadzą nabór dla swoich mieszkańców. Jak wskazuje Paweł Mirowski, nadzorując pracę Departamentu Czystego Powietrza:
W pierwszym etapie programu wnioski mieliby składać właściciele pojedynczych lokali mieszkalnych w budynkach wielorodzinnych, a potem wspólnoty mieszkaniowe – tak jak to robiliśmy w naszych programach pilotażowych w województwach zachodniopomorskim i dolnośląskim oraz w Pszczynie na Śląsku.
“Ciepłe Mieszkanie” dla kogo?
Jak zaznacza wiceprezes Narodowego Funduszu – “Ciepłe Mieszkanie” ma być odrębnym i samodzielnym programem, a nie elementem innego rządowego programu, jakim jest “Czyste Powietrze”. “Ciepłe Mieszkanie” jest bowiem skierowane do innej grupy odbiorców, mianowicie – właścicieli i współwłaścicieli domów jednorodzinnych lub wydzielonych w budynkach jednorodzinnych lokali mieszkalnych z wyodrębnioną księgą wieczystą.
Beneficjenci programu “Ciepłe Mieszkanie” będą gminy, których zgłoszenia będą przyjmowały wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW). Następnie zaś dana gmina będzie prowadzić nabór wniosków na swoim obszarze dla beneficjentów końcowych, w tym przypadku osób fizycznych, będących właścicielami lub współwłaścicielami lokali w budynkach wielorodzinnych.
“Ciepłe Mieszkanie” – od kiedy?
Wstępnie, jeszcze na początku marca br., termin uruchomienia programu “Ciepłe Mieszkanie” planowany był na przełom I i II kwartału 2022 roku. Wtedy to NFOŚiGW poinformował, że jest już w fazie ostatecznych uzgodnień, również z samorządami. Te ostatnie wraz z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej będą uczestniczyć we wdrażaniu programu na swoim terenie. Jak się jednak okazuje, termin rozpoczęcia naboru wniosków przesunął się na koniec II kwartału 2022 roku.
“Ciepłe Mieszkanie” – co obejmie nowe dofinansowanie dla budynków wielorodzinnych?
Celem programu “Ciepłe Mieszkanie” jest wymiana nieefektywnych źródeł ciepła i poprawa efektywności energetycznej lokali mieszkalnych znajdujących się w budynkach wielorodzinnych. Co zatem będzie obejmować dotacja „Ciepłe Mieszkanie”? Otóż głównym zadaniem programu będzie wspieranie likwidacji indywidualnych, nieefektywnych źródeł ciepła na paliwa stałe w lokalach mieszkalnych, które mają być zastąpione przez:
- pompy ciepła;
- kotły gazowe kondensacyjne;
- ogrzewanie elektryczne;
- kotły na pellet drzewny;
- podłączenie lokalu do wspólnego efektywnego źródła ciepła (np. sieci ciepłowniczej).
Jak informuje wiceprezes Paweł Mirowski, dodatkowo wspierana ma być również:
- wymiana okien i drzwi;
- wentylacja mechaniczna;
- wykonanie instalacji centralnego ogrzewania (c.o.) i ciepłej wody użytkowej (c.w.u.);
- dokumentacja projektowa.
Dobrze jednak uwzględnić, że projekt czeka jeszcze opiniowanie ze strony ministra właściwego ds. klimatu i akceptacja Rady Nadzorczej NFOŚiGW, tak więc mogą pojawić się w nim pewne zmiany.
Program “Ciepłe Mieszkanie” – ile dopłaty można otrzymać?
Jak informuje NFOŚiGW, budżet i nabory wniosków w przypadku “Ciepłego Mieszkania” w dużej mierze zależeć będą od dostępnych środków finansowych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jak wynika z informacji jakie od NFOŚiGW uzyskał portal SmogLab, zaplanowany budżet programu na lata 2022 – 2026 wynosi 1,4 miliarda złotych.
Jaka jest natomiast wysokość wsparcia? Otóż, zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami w programie “Ciepłe Mieszkanie” miały być dostępne dwa poziomy dofinansowania: do 13.000 zł i do 26.000 zł. Obecnia mowa jest jednak o trzech poziomach wsparcia:
- podstawowym, wynoszącym do 30 proc. kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia (ale nie więcej niż 15.000 zł);
- podwyższonym do 60 proc. kosztów kwalifikowanych inwestycji (do 25.000 zł);
- najwyższym do 90 proc. kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia (do 37.500 zł).
Planuje się również, że intensywność dofinansowania zostanie zwiększona o 5 punktów proc. w przypadku lokali w niektórych gminach (mowa tu o przedsięwzięciach, które realizowane będą w miejscowościach znajdujących się na liście gmin z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem).
Podobnie jak w programie “Czyste Powietrze” poziomy dofinansowania będą uzależnione od wysokości dochodów wnioskodawców lub ich gospodarstw domowych. W pierwszym etapie wdrażania tego nowego programu dla budynków wielorodzinnych o wsparcie będą mogły się starać osoby fizyczne (jako beneficjenci końcowi) posiadające tytuł prawny wynikający z prawa własności lub ograniczonego prawa rzeczowego do lokalu mieszkalnego.
