Nieodnawialne źródła energii – co to i jakie są?
Nieodnawialne źródła energii to wszystkie surowce kopalne, które można zamienić w energię. Za wyjątkiem pierwiastków promieniotwórczych są one pochodzenia organicznego. Aby termin nieodnawialne źródła energii był precyzyjny, należy dodać „w porównaniu z długością życia człowieka”.
Nieodnawialne źródła energii powstawały bowiem przez wiele, wiele lat. Nie zaczną się pojawiać ponownie, gdyż aktualnie (na szczęście dla nas – obecnych mieszkańców Ziemi!) nic nie zapowiada zaistnienia takich warunków, jakie w przeszłości zapoczątkowały ich tworzenie.
Wady wykorzystywania nieodnawialnych źródeł energii
Wykorzystanie nieodnawialnych źródeł energii to symbol rabunkowej gospodarki zasobami Ziemi. Pamiętam jeszcze ze szkoły podstawowej wierszyk „Gdy się podziała chlorem na sód, to się wydzieli ciepło i smród!”. Rymowanka ułatwiała zapamiętanie informacji. Doskonale pasuje do eksploatacji nieodnawialnych źródeł energii. Tak jak w owej reakcji chemicznej znikają pierwiastki, a otrzymujemy upragnioną energię i hm… odpady – tak przy oparciu procesu wytwarzania energii z nieodnawialnych źródła energii uzyskujemy niezbędne do funkcjonowania współczesnego człowieka energię i zanieczyszczenie środowiska.
Nieodnawialne źródła energii, a co to takiego?
Do nieodnawialnych źródła energii należą: różne rodzaje węgla, ropa i gaz ziemny, pierwiastki promieniotwórcze.
Nieodnawialne źródła energii – węgiel i torf
Jeżeli ktoś nie pali sam w piecu, to węgiel może dla niego mieć jedną postać. Tymczasem istnieją:
- węgiel kamienny – na jego powstanie złożyły się dwie epoki geologiczne: perm (trwający od 298,9 ± 0,15 do 252,17 ± 0,06 mln lat temu) i karbon (trwający od 358,9 ± 0,4 do 298,9 ± 0,15 milionów lat temu). Jak widać na ponowne pojawienie się węgla za naszego życia, już z samej długotrwałości procesu nie ma co czekać.
- Węgiel brunatny – powstał później niż węgiel kamienny. Nie jest tak mocno sprasowany, a co za tym idzie – energetyczny. Spalanie go powoduje emisję większej ilości zanieczyszczeń niż w wyniku spalenia węgla kamiennego,
- Torf – jest jeszcze bardziej „świeżym węglem” niż węgiel brunatny. Nie jest stricte zaliczany do rodzajów węgla, ale stanowi materiał do jego powstania. Gdy poczekamy miliony lat, torf zamienia się w węgiel brunatny, a następnie w węgiel kamienny. Spalanie torfu zanieczyszcza środowisko jeszcze bardziej niż spalanie węgla brunatnego. Kaloryczność torfu jest niższa niż węgla brunatnego.
Nieodnawialne źródła energii – ropa naftowa i gaz ziemny
Omawiamy je razem, gdyż najczęściej występują razem:
- ropa naftowa – jest mieszaniną węglowodorów. Powstała ze szczątków roślinnych i zwierzęcych. Z ropy naftowej otrzymywane są nie tylko benzyna i olej napędowy, ale również: oleje, parafina, smary, asfalty, mazuty.
- Gaz ziemny – występuje w złożach wraz z ropą naftową. W większości składa się z metanu. Gaz ziemny jest bezwonny, a tylko ze względów bezpieczeństwa jest nawaniany przed wtłoczeniem do rurociągów.
Nieodnawialne źródła energii – pierwiastki promieniotwórcze
- Uran – w stężeniach uzasadniających ekonomicznie wydobycie występuje w rudach uranu. W procesie wzbogacenia wzrasta stężenie izotopu 235U. Uran wzbogacony stosowany jest do budowy bomb atomowych oraz jako paliwo w reaktorach jądrowych.
Nieodnawialne źródła energii – zalety.
- Nieodnawialne źródła energii należą do surowców, których zamiana w energię jest technologią bardzo dobrze znaną.
- Nieodnawialne źródła energii umożliwiają stosunkowo tanie uzyskanie energii. Wystarczy ognisko czy „koza” i już możemy się ogrzać.
- Nieodnawialne źródła energii, za wyjątkiem torfu, należą do surowców energetycznych o wysokiej kaloryczności.
W niektórych zastosowaniach nieodnawialne źródła energii są bezkonkurencyjne. Okręt podwodny o napędzie atomowym ma zasięg i czas pływania ograniczony bardziej przez zapasy żywności i wytrzymałość załogi niż paliwo.
Zakłady, w których pozyskiwane i przetwarzane są nieodnawialne źródła energii są miejscem pracy wielu osób. Zastąpienie po części wytwarzanej przez nie energii przez np. przydomowe elektrownie fotowoltaiczne spowoduje zmniejszenie zatrudnienia w sektorach: wydobywczym i energetyki.
Nieodnawialne źródła energii – wady
Wytwarzanie energii z nieodnawialnych źródeł energii (za wyjątkiem uranu) wiąże się, z ich spalaniem. Produktem ubocznym jest zanieczyszczenie atmosfery gazami i pyłami. Uzyskiwanie energii w elektrowni jądrowej również przyczynia się do powstawania odpadów. Są one radioaktywne. Przechowuje się je w składowiskach umieszczonych głęboko pod powierzchnią Ziemi. Awaria elektrowni atomowej czy to na skutek awarii urządzenia (Majak 1957 r.), błędu człowieka (Czarnobyl 1986 r.) lub klęski żywiołowej (Fukushima 2011 r.) powoduje skażenie środowiska na znacznym obszarze.
Złoża nieodnawialnych źródeł energii niejako z definicji są ograniczone i ulegają stopniowemu wyczerpaniu.
Państwa, które są w posiadaniu złóż nieodnawialnych źródeł energii mają wpływ na gospodarkę światową np. kryzys naftowy w 1973 roku wywołany został ogłoszeniem embarga państw OPEC na eksport ropy do USA po wybuchu wojny izraelsko-arabskiej. Udział w wojnie czy zmiany ustrojowe w kraju, który dysponuje odnawialnymi źródłami energii również może być powodem kryzysu. Taki miał miejsce w latach 1979–1982. Był on pochodną rewolucji irańskiej.
Obserwując wahania cen ropy, można przypominać sobie nieszczęścia, które dotknęły ludzkość. Cena ropy osiągnęła 45 dolarów za baryłkę, gdy miała miejsce wojna w Zatoce Perskiej. Cena ropy osiągnęła 70,85 dolarów za baryłkę, gdy spustoszenie wywołał huragan Katrina. Wzrost cen nieodnawialnych źródeł energii przyczynia się do inflacji. Nieodnawialne źródła energii muszą być przetransportowane do miejsca, w którym zostaną wykorzystane (np. węgiel do ciepłowni, ropa naftowa do refinerii).
Odnawialne źródła energii – OZE
Alternatywą dla nieodnawialnych źródeł energii są OZE. Odnawialne źródła energii dostarczają energii, ale po ich wykorzystaniu nie pozostaje dziura w Ziemi jak wyrobisko kopalni. Pozwalają na zagospodarowanie odpadów i wykorzystanie darmowej energii przyrody. Stanowią one przyszłość energetyki. Więcej temat OZE dowiesz się z artykułu: Odnawialne źródła energii w Polsce.
Obserwuj
Może Cię również zainteresować
URE: pięciu wytwórców otrzyma 1,5 mld zł wsparcia z drugiej aukcji kogeneracyjnej 2025
Ponad 6 TWh energii z wysokosprawnej kogeneracji zyska wsparcie państwa – rozstrzygnięto drugą w tym roku aukcję na premię kogeneracyjną.
Qair Polska planuje 5 TWh zielonej energii rocznie do 2030 roku. Firma chce mieć 3 GW mocy i rozbudować magazyny energii
Qair Polska zapowiada ambitne cele na najbliższe lata – do 2030 roku chce dostarczać ponad 5 TWh energii odnawialnej rocznie dla odbiorców w Polsce. Kluczowe mają być rozwój magazynów energii, hybrydyzacja instalacji i zmiany legislacyjne – w tym ustawa wiatrakowa.
ESG zmienia reguły gry. Firmy przechodzą od compliance do strategii
Rosnące znaczenie ESG nie ogranicza się już do spełniania wymogów prawnych. Coraz więcej firm dostrzega w nim szansę na budowanie przewagi konkurencyjnej i długoterminowego sukcesu. Przejście od compliance do strategicznego zarządzania ESG staje się nowym standardem – także w Polsce.
Naturalny wodór w skorupie kontynentalnej – potencjał, ograniczenia i geologiczne uwarunkowania
Naturalny wodór może stać się istotnym źródłem czystej energii dla przemysłu i trudnych do dekarbonizacji sektorów. Najnowszy przegląd badawczy opublikowany 13 maja 2025 r. w Nature Reviews Earth & Environment ujawnia, w jakich warunkach dochodzi do jego powstawania i akumulacji w skorupie kontynentalnej. To pierwszy tak kompleksowy opis geologicznych procesów, które mogą zadecydować o przyszłości „białego wodoru”.
177 mld USD na energetykę. IEA o kredytach eksportowych
Rola agencji kredytów eksportowych (ECA) w finansowaniu energetyki rośnie, zwłaszcza w kontekście wsparcia transformacji energetycznej. Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA) po raz pierwszy uwzględniła ich działania w swoim sztandarowym raporcie World Energy Investment 2025. Od 2014 r. ECAs udzieliły wsparcia energetycznego o wartości 177 mld USD, z czego coraz większa część trafia do projektów związanych z OZE.
Moc deszczu – nowa granica w energii odnawialnej
Deszcz może nie tylko podlewać uprawy czy zasilać rzeki, ale – jak pokazuje tekst Rose Morrison w Renewable Energy Magazine – również dostarczać energii elektrycznej. Dzięki nowatorskim technologiom, takim jak plug flow czy piezoelektryczne dyski, opady zyskują nową rolę w miksie OZE.
Komentarze