NIK alarmuje: gminy nie wykorzystują pieniędzy na zakup „elektryków”!
Liczba samochodów elektrycznych we flotach gminnych jest zaskakująco niska. Mimo ustawowego obowiązku wzywającego do zwiększenia udziału „elektryków” do co najmniej 10% we flotach dużej jednostki samorządu terytorialnego, większość skontrolowanych gmin nie spełniła tego wymogu. Nie skorzystała nawet z dostępnego dofinansowania. Problem stanowiły m.in. niejasne zapisy w ustawie o elektromobilności, duży wzrost cen energii elektrycznej oraz słabo rozwinięta sieć stacji ładowania – informuje Najwyższa Izba Kontroli (NIK).
Polska w ogonie Unii Europejskiej
Chociaż niektóre jednostki samorządu terytorialnego kupowały autobusy zeroemisyjne właśnie ze względu na możliwość otrzymania dofinansowania, analitycy branży motoryzacyjnej podkreślają, że pandemia COVID-19 oraz skokowy wzrost cen energii elektrycznej związany z wojną na Ukrainie negatywnie wpłynęły na rynek pojazdów niskoemisyjnych. W okresie 2021–2022 średnia cena energii na rynku konkurencyjnym wzrosła dwukrotnie, co znacznie utrudniło realizację celów ustawowych w tym zakresie.
Pomimo znaczącego wzrostu liczby pojazdów elektrycznych i hybrydowych ładowanych z sieci elektrycznej w ostatnich latach w Polsce, w porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej oraz stowarzyszonymi z UE, Polska to nadal jeden z krajów, w których elektromobilność rozwija się zbyt wolno wobec unijnych oczekiwań. Na 1000 mieszkańców Polski przypada 0,12 pojazdu elektrycznego – wynika z raportu LeasePlan EV Readiness Index 2021. To fatalny wynik, ponieważ w tym zestawieniu na 22 zbadanych krajów Polska zajmuje drugie miejsce… od końca. Tylko w Rumunii jest gorzej.
Zakup pojazdów elektrycznych przez urzędy – stan obecny
Według przeprowadzonych kontroli, spośród 15 urzędów, które zgodnie z ustawą o elektromobilności powinny mieć w swoich flotach samochody elektryczne, jedynie sześć zakupiło takie pojazdy ze środków własnych, zaspokajając wymóg dotyczący udziału pojazdów elektrycznych we flocie.
Jedną z kluczowych przyczyn takiej sytuacji jest wzrost ceny energii elektrycznej, który zniechęcał urzędy do korzystania z dofinansowania zakupu „elektryków”. Dla urzędów przejście na transport zeroemisyjny nie było opłacalne, zwłaszcza że wiele z nich dysponowało stosunkowo nowymi autami spalinowymi. Ponadto nie pomagała zaniedbana infrastruktura elektroenergetyczna (przesyłowa i dystrybucyjna), ponieważ utrudniała rozwój stacji ładowania.
Poza tym istotnym czynnikiem odstraszającym samorządy od inwestycji w elektromobilność są koszty związane z zakupem pojazdów, stacji ładowania, a także koszty ich eksploatacji. Autobusy zasilane z baterii są średnio od 2 do 2,5 razy droższe niż odpowiedniki zasilane paliwem (olejem napędowym lub CNG). Obecnie samorządy często decydują się na zakup używanych autobusów spalinowych, które są nawet 10-krotnie tańsze w porównaniu do nowych autobusów elektrycznych z instalacją ładowania, zwłaszcza że w Polsce nie ma rozwiniętego rynku używanych „elektryków”.
Niedociągnięcia w zakresie elektromobilności i zalecenia NIK-u
Wszyscy włodarze kontrolowanych miast zgodzili się z tym, że przejście na transport zeroemisyjny jest dla nich nieopłacalne. Jednak – jak zaznaczyła NIK – jest to konieczne. I wynika nie tylko z wymogów ustawowych, ale jest podyktowane również pilną potrzebą ochrony środowiska. Poza finansowymi barierami inspekcja wykazała, że urzędy nie wykonywały obowiązków sprawozdawczych lub wykonywały je nierzetelnie. W związku z tym NIK złożyła zawiadomienie do rzecznika dyscypliny finansów publicznych w sprawie jednego z urzędów miast. Chodzi o zakup samochodu elektrycznego na potrzeby straży miejskiej z jednoczesnym ominięciem prawa zamówień publicznych.
