fotowoltaika dla wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni

Fotowoltaika dla spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych

Zgodnie z ustawą o odnawialnych źródłach energii, prosumentem, czyli jednostką pożytkującą i produkującą prąd może być nie tylko osoba fizyczna czy firma, ale również spółdzielnia lub wspólnota mieszkaniowa. Dzięki temu, również domy wielorodzinne mogą sięgać po czysty prąd ze słońca. Jakie korzyści daje fotowoltaika dla wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych? Czy fotowoltaika na wspólnym dachu się opłaca?

Nowe zasady fotowoltaiki dla wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni

Jeszcze do niedawna, energię wyprodukowaną przez fotowoltaikę na wspólnym dachu można było wykorzystać wyłącznie na realizowanie wspólnych potrzeb wszystkich mieszkańców. Prąd można było zużyć zatem jedynie do zasilania np.:
oświetlenie klatek schodowych, przejść czy garaży,
pracę wind, bram, wentylacji, klimatyzacji,
ogrzewanie budynku, np. dzięki pompie ciepła.

Już to w znacznym stopniu mogło przyczynić się do obniżenia opłat związanych z czynszem i eksploatacją budynku. Jednak nie ograniczało coraz to wyższych rachunków za prąd, z którymi musieli się mierzyć mieszkańcy.

Od 1 kwietnia 2022 roku nowelizacja ustawy o OZE wprowadziła definicję prosumenta zbiorowego. Dzięki niej mieszkańcy budynków wielorodzinnych mogą mieć swój udział w fotowoltaice na wspólnym dachu i w ten sposób mogą obniżać indywidualne rachunki za prąd.
Obecnie, mieszkańcy budynków wielorodzinnych mogą wykorzystać fotowoltaikę na kilka sposobów:
  • do produkcji energii wyłącznie na wspólne potrzeby budynku, korzystając z rozliczenia w net-billingu. Wówczas mamy do czynienia ze spółdzielnią (wspólnotą) - prosumentem indywidualnym.
  • do generowania energii na potrzeby wspólnoty, ale także do obniżania rachunków za prąd mieszkańców. Wówczas w grę wchodzi prosument zbiorowy, rozliczany w net-billingu.

Fotowoltaika na wspólnym dachu a prosument zbiorowy

Na czym polega status prosumenta zbiorowego, z którego mogą korzystać mieszkańcy wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych?

Zgodnie z definicją, prosument zbiorowy to “odbiorca końcowy wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w mikroinstalacji lub małej instalacji OZE przyłączonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej za pośrednictwem wewnętrznej instalacji elektrycznej budynku wielolokalowego, w której znajduje się punkt poboru energii elektrycznej tego odbiorcy, pod warunkiem, że w przypadku odbiorcy końcowego niebędącego odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, wytwarzanie to nie stanowi przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej”.

Podmiot będący prosumentem zbiorowym może przypisać do jednego punktu poboru energii (w którym pobiera energię) instalację o mocy nie większej niż 50 kW (przy czym granicą jest też moc umowna). Moc tę określa się na podstawie faktycznie zamontowanej mocy instalacji PV (należącej do prosumenta) lub też na podstawie udziału w fotowoltaice na wspólnym dachu.

W sytuacji, gdy na prosumenta zbiorowego składa się więcej niż jeden wytwórca energii (czyli np. w sytuacji, gdy udział w instalacji wykupią mieszkańcy), konieczne jest zawarcie umowy regulującej m.in.:

  • udziały w instalacji fotowoltaicznej - dla wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej, określony procentowo,
  • posiadany tytuł prawny do mikroinstalacji,
  • kto będzie reprezentantem prosumentów (m.in. w kontaktach z OSD czy sprzedawcą energii). Reprezentant pełni funkcje reprezentacyjne, a także zarządzające (np. związane ze zgłoszeniem instalacji, zawarciem umowy o świadczenie usług energetycznych czy o zmianach w pracy instalacji).
Uwaga! Jeśli lokatorzy wspólnoty lub spółdzielni mieszkaniowej, którzy chcą obniżyć indywidualne rachunki za prąd, a nie mają szansy na fotowoltaikę na wspólnym dachu, mogą zainstalować panele fotowoltaiczne na balkonie lub na dachu bloku mieszkalnego we własnym zakresie. Wymaga to jednak uzyskania zgody spółdzielni. Od lipca 2024 roku opcją może też być skorzystanie z tzw. prosumenta wirtualnego. W takim przypadku również przypisuje się określony udział w instalacji PV. Inaczej niż w przypadku prosumenta zbiorowego, nie musi być ona zlokalizowana w miejscu zużywania energii (przez to w prosumencie wirtualnym nie można mówić o autokonsumpcji).

Fotowoltaika w szeregowcu - zasady rozliczenia prosumentów zbiorowych

Prosumenci zbiorowi, którzy zaczną korzystać z instalacji fotowoltaicznej zamontowanej po 31 marca 2022 roku, docelowo będą się rozliczać za pomocą tzw. net-bilingu. W okresie przejściowym (od 1 kwietnia do 30 czerwca 2022 roku) będzie ich obowiązywał system opustów. Na czym to polega net-billing?

Jest to wartościowy model rozliczenia prosumenckiego, w którym nadwyżki z fotowoltaiki odesłane do sieci, są wyceniane po cenie z TGE (Towarowej Giełdy Energii). Początkowo, do wyceny będzie służyć stawka z miesiąca poprzedzającego wprowadzenie energii do sieci (do 30 czerwca 2024 roku). Od 1 lipca 2024 roku wycena będzie opierać się na stawkach godzinowych.

Uzyskana w ten sposób kwota będzie stanowić tzw. depozyt konsumencki. To fundusz, z którego środki zostaną wykorzystane na pokrycie wartości energii pobranej z sieci, w okresach gdy fotowoltaika nie działa lub działa słabiej (wieczorem lub zimą).

Fowoltaika na wspólnym dachu a nowa propozycja rozliczenia - prosument lokatorski

Jeszcze do niedawna zakładano, że znikome zainteresowanie fotowoltaiką dla spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych wynikało z braku możliwości wykorzystania energii z paneli do obniżania rachunków lokatorów. Praktyka pokazała jednak, że po zmianie przepisów i wprowadzeniu prosumenta zbiorowego, do końca 2022 roku nie powstała ani jedna instalacja wykorzystująca tego typu rozliczenie.

Dlatego, w pod koniec grudnia 2022 roku przedstawiciele Ministerstwa Rozwoju i Technologii zaprezentowali projekt nowej koncepcji rozliczenia dla budynków wielorodzinnych, która ma zmienić ten stan rzeczy. Mowa o tzw. prosumencie lokatorskim.

Zgodnie z zaprezentowaną propozycją wspólnota, spółdzielnia czy zarządca budynku wielorodzinnego będą mogli zamontować instalację PV, rozliczaną na specjalnych zasadach, właśnie jako prosument lokatorski. W ramach tego rozliczenia energia wyprodukowana przez system fotowoltaiczny będzie mogła zostać wykorzystana wyłącznie na potrzeby wspólne. Jej moc będzie mogła jednak być większa niż wynika z zapotrzebowania energetycznego. Zysk ze sprzedaży energii w ramach net-billingu u prosumenta lokatorskiego, w całości wróci do inwestora, który środki będzie mógł przeznaczyć na dowolny cel (np. na remonty). Jest to znacząca różnica, gdyż w przypadku standardowego prosumenta rozliczanego w net-billingu, po zbilansowaniu kosztów energii czynnej pobranej i oddanej, zwrot przysługuje jedtnie na 20% energii pozostałej z każdego miesiąca.

Na razie mamy jednak do czynienia z propozycją, która nie ma jeszcze odzwierciedlenia w przepisach. MRiT podczas prezentacji prosumenta lokatorskiego nie wskazało konkretnego projektu ustawy.

Fotowoltaika dla wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni – jakie są korzyści z fotowoltaiki na wspólnym dachu?

Dzięki szeregom programów wspierających, nie ma wątpliwości co do tego, że instalacja fotowoltaiczna w domach jednorodzinnych, zakładach pracy czy gospodarstwach rolnych, się opłaca. Jednak czy fotowoltaika na wspólnym dachu to równie korzystna opcja?

Odpowiedź jest jednoznaczna – zdecydowanie tak! Już teraz roczne koszty związane z konsumpcją prądu, w zależności od wielkości wspólnoty, sięgają od kilku do nawet kilkuset tysięcy złotych. Wydatki te, wraz ze wzrostem cen prądu, będą się systematycznie zwiększać. Spółdzielnie mieszkaniowe, w przeciwieństwie do osób fizycznych, zwykle nie mogą jednak liczyć na wsparcie ze strony rządu, np. w formie rekompensaty za prąd.

Jednocześnie, w budynkach miejskich tkwi ogromny potencjał, jeśli chodzi o produkcję czystej energii ze słońca. Zwykle są to niezacienione, wysokie bloki, posiadające wolną przestrzeń na dachu, którą z powodzeniem można spożytkować na produkcję prądu z pomocą fotowoltaiki.

Uwaga! Warto pamiętać, że wraz ze wzrostem mocy zainstalowanej spada koszt fotowoltaiki w przeliczeniu na 1 kW. Zdecydowanie bardziej opłaca się zatem montaż jednej dużej instalacji niż kilku mniejszych. To dodatkowo skraca czas zwrotu z inwestycji.

Możliwości wytwórcze tkwiące w fotowoltaice na wspólnym dachu dostrzegły już europejskie stolice. Dla przykładu, w Berlinie od 2021 roku działają przepisy nakładające obowiązek montażu paneli PV na nowo powstających i gruntownie remontowanych budynkach. Muszą one pokrywać przynajmniej 30% dachu.

Jednak również w Polsce mamy świadomość korzyści płynących z fotowoltaiki dla spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych. Już w kilkunastu miastach Polski działają instalacje solarne zasilające w czystą energię budynki wielorodzinne. Jedna z największych spółdzielczych elektrowni fotowoltaicznych działa obecnie we Wrocławiu – jej powierzchnia zajmuje 0,5h. Dzięki PV, roczne koszty energii zmniejszyły się z 425 tys. zł do 120 tys. zł. Kiedy zwróci się fotowoltaika w szeregowcu?

Fotowoltaika w szeregowcu - opłacalność

Do ustalenia, jakie oszczędności przyniesie fotowoltaika na dachu wspólnoty, skorzystajmy z symulacji produkcji i zużycia energii w niewielkim budynku wielorodzinnym.

Załóżmy, że w budynku mieszka 6 rodzin, które w ciągu roku zużywają na własne potrzeby ok. 13.000 kWh energii. Do tego, część wspólna budynku (winda, oświetlenie, brama garażowa, wentylacja) pochłania rocznie około 12.000 kWh energii. Razem daje to roczne zużycie na poziomie 25.000 kWh i rachunki za prąd w wysokości 23.750 zł (według stawek z 2022 roku, z VAT 23%).

Wspólnota zdecydowała się na montaż instalacji fotowoltaicznej o mocy 25 kW. Jej koszt to około 93.000 zł brutto. Rocznie wyprodukuje ona ok. 25.000 kWh (a dokładnie, według unijnego kalkulatora https://re.jrc.ec.europa.eu/pvg_tools/en/tools.html - 25.803 kWh). Ponieważ prąd jest zużywany również w godzinach maksymalnej produkcji z PV, autokonsumpcja w tym przypadku wynosi ok. 50%.

Dzięki fotowoltaice, rachunki za prąd w tym budynku spadną z 23.750 zł do 5.529,60 zł (czyli o ok. 76%). Jak to wyliczyliśmy?

Wartość energii zużytej na bieżąco (autokonsumpcja): 12.256,42 zł

Wartość energii oddanej do sieci: 5.987,34 zł

Wartość energii czynnej dokupionej z sieci: 6.071,44 zł

Roczny koszt opłat dystrybucyjnych: 5442,52 zł

Rachunek bez PV: 23.750,00 zł

Rachunek z PV: 5442,52 zł + (6.071,44  zł – 5.987,34 zł) = 5529,60 zł

Roczne oszczędności:  23.750,00 zł – 5529,60 zł = 18.220,40 zł

Po uwzględnieniu net-billingu i stawek prądu z TGE (z okresu maj 2021 - kwiecień 2022) wynika, że instalacja dla spółdzielni lub wspólnoty mieszkaniowej powinna się zwrócić po ok. 5,10 latach (licząc według prostej stopy zwrotu). I to bez żadnej dotacji!

Fotowoltaika dla spółdzielni mieszkaniowych a VAT

Dość istotna dla kwestii fotowoltaiki dla spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych jest kwestia podatku VAT od wykonanej instalacji.

Obecnie obowiązująca stawka VAT wynosi 8% dla instalacji montowanych na budynkach objętych społecznym programem mieszkaniowym, czyli:

domach o powierzchni nie większej niż 300 m2,
mieszkaniach o powierzchni użytkowej nie większej niż 150 m2.

Stawką 8% VAT objęte są zatem instalacje dla spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych, o ile kwalifikują się one do społecznego programu mieszkaniowego. W pozostałych przypadkach obowiązuje je 23% podatek VAT.

Co istotne, niższą stawką objęte są zarówno instalacje na dachach, jak i te zamontowane bezpośrednio na posesji czy innym budynku, stanowiącym część kompleksu mieszkalnego.

Fotowoltaika - dofinansowanie dla spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych

Podstawowym źródłem finansowania fotowoltaiki dla spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych są oczywiście środki własne, pozyskane od mieszkańców, wchodzących w skład danego stowarzyszenia. Istnieje jednak kilka innych sposobów na pokrycie kosztów inwestycji, które mogą w znacznym stopniu, pozytywnie wpłynąć na opłacalność przedsięwzięcia.

Dofinansowanie fotowoltaiki dla spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych - programy publiczne i unijne

Najszerszą grupę wsparcia stanowią publiczne projekty, realizowane ze środków samorządowych, ogólnokrajowych lub środków unijnych. Na dofinansowanie do fotowoltaiki z tego źródła, oprócz spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych, mogą też zresztą liczyć inne podmioty – osoby fizyczne i firmy.

W takich przypadkach, pomoc przyjmuje najczęściej formę zwrotnej pożyczki (z możliwością częściowego umorzenia) lub całkowicie bezzwrotnej dotacji. Szczegółowe warunki zależą jednak od poszczególnych organów, które rozdysponowują środki, czyli np. NFOŚiGW, gminy czy województwa. W 2023 roku dostępne są m.in. następujące dofinansowania do fotowoltaiki dla spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych:

  • Premia termomodernizacyjna - jest ona realizowana w ramach ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz centralnej ewidencji emisyjności budynków. Wsparcie polega na dopłacie do komercyjnego kredytu zaciągniętego na przedsięwzięcia termomodernizacyjne, w tym również na montaż i rozbudowę instalacji fotowoltaicznej. Wysokość dopłaty może wynieść 31% kosztów przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, jeśli w jego skład wchodzi instalacja PV.
  • Białe certyfikaty - jest to system wsparcia przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej (w tym również budowy instalacji PV). W tym systemie za osiągnięcie określonej oszczędności energetycznej URE przyznaje inwestorowi tzw. świadectwa efektywności energetycznej, które podlegają sprzedaży na TGE. Minimum to 10 toe (równoważność oszczędności na poziomie 116,3 MWh rocznie), którego wartość w 2023 roku wynosi ok. 20.000 zł.
  • Grant OZE - jest to dotacja, która może wynieść nawet 50% kosztów inwestycji w instalację OZE (w tym np. w fotowoltaikę). Co istotne wsparcie obejmuje zarówno budowę nowego systemu, jak i rozbudowę istniejącego (warunkiem jest zwiększenie instalacji o minimum 25%).

Oprócz programów i narzędzi ogólnopolskich, dostępnych jest wiele regionalnych kredytów i dofinansowań do fotowoltaiki dla spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych, takich jak np.:

  • Pożyczka na produkcję i dystrybucję energii ze źródeł odnawialnych (Projekt Inwestycje, Innowacje) w woj. dolnośląskim,
  • Pożyczka na efektywność energetyczną (MARR) w woj. małopolskim,
  • Pożyczka z programu EKO – KLIMAT Woda, powietrze, ziemia, w woj. kujawsko – pomorskim.

Innych sposobów finansowania fotowoltaiki ze środków publicznych można również szukać m.in. na https://doradztwo-energetyczne.gov.pl/oferta-finansowania.

Uwaga! Już niebawem mogą zacząć ruszać nabory do nowych programów dotacyjnych (regionalnych i ogólnopolskich), finansowanych z budżetu przewidzianego na lata 2021-2027. To oznacza, że pojawią się nowe opcje na dofinansowanie fotowoltaiki dla spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych.

Leasing i abonament fotowoltaiki dla spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych

Ciekawą alternatywą dla środków własnych czy pożyczek mogą być również rozwiązania takie jak leasing fotowoltaiki dla wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni. Najczęściej oferowane są one przez podmioty komercyjne - np. firmy fotowoltaiczne współpracujące z bankami lub przez same banki.

Inwestor, w tym przypadku spółdzielnia lub wspólnota mieszkaniowa, nie ponosi od razu całych kosztów przedsięwzięcia, ale spłaca je częściowo, w ratach. Bardzo często zdarza się, że wysokość rat jest zbliżona do oszczędności uzyskiwanych z fotowoltaiki, dzięki czemu cały projekt nie obciąża dodatkowo budżetu spółdzielni.

Później, po wypełnieniu zobowiązań określonych w umowie, instalacja może już przejść na własność inwestora, by zacząć przynosić wymierne profity.

Fotowoltaika dla spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych to rozwiązanie, które pozwala uniezależnić się od rosnących cen prądu i umożliwia redukcję emisji dwutlenku węgla. Dzięki temu, można obniżyć rachunki i jednocześnie chronić zasoby naturalne. Sięgnij po czysty prąd ze słońca!

Komentarze dołącz do rozmowy
guest
12 komentarzy
najnowszy
najstarszy oceniany
Inline Feedbacks
View all comments
marek
marek
2023-03-12 09:07

Wszystko dla prosumentow których regularnie sie okrada zabierając 20% wyprodukownej energi i pobierajac opłaty za przesył energi w obie strony. A co z instalacjami OFF-GRID ??? zero jakiejkolwiek wsparcia choć tak samo przyczyniami sie do redukcji CO2 ale my mamy tylko płacic za OZE,płacić za emisje CO2, słono płacic za prąd ktory wam ukradli. My off-gridowcy nie dostaniemy żadnych dotacji bo nas potem nie da się okraść ale jak znam zycie to wymyslą podatek od słońca.

Henryk
Henryk
2023-01-30 13:54

Od 1stycznia 2023r.miala wejsc ustawa o 50% dofinansowaniu fotovoltaiki dla wspolnot mieszkaniowych a juz od 1 lutego mialy byc skladane wnioski.Czy to jest aktualne i do jakiej wartosci mocy dofinansowanie dotyczy.Jezeli to wszystko jest prawda to gdzie i do kogo nalezy skladac wnioski.

Marek
Marek
2022-10-25 16:12

25.10.2022- Kraków też nie jest w tyle . W SM Czyżyny na 42 budynkach zainstalowaliśmy w 2021/2022 71 mikroinstalacji o mocy
678 KWp. Na 19.10 2022 wyprodukowano 777,5 MWh energii ze słońca. Program OZE jest kontynuowany.POZDRAWIAM M.L

Michał
Michał
2022-07-20 14:48

Wspólnota liczy 4 mieszkania .Każdy z członków wspólnoty ma 25% udziału.Jak technicznie wygladałoby rozliczenie się z zużytego prądu przez poszczególnych członków plus zużycie na cele wspólnoty (oświetlenie klatki schodowej,piwnic,monitoringu,itp.) ?

Radek
Radek
2021-05-14 08:31

Załóżmy, że w budynku jest 13 mieszkań i kilka, np.4 decydują się na instalacje fotowoltaiczną, wszystkie zgody są załatwione, średnia wyliczona moc na mieszkanie to ok. 4-4,5 kWp zakładając bilansowanie jak w zwykłym domu jednorodzinnym 80/20. Czy powinniśmy liczyć bilansowanie 60/40? Czy właściciel mieszkania może liczyć na dofinansowanie z programu mój prąd i odliczenie ulgi termomodernizacyjnej jako osoba fizyczna ? Każde mieszkanie ma swój falownik i panele na dachu.
Z góry dziękuję za odpowiedź.

Aleksandra
Aleksandra
2021-01-15 13:49

Nie wiem co autor miał na myśli pisząc o abonamencie:
„Ciekawą alternatywą dla środków własnych czy pożyczek mogą być również rozwiązania takie jak leasing lub abonament fotowoltaiki dla wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni. Najczęściej oferowane są one przez podmioty komercyjne – np. firmy fotowoltaiczne współpracujące z bankami lub przez same banki.”
Proszę o sprostowanie.