Odszkodowanie za straty moralne
W przypadku, gdy przydarzy nam się wypadek, mamy świadomość możliwości ubiegania się o odszkodowanie. Bierzemy pod uwagę nasz stan zdrowia, które uległo osłabieniu, analizujemy wydatki, jakie ponieśliśmy w związku z wizytami u lekarza czy zażywanymi lekarstwami. Rzadko kiedy jednak uwzględniamy straty niematerialne, jakie ponieśliśmy w związku z wypadkiem. Choć istnieje zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej, o którym wie coraz więcej osób, powstaje pytanie: co, jeśli osoba poszkodowana dalej żyje? Odpowiedź jest prosta: powinna ubiegać się o odszkodowanie za straty moralne. Niestety, wiele osób nie ma pojęcia, czym owe straty są i w jaki sposób można walczyć o świadczenie pieniężne z nimi związane. Pora zatem przyjrzeć się bliżej temu odszkodowaniu.
Spis treści – Czego dowiesz się z artykułu?
Co rozumiemy przez pojęcie „straty moralne”?
Straty moralne dla wielu osób są trudne do zdefiniowania, ale zawsze związane są one z psychiką człowieka oraz ogarniającymi go emocjami. Obejmują one nasze poczucie krzywdy, jakiej doznajemy w wyniku tragicznego wypadku lub działania innej osoby. Jak łatwo się domyślić, udowodnienie przed sądem poniesionej w tym rozumieniu straty może być trudniejsze, warto jednak zawalczyć o to odszkodowanie.
Wśród najczęściej wymienianych strat moralnych, za które można domagać się w sądzie odszkodowania, wyróżnić należy uraz psychiczny, powstały w wyniku przykrego zdarzenia, odczuwany przez nas strach czy stres, depresję, smutek, tęsknotę, a także PTSD. Czynnikiem warunkującym zakwalifikowanie powyższych stanów jako argumentów za ubieganiem się o odszkodowanie za straty moralne jest fakt, że powinny one zostać wywołane działaniem osoby trzeciej. Oznacza to, że spowodowane zostały na przykład przez zachowanie sprawcy wypadku, w którym braliśmy udział, bądź też wynikają z błędu medycznego.
O ile stres, smutek, tęsknotę i strach łatwo zdefiniować, o tyle warto zatrzymać się na chwilę przy pozostałych stratach moralnych i zrozumieć, czym się charakteryzują.
Czym jest uraz psychiczny?
Uraz psychiczny to taka zmiana w psychice, która spowodowana została przykrym lub gwałtownym przeżyciem i istnieje w naszym umyśle w sposób trwały. Osoby, które zostały poszkodowane w wypadku lub podczas błędu medycznego niejednokrotnie wykazują objawy, świadczące o tego typu urazie. W późniejszym życiu często przejawia się on jako niepokój psychiczny lub zaburzenie i wynika z faktu, że ludzie nie zawsze są w stanie przezwyciężyć szkody emocjonalne, jakie ponieśli w trudnej sytuacji. Bardzo często efektem ubocznym urazu psychicznego jest dodatkowy stres, trudności interpersonalne lub nerwowe nawyki.
Uraz psychiczny przejawia się podczas codziennego funkcjonowania organizmu, wywołując różnego rodzaju fobie. Przykładowo osoba, która uczestniczyła w wypadku komunikacyjnym podczas podróży autobusem, boi się od tamtej pory wsiadać do autobusu (ogółem, lub tej konkretnej linii), czy też nadrabia drogi, unikając skrzyżowania, na którym doszło do przykrego zdarzenia. W ten sposób stara się unikać przypomnień o niekomfortowej sytuacji, jaka miała miejsce. Bywa też tak, że pacjent z powodu urazu psychicznego może doświadczać depresji lub ataków paniki.
Diagnozowanie urazu psychicznego nie należy do najłatwiejszych, gdyż trudno jednoznacznie wskazać źródło problemu. Urazy fizyczne widać gołym okiem i łatwo poddać je konkretnej operacji – w tym przypadku poradnictwo psychologiczne może co najwyżej zapewnić pewną ulgę. Proces leczenia tego typu urazu może trwać latami i nie ma absolutnie żadnej pewności, czy i jakie rezultaty przyniesie. Mając to na uwadze, warto ubiegać się o odszkodowanie za straty moralne, które może choć w części pokryć koszty leczenia.
Co to jest PTSD?
Poprzez skrót PTSD (ang. Post-traumatic stress disorder) rozumiemy zespół stresu pourazowego. Jest to zaburzenie psychiczne, stanowiące reakcję na skrajnie stresujące wydarzenie, z którym człowiek nie jest zdolny sobie poradzić i się zaadaptować. Choć najczęściej do przyczyn powstawania PTSD zalicza się działania wojenne, pobyt w obozie koncentracyjnym, katastrofy czy kataklizmy żywiołowe, zaburzenie to może zostać wywołane także w przypadku wypadku komunikacyjnego, bycia ofiarą napaści lub gwałtu czy też otrzymania diagnozy zagrażającej życiu choroby.
Wśród typowych objawów zespołu stresu pourazowego – pozwalających na ubieganie się o odszkodowanie za straty moralne – wyróżnia się napięcie lękowe, poczucie bezradności, uczucie wyczerpania czy też bezwiedne, gwałtownie powracające wspomnienia związane z tragicznym wydarzeniem. Niejednokrotnie objawia się on także koszmarami sennymi, związanymi z przeżytą przez pacjenta traumą oraz unikaniem sytuacji, które kojarzą się z bolesnym przeżyciem – jak zaprzestanie podróżowania środkami transportu publicznego.