Gdzie można składać wnioski o dotację w ramach programu “Ciepłe Mieszkanie”?
Na ten moment nie są znane jeszcze szczegóły dotyczące wypełniania i składania wniosków. Jednak ze względu na to, że program “Ciepłe Mieszkanie” ma być prowadzony, podobnie jak “Czyste Powietrze” przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, to najbardziej prawdopodobne jest, że również w tym przypadku wnioski przyjmować będą wojewódzkie oddziały NFOŚiGW. Same zaś dokumenty można będzie złożyć zarówno w wersji papierowej, jak i online.
a ja nie mogąc się doczekać na ten program (początkowo miał byc w pierwszym kwartale)wymieniłam okna, bo już było wszystko nagrane i teraz nie wiem czy będ emogła skorzystac z tego programu choc mi sie nalezy.
Zaraz będzie 3 kwartał a tu nic.
Prowadzę gminny Punkt Konsultacyjny Programu Czyste Powietrze od prawie 10 m-cy (na zlecenie UG). Spotykam się z wieloma zapytaniami o budynki wielolokalowe, a programu jak nie było tak nie ma. Muszę przyznać, że to dobry pomysł, żeby taki punkt działał, bo ludzie w takich wiejskich gminach jak moja potrzebują pomocy w pisaniu wniosków o dofinansowanie, a potem w długiej batalii o wypłatę środków. Zwłaszcza starsi mieszkańcy nie korzystający z internetu zainteresowani termomodernizacją odwiedzają Punkt i proszą o tę pomoc. Młodzi też gubią się w papieroligii. Tu nie ma ciepłowni, sieci gazowej czy spółdzielni mieszkaniowych, które wzięłyby na siebie pisanie tych wniosków. Nie ma też “spółki komunalnej”, bo dawny ZGKiM przemianowano na referat UG, a mieszkań komunalnych jest zaledwie kilka. To, co kiedyś robiły trzy osoby dziś robi jedna. Jest za to sporo tzw. bloków – pozostałości po PGR, gdzie nie funkcjonują żadne wspólnoty z zarządami, a mieszkania są własnością prywatną, a właściciele często nie mają pojęcia, że zgodnie z prawem taka wspólnota z zarządem musi działać. Właściciele mają w swoich piwnicach kotły na węgiel, albo ogrzewanie rozprowadzone z węglowych kuchni kaflowych (tam gdzie nie ma piwnic) Konflikty sąsiedzkie uniemożliwiają założenie wspólnego źródła ciepła w takiej sytuacji. A to m.in. ma zaproponować nowy “podprogram”? A co z kotłami na pellet? Inna sprawa: dlaczego do małych mieszkań znajdujących się na poddaszu w budynku bez piwnicy nikt nie przewidział dofinansowania np do niewielkich kominków na pellet, które przecież też spełniają normy 5 klasy efektywności energetycznej? Kto np mając najniższą emeryturę przy obecnie szalejących cenach prądu zdecyduje się na ogrzewanie elektryczne?
Ja nie wiem, kto tworzył Program Czyste Powietrze? Z doświadczenia wynikającego z pracy w jednym z takich Punktów wiem, że ktokolwiek to był nie ma pojęcia o realiach zwłaszcza małych gmin. Śmiało mogę powiedzieć, że 50% pytających odchodzi z niczym, bo z różnych powodów się nie kwalifikują do jakiegokolwiek dofinansowania.
Znowu planuje się obciążyć realizacją tego programu Gminy. Po co Gmina ma składać wniosek o dofinansowanie, to właściciele lokali/Wspólnoty Mieszkaniowe powinny składać wnioski bezpośrednio do WFOŚiGW tak jak to jest w programie “Czyste Powietrze”. Gminy nie mają do obsługi tego programu przede wszystkim ludzi, środków na etaty i specjalistycznej wiedzy. Próbuje się Gminom wciskać kolejny projekt parasolowy pod przykrywką NFOŚiGW. Jak już to powinny do niego aplikować nie Gminy tylko spółki komunalne i ciepłownicze.
Z artykułu wynika że program nie bierze pod uwagę wymianę kopciucha na piec np. na pelet i gdzie tu sprawiedliwość – nie dość że wsie zawsze są w plecy to wymiana tylko w okrojonym zakresie. Do tego program zapewne nie będzie działał wstecz Trzeba odpalać kopciuch i mieć wszystko w tyle jak dotychczas bo wychylanie się po za szereg tylko szkodzi
To co robi rząd jest wykluczeniem mieszkańców budynków wielorodzinnych na wsi. Czym się różni budynek jednorodzinny od wielorodzinnego, że trzeba robić pilotaż. Przecież przykład dają sąsiedzi jak zrobi jeden to chce następny. A tak dwa lata do tyłu.