Jak się chłodzić, by nie przegrzać systemu? Globalny boom na klimatyzację a wyzwania energetyczne
Rosnące temperatury i poprawa warunków życia napędzają światowy popyt na chłodzenie. Jednak bez działań na rzecz efektywności energetycznej i sprawiedliwego dostępu, klimatyzacja może przeciążyć systemy elektroenergetyczne i pogłębić nierówności. Eksperci IEA pokazują, jak nie dopuścić do tego scenariusza.
Klimatyzacja staje się koniecznością, ale nie dla wszystkich
W 2024 roku średnia temperatura na świecie po raz pierwszy przekroczyła 1,5°C powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej. Fale upałów o niespotykanej intensywności dotykają już nie tylko tropiki, ale także miasta takie jak Paryż, Nowy Jork czy Seul. Jednocześnie wzrost dochodów w krajach rozwijających się otwiera drogę do szerokiego dostępu do klimatyzacji.
Zgodnie z analizą Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA), obecnie ok. 3,5 miliarda ludzi żyje na obszarach o wysokich temperaturach, ale tylko 15% z nich ma dostęp do klimatyzacji. W Indonezji odsetek gospodarstw z klimatyzacją ma wzrosnąć z 14% w 2023 r. do 85% w 2050 r. W Azji Południowo-Wschodniej całkowita liczba urządzeń chłodzących może wzrosnąć dziewięciokrotnie do 2040 roku.
Jednak dostęp do chłodzenia nie jest równy – w Afryce Subsaharyjskiej klimatyzację posiadają niemal wyłącznie najbogatsze gospodarstwa domowe. W Europie z kolei (gdzie klimatyzacja nadal nie jest powszechna) jej rozkład jest znacznie bardziej równomierny między grupami dochodowymi.
Rosnący popyt = rosnące obciążenie sieci
Chłodzenie budynków to najszybciej rosnące źródło zapotrzebowania na energię w sektorze mieszkaniowym. Według IEA, do 2035 r. globalne zapotrzebowanie na energię do chłodzenia będzie rosło o 4% rocznie (przy obecnych politykach).
Efekt? Rosnące szczytowe zużycie energii – szczególnie podczas fal upałów. Przykładowo:
- we Francji, gdzie klimatyzacja jest nadal rzadkością, wieczorne szczyty zużycia energii w czerwcu 2025 roku były o 25% wyższe niż poza sezonem;
- w Nowym Jorku, gdzie klimatyzacja jest powszechna – aż o 90%.
W Indiach każde 1°C wzrostu temperatury w 2024 r. przekładało się na dodatkowe 7 GW zapotrzebowania. Bez działań na rzecz efektywności może to wzrosnąć do 12 GW/°C w 2030 roku. Ale – i to dobra wiadomość – sprzedaż wyłącznie energooszczędnych urządzeń mogłaby zmniejszyć to obciążenie o 20%.
Efektywność kluczem do zrównoważonego chłodzenia
Średnio nowa klimatyzacja sprzedawana na świecie jest dziś tylko w połowie tak wydajna jak najlepsze dostępne modele. Co więcej, analiza IEA pokazuje, że wydajniejsze jednostki często nie kosztują więcej – przy tym samym budżecie można kupić urządzenie o efektywności 3 W/W lub 6 W/W.
Ministrowie z niemal 50 krajów, uczestniczący w czerwcowej konferencji IEA, zgodzili się wspierać promowanie efektywnych technologii chłodzenia, jako sposobu na ograniczenie kosztów energii i zmniejszenie ryzyka przeciążeń sieci.
Dodatkowo, same nawyki użytkowników mają znaczenie. Ustawienie klimatyzatora na 26°C zamiast 24°C (w połączeniu z użyciem wentylatora) może zmniejszyć zużycie energii o 30%, bez obniżenia komfortu – jak pokazano w badaniach prowadzonych w Singapurze.
Projektowanie budynków i miast – zapomniany sojusznik
Klimatyzacja to nie wszystko. Odpowiednie projektowanie budynków i przestrzeni miejskich może znacząco obniżyć zapotrzebowanie na chłodzenie.