Często zdarza się, że objawy zespołu stresu pourazowego pojawiają się dopiero po kilku tygodniach lub miesiącach od traumatycznego zdarzenia. PTSD może trwać przez wiele lat, może także skutkować trwałą zmianą osobowości pacjenta. Leczenie PTSD – biorąc pod uwagę stopień nasilenia i uporczywości objawów u danego pacjenta – w pierwszej kolejności powinno opierać się na psychoterapii, która będzie koncentrowała się na przeżytej traumie. Dopiero w dalszej kolejności, jeśli terapia nie przyniosła rezultatów lub jest dla pacjenta zbyt trudna, należy zastosować leczenie farmakologiczne.
Czym jest depresja?
Zaburzenia depresyjne, zwane potocznie depresją, objawia się przede wszystkim obniżeniem nastroju, zaburzeniem rytmu dobowego, zmniejszeniem apetytu i niezdolnością do przeżywania przyjemności. Wśród objawów obniżenia nastroju występują między innymi niska samoocena, smutek, przygnębienie, poczucie winy, małą wiara w siebie. Co więcej, u niektórych pacjentów depresja może objawiać się myślami samobójczymi.
W przypadku nagłego lub przykrego wydarzenia, które wywołało depresję, mamy do czynienia z depresją egzogenną, czyli reaktywną. Możemy wówczas – jeśli tylko jesteśmy na siłach lub uzyskamy wsparcie od naszych bliskich – ubiegać się o odszkodowanie za straty moralne, poniesione w wyniku doświadczonego przez nas zdarzenia. Tym bardziej, że wiele osób nadal traktuje depresję jako oznakę słabości lub zwykły smutek, który szybko mija, tym samym utrudniając osobie poszkodowanej poradzenie sobie z traumą oraz walkę z chorobą.
O ile „standardowy” smutek jest krótkotrwały i trwa zwykle od kilku do kilkunastu godzin, w przypadku zaburzenia depresyjnego może on występować nawet przez kilka tygodni, miesięcy lub lat. Podobny czas trwania mogą przejawiać pozostałe objawy, w tym napady lęku. Osoby z depresją wymagają długofalowej, specjalistycznej opieki i leczenia.
Jakie dokumenty są potrzebne, aby ubiegać się o odszkodowanie za straty moralne?
Przymierzając się do walki o odszkodowanie za straty moralne, przede wszystkim powinniśmy przygotować oświadczenie krzywdy. Dokument ten, napisany przez pokrzywdzonego, powinien stanowić jego własny opis konsekwencji na tle psychicznym i emocjonalnym, jakie poniósł w następstwie przykrego lub gwałtownego zdarzenia. Oprócz wykazu tychże konsekwencji istotne jest także wskazanie, w jaki sposób wpłynęły one na życie zawodowe lub osobiste tej osoby.
Stworzenie takiego dokumentu może być bardzo trudne, ponieważ trzeba przezwyciężyć własne lęki, ponownie przyjrzeć się traumatycznemu wydarzeniu, które miało miejsce w naszym życiu, a następnie przelać wszystko na papier. Przygotowanie oświadczenia krzywdy może być jednak na swój sposób oczyszczające, ponieważ pozwala na spojrzenie z pewnej perspektywy na całą sytuację i zrozumienie szkód moralnych. Niekiedy poszkodowany może także czuć pewnego rodzaju wstyd, pisząc o konsekwencjach. Dokument ten jest jednak niezbędny, by ubiegać się o odszkodowanie za straty moralne. Dlatego ważne jest, by w przypadku ubiegania się o należną nam finansową rekompensatę, otrzymywać wsparcie od bliskich, którzy pomogą przejść przez ten trudny proces.
Oprócz niego istotne jest także dołączenie zaświadczenia lub opinii lekarza psychiatry bądź psychologa, który potwierdzi i opisze nasz stan psychiczny i emocjonalny. Wymaga ono spotkania i rozmowy z tego typu specjalistą, może ona jednak okazać się pomocna w próbach radzenia sobie z traumą.
W jaki sposób zgłosić swoje roszczenie?
Roszczenie, jakim jest odszkodowanie za straty moralne, związane z przejawiającym się u nas zespołem stresu pourazowego, urazem psychicznym, depresją lub innym czynnikiem, można zgłosić w ramach polisy OC sprawcy zdarzenia. Postępujemy w tym przypadku dokładnie tak samo, jak przy odszkodowaniu za straty materialne czy uszczerbek na zdrowiu. Oprócz wniosku o odszkodowanie powinniśmy dołączyć wspomniane powyżej dokumenty, a także dostarczyć dokumentację lekarską, związaną z leczeniem psychiatrycznym lub psychologicznym. Wykazanie przez nas faktycznego urazu psychicznego, depresji czy PTSD stanowi podstawę do ubiegania się o świadczenie pieniężne.
Ile odszkodowania za straty moralne?
Wysokość odszkodowania uzależniona jest od tego, w jakim stopniu przejawia się nabyty uraz psychiczny oraz jaki wpływ na codzienne funkcjonowanie poszkodowanego mają poniesione przez niego straty moralne. Kwota, jaka jest w takich sytuacjach zasądzana, najczęściej waha się od kilku do nawet kilkuset tysięcy złotych, zależnie od indywidualnej sytuacji osoby zgłaszającej roszczenie. Co więcej, uraz psychiczny stanowi także podstawę do ubiegania się o stałą rentę na rzecz osoby poszkodowanej.