Ponadto w wyniku kontroli NIK stwierdziła, że ustawa o elektromobilności nie określa jasno definicji urzędu obsługującego jednostkę samorządu terytorialnego ani floty pojazdów w przypadku autobusów komunikacji miejskiej. Ustawa nie zawiera przejrzystych wytycznych dotyczących sporządzania analizy kosztów i korzyści.
W związku z wykazanymi problemami NIK apeluje do ministra funduszy i polityki regionalnej, ministra klimatu i środowiska oraz Prezesa Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej o podjęcie działań wspierających realizację celów określonych w ustawie o elektromobilności. Jednocześnie sugeruje resortowi klimatu i środowiska, aby rozważyło opracowanie standardów i wytycznych dotyczących sporządzania analizy kosztów i korzyści, a także monitorowania obowiązku przekazywania informacji na temat udziału procentowego pojazdów elektrycznych lub napędzanych gazem ziemnym w użytkowanych flotach pojazdów.
Obserwuj
Może Cię również zainteresować
WindEurope walczy z deficytem pracowników – nowe praktyki i cele dla młodych
WindEurope intensyfikuje działania na rzecz wzmocnienia ścieżek zawodowych i zwiększenia liczby wykwalifikowanych pracowników dla europejskiego sektora energetyki wiatrowej. Organizacja dołączyła do Europejskiego Sojuszu na rzecz Praktyk Zawodowych (EAfA), zobowiązując się do promocji karier technicznych oraz rozwijania oferty staży i praktyk w branży wiatrowej.
MIT rozdaje 1,2 mln dolarów na innowacje. Poznaj nowe przełomowe badania
MIT Energy Initiative (MITEI) przyznało ponad 1,2 mln dolarów na wsparcie siedmiu nowatorskich projektów badawczych z zakresu energii. W ramach programu Seed Fund naukowcy otrzymają po 175 tys. dolarów na rozwój swoich pomysłów przez dwa lata. Projekty obejmują szerokie spektrum tematów: od recyklingu metali ziem rzadkich po nowatorskie metody zarządzania energią w centrach danych.
Baltpool ostrzega: Polska potrzebuje danych, a nie spekulacji o biomasie
W ostatnich tygodniach w Polsce nasiliły się obawy dotyczące potencjalnego niedoboru biomasy. Jednak eksperci podkreślają, że nie ma twardych dowodów potwierdzających te przypuszczenia. Baltpool, międzynarodowa giełda biomasy, wzywa do oparcia toczącej się debaty na danych i faktach, a nie spekulacjach.
Międzynarodowe fundusze klimatyczne wsparły czystą energię miliardami
Międzynarodowe fundusze klimatyczne (MCF) przeznaczyły 7,8 mld USD na projekty czystej energii w latach 2015-2024. Najwięcej środków trafiło do Azji i Afryki. Fundusze te przyczyniają się do realizacji transformacji energetycznej poprzez finansowanie projektów wytwarzania energii, magazynowania oraz sektora końcowego.
Wrześniowa aukcja na premię kogeneracyjną: 16,5 TWh energii do wsparcia
Prezes Urzędu Regulacji Energetyki ogłosił trzecią w tym roku aukcję na premię kogeneracyjną. Wsparcie obejmie sprzedaż energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji. Do rozdysponowania pozostaje ponad 152 mln zł. Aukcja odbędzie się w dniach 22-24 września 2025 r.
Włochy i Ukraina rozpoczynają partnerstwo na rzecz bezpieczeństwa energetycznego
W Rzymie podpisano Memorandum of Understanding między włoską Terna a ukraińskim NPC Ukrenergo. Porozumienie zakłada współpracę w zakresie zarządzania systemami elektroenergetycznymi oraz wymianę doświadczeń i technologii. Wydarzenie odbyło się podczas Ukraine Recovery Conference 2025.
Komentarze