- Izolacja i osłony przeciwsłoneczne mogą zmniejszyć zapotrzebowanie na chłodzenie nawet o 80%.
- Zielona infrastruktura w miastach, jak parki czy drzewa, ograniczają efekt miejskiej wyspy ciepła – różnice temperatur między terenami zielonymi a zabudowanymi w Paryżu sięgały 7°C podczas ostatniej fali upałów.
Te rozwiązania są często tańsze i bardziej zrównoważone niż masowa klimatyzacja.
Skuteczna polityka: regulacje, informacja, wsparcie
IEA wskazuje trzy filary skutecznej polityki chłodzenia:
🔹 Regulacje – normy efektywności energetycznej dla urządzeń i budynków. Choć ponad 100 krajów ma takie normy, ich rygor bywa niski.
🔹 Informacja – np. etykiety energetyczne czy kampanie edukacyjne zachęcające do efektywnego użytkowania.
🔹 Incentywy – dotacje i programy wsparcia, szczególnie dla gospodarstw o niskich dochodach i wrażliwych na skutki upałów.
Dobrze zaprojektowane narzędzia mogą jednocześnie chronić zdrowie, zmniejszać rachunki i redukować emisje.
Zobacz również:- Upały nie do zniesienia, ale klimatyzacja to nie remedium – uważa francuski rząd
- Fala upałów zwiastuje lato wysokiego zapotrzebowania na energię i wzrostu cen
- Rekordowe upały coraz bliżej? WMO ostrzega przed globalnym ociepleniem w latach 2025–2029
Źródło: IEA
Obserwuj
Może Cię również zainteresować
Cyfrowy bliźniak EC Elbląg. Energa rozwija zaawansowane narzędzia AI w energetyce
Energa wdraża kolejny projekt typu digital twin. Wirtualny model Elektrociepłowni Elbląg ma usprawnić zarządzanie złożonym układem wytwórczym i wesprzeć planowanie inwestycji. Pierwsze funkcjonalności pojawią się w 2026 roku. Cyfrowy bliźniak EC Elbląg – po co powstaje? Elektrociepłownia Elbląg to dziś trzy różne źródła energii: blok biomasowy, kotłownia rezerwowo-szczytowa oraz ostatni kocioł węglowy, który w zmniejszonej […]
ORLEN świętuje 400. dostawę LNG do terminalu w Świnoujściu
ORLEN odebrał w Świnoujściu już 400. dostawę LNG, co potwierdza rosnącą rolę terminalu w dywersyfikacji dostaw gazu do Polski. Prawie połowa importowanego gazu trafia do kraju właśnie tą drogą.
Zielone aluminium w motoryzacji: klucz do redukcji śladu węglowego aut do 2040 roku
Nowe badania pokazują, że przejście na zielone aluminium w produkcji samochodów może znacząco ograniczyć emisje CO2 w Europie. Eksperci wskazują, że ambitne cele i odpowiednie regulacje są niezbędne do osiągnięcia neutralności klimatycznej sektora motoryzacyjnego.
Kradzieże kabli ze stacji ładowania: rosnący problem w Polsce
W Polsce nasila się fala kradzieży kabli ze stacji ładowania pojazdów elektrycznych. Straty operatorów, utrudnienia dla użytkowników i surowe kary to tylko część konsekwencji tego procederu.
Europejskie centra danych a wyzwania energetyczne – klucz do realizacji cyfrowych celów UE
Europa planuje potroić moce centrów danych w ciągu najbliższych lat, by wzmocnić swoją pozycję w sektorze AI. Jednak szybki rozwój tej branży wymaga pokonania poważnych barier energetycznych i infrastrukturalnych.
Globalne koncerny energetyczne ogłaszają inwestycje warte bilion dolarów na COP30 – priorytetem sieci i magazyny energii
Podczas szczytu COP30 w Belém światowe koncerny energetyczne zrzeszone w UNEZA zapowiedziały wzrost rocznych nakładów na transformację energetyczną do 148 mld USD. Inwestycje skoncentrują się na rozbudowie sieci i magazynów energii, aby sprostać globalnym celom klimatycznym.
Komentarze