LCOE: jakie są koszty wytwarzania energii ze źródeł konwencjonalnych i odnawialnych?
Koszt wytworzenia energii elektrycznej ma kluczowe znaczenie, zarówno dla gospodarki, jak i środowiska. Jego wysokość znacznie różni się, w zależności od tego, z jaką technologią wytwórczą i paliwem mamy do czynienia. Porównywanie kosztów produkcji energii z różnych źródeł umożliwia wskaźnik LCOE. Co to za parametr? Jak wyglądają koszty produkcji z różnych źródeł?
Koszty produkcji energii z różnych źródeł – od czego zależą?
Energię elektryczną produkuje się dzisiaj na różne sposoby. Na większą skalę najczęściej generuje się z kilku podstawowych źródeł, do których zaliczamy:
- węgiel,
- ropa naftowa,
- gaz (w tym również biogaz),
- energia wiatru,
- energia słońca,
- energię jądrową,
- energię cieków wodnych,
- energię geotermalną,
- biomasę.
W przypadku odnawialnych źródeł energii (OZE), takich jak np. energia wiatru czy energia słońca, proces produkcji energii wynika bezpośrednio z zastosowanego “paliwa”. W turbinach wiatrowych pęd powietrza napędza specjalnie wyprofilowane łopaty, a te za pomocą prądnicy dostarczają energii elektrycznej. W instalacji fotowoltaicznej, produkcja prądu możliwa jest dzięki tzw. zjawisku fotowoltaicznemu. W przypadku m.in. węgla, gazu, ropy czy biomasy, proces produkcji prądu wygląda bardzo podobnie. Spalane paliwo przemienia wodę w parę wodną, a ta napędza turbinę generatora prądu.
Co wpływa na koszty wytworzenia energii ze źródeł konwencjonalnych i odnawialnych?
Koszty produkcji prądu w przypadku każdej z technologii może być inny. Co więcej, koszt ten może różnić nawet w obrębie jednej technologii. Wpływa na niego bowiem szereg czynników, w tym przede wszystkim:
- Dostępność i koszty paliwa – które dodatkowo, bywają zmienne w czasie. Wiatr i promienie słoneczne są darmowe. Ceny paliw konwencjonalnych (gazu, ropy, węgla) są bardzo zmienne i podatne na zawirowania polityczno-gospodarcze. Dla przykładu ceny węgla energetycznego, wykorzystywanego w energetyce zawodowej, w 2019 roku wynosiły ok. 100 USD/tonę. W 2022 roku sięgnęły już 300 USD/tonę. Z kolei gaz ziemny na początku 2020 roku kosztował ok. 30 euro/MWh, jednak jego cena 2 lata później wzrosła do ponad 100 euro/MWh. W obu przypadkach wzrosty były wywołane m.in. embargiem na rosyjskie paliwa i wynikającą z tego ograniczoną dostępnością w Europie.
- Skala i moc elektrowni – w przypadku każdej technologii, na niższy koszt produkcji energii elektrycznej przekłada się wielkość generatora. Dzięki efektowi skali, koszt spada wraz ze wzrostem mocy instalacji.
- Koszt infrastruktury i eksploatacji. Każda technologia może wiązać się z innymi kosztami inwestycyjnymi oraz kosztami utrzymania. Przykładowo, koszty serwisu i obsługi, będą wyższe w przypadku turbin i elektrowni węglowej, niż w przypadku fotowoltaiki, m.in. ze względu na stopień skomplikowania generatorów.
- Polityka i regulacje prawne. Globalna i krajowa polityka w znacznym stopniu przekłada się na ostateczny koszt produkcji energii elektrycznej. Konieczność uzyskania płatnych pozwoleń, wysokość podatków, opłat (np. cen uprawnień do emisji CO2 uiszczanych przez elektrownie konwencjonalne) czy dotacje to istotne pozycje w kosztach prowadzenia elektrowni.
Wybór konkretnej technologii pod względem opłacalności nie jest prostym zadaniem, ze względu na ogromną różnorodność procesów. By ułatwić podjęcie decyzji opracowano specjalny wskaźnik – LCOE.
LCOE – co to jest?
LCOE (skrót od angielskiego określenia Levelized Cost of Electricity) to wskaźnik dotyczący opłacalności źródła wytwórczego, pozwalający na porównanie różnych technologii produkcji. LCOE wyznacza się odnosząc całkowitą produkcję energii w okresie życia elektrowni do całkowitych kosztów (inwestycji i eksploatacji) z tego okresu. Posługując się uproszczonym wzorem, LCOE można opisać w następujący sposób:
LCOE = zsumowane koszty budowy i funkcjonowania / całkowita produkcja energii
LCOE dostarcza inwestorowi informacji ważnych w procesie inwestycyjnym. Może odpowiedzieć na pytania jak wygląda opłacalność danego źródła wytwórczego w okresie jego eksploatacji, oraz jak wygląda jego opłacalność na tle innych technologii wytwórczych.
Uwaga! Warto zwrócić uwagę na to, że chociaż LCOE to miara powszechnie wykorzystywana w analizach naukowych i biznesowych, to ze względu na swój uproszczony charakter nie uwzględnia wszystkich aspektów wpływających na koszt wytworzenia energii elektrycznej. LCOE nie bierze pod uwagę m.in. pozafinansowanych aspektów, takich jak koszty środowiskowe (związane np. z emisją CO2) czy sytuacja energetyczna (np. tam, gdzie wyż zapotrzebowania energetycznego przypadka na okres jesienno-zimowy, bardziej opłacalna może okazać się farma wiatrowa, pomimo wyższego LCOE).
LOCE energii wiatrowej
Według danych zebranych przez Międzynarodową Agencję Energii Odnawialnej (IRENA), elektrownie wiatrowe na lądzie to obecnie najtańsze źródło energii elektrycznej. W 2023 roku koszt energii wiatrowej (z lądu) wyniósł 33 euro/MWh. LCOE offshore (turbiny morskie) wyniosło w 2023 roku 75 euro/MWh.
W przypadku onshore (turbiny na gruncie) oznacza to spadek o ok. 67% w stosunku do 2010 roku. Koszty budowy turbin offshore są wyższe ze względu na większe wyzwania technologiczne.
LCOE PV – Ile kosztuje wyprodukowanie 1 kWh z fotowoltaiki?
Jak podaje agencja IRENA, średnie globalne LCOE dla energii z fotowoltaiki w 2023 roku wyniosło 44 euro/MWh. Oznacza to spadek o 90% w stosunku do 2010 roku.
Tak znacząca poprawa opłacalności fotowoltaiki wynikała m.in. ze:
- spadku cen instalacji fotowoltaicznych, związanych z upowszechnieniem się technologii czy usprawnieniem procesów produkcyjnych.
- wyższej wydajności instalacji osiągniętej dzięki nowym rozwiązaniom technicznym,
- spadków kosztów O&M (operacyjnych i utrzymania).
Koszt wytworzenia 1 kWh energii elektrycznej – z węgla i gazu
Jeśli chodzi o źródła konwencjonalne (elektrownie węglowe i gazowe) to według danych IRENA, w 2023 roku globalny LCOE dla węgla i gazu wahał się od ok. 79$ do 150$ za MWh w przypadku węgla oraz od 70$ do 140$ za MWh w przypadku gazu ziemnego.
Jeszcze do niedawna, bo do ok. 2016 – 2018 roku, koszty wytwarzania energii ze źródeł konwencjonalnych były niższe od kosztów energii produkowanych z OZE. Wpływ na odwrócenie trendu miało kilka czynników:
- rosnące ceny uprawnień do emisji CO2 – ramach systemu EU ETS za emisję tony dwutlenku węgla w 2022 roku trzeba zapłacić 100 euro. Dla porównania w 2017 roku koszt ten nie przekraczał 5 euro.
- fluktuacje cen paliw – zarówno węgiel, jak i gaz należą do paliw o zmiennej dynamice cen, wrażliwej na wydarzenia polityczne. Wojna w Ukrainie i embarga na Rosję sprawiły, że ceny tych surowców mocno wzrosły. W ciągu roku stawki się ustabilizowały, jednak w ogólnym rozrachunku, według agencji IRENA węgiel to paliwo przeszłości.
Obserwuj
Może Cię również zainteresować
Energa Obrót zapewni energię dla Rafinerii Gdańskiej do 2028 roku
Energa Obrót wygrała przetarg Rafinerii Gdańskiej na dostawy energii elektrycznej do 2028 roku. Umowa obejmuje ponad 2 TWh energii i umacnia pozycję Energi jako kluczowego partnera biznesowego w regionie.
ORLEN z decyzją środowiskową dla Baltic East – druga morska farma coraz bliżej realizacji
Projekt Baltic East, druga morska farma wiatrowa Grupy ORLEN, otrzymał kluczową decyzję środowiskową. Inwestycja o mocy 1 GW zasili ponad 1,25 mln gospodarstw domowych czystą energią i otwiera drogę do udziału w pierwszej polskiej aukcji offshore wind.
Inwestycje w OZE osiągnęły 807 mld USD w 2024 roku – raport IRENA
Globalne inwestycje w transformację energetyczną wzrosły do rekordowych 2,4 bln USD w 2024 r., jednak tempo wzrostu w sektorze OZE wyraźnie spowolniło.
CPK rozpoczyna przygotowania do pierwszego odwiertu geotermalnego
Centralny Port Komunikacyjny podpisał umowę na przygotowanie dokumentacji dla pierwszego odwiertu geotermalnego. To krok w stronę wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenie nowego lotniska w Nowym Oryszewie.
TAURON EKO Premium zasili stacje ładowania eTAURON w 2026 roku
TAURON zakontraktował zieloną energię EKO Premium dla swojej sieci stacji ładowania eTAURON na 2026 rok. Dzięki temu niemal wszystkie ładowarki koncernu będą korzystać z energii pochodzącej wyłącznie z OZE, wspierając rozwój elektromobilności i redukcję emisji CO2.
Cyfrowy bliźniak EC Elbląg. Energa rozwija zaawansowane narzędzia AI w energetyce
Energa wdraża kolejny projekt typu digital twin. Wirtualny model Elektrociepłowni Elbląg ma usprawnić zarządzanie złożonym układem wytwórczym i wesprzeć planowanie inwestycji. Pierwsze funkcjonalności pojawią się w 2026 roku. Cyfrowy bliźniak EC Elbląg – po co powstaje? Elektrociepłownia Elbląg to dziś trzy różne źródła energii: blok biomasowy, kotłownia rezerwowo-szczytowa oraz ostatni kocioł węglowy, który w zmniejszonej […]
Komentarze