Podatek od ogrzewania i emisji CO2 w domu. Jak uniknąć opłat ETS 2?

Europejski System Handlu Emisjami, znany jako system ETS, to jedno z najważniejszych narzędzi polityki klimatycznej w UE. Konieczność dostosowania się do ambitnych celów wyrażonych w pakiecie “Gotowi na 55” sprawiła, że Rada i Parlament Europejski opracowały i przyjęły nowy system ETS 2. W praktyce przełoży się on na pojawienie się tzw. podatku od ogrzewania wykorzystującego węgiel i gaz. Czy Polacy będą musieli płacić podatek od emisji CO2 w gospodarstwach domowych? Od kiedy zacząłby obowiązywać podatek ETS 2? To musicie wiedzieć!

Co to jest system ETS 2 – podatek od emisji CO2?

ETS 2 to skrót pochodzący od tzw. Europejskiego Systemu Handlu Uprawnieniami fazy 2. Jest to element systemu handlu uprawnieniami do emisji CO2, obejmujący transport indywidualny i mieszkalnictwo.

Systemu ETS 2 często określa się jako tzw. „podatek od ogrzewania domu węglem i gazem”. W istocie, jego pojawienie będzie wiązało się z nowymi kosztami wykorzystywania paliw kopalnych.

Podatek od ogrzewania domów węglem i gazem – kogo będzie dotyczył system ETS 2?

Opłaty związane z ETS2 nie będą bezpośrednio uiszczane przez gospodarstwa domowe. Za udział w systemie ETS 2 i za obsługę związanych z nim należności będą odpowiedzialni dostawcy paliwa. Będą oni musieli ewidencjonować ilość sprzedawanych surowców energetycznych i nabywać odpowiadającą im ilość uprawnień do emisji CO2.

Oznacza to jednak, że dodatkowy koszt, jaki będą ponosić dostawcy paliw zostanie przerzucony na odbiorcę końcowego – czyli m.in. gospodarstwa domowe. To właśnie one de facto zapłacą podatek od emisji CO2, który zostanie wliczony w koszt paliwa.

Jakie paliwa zostaną objęte podatkiem od ogrzewania ETS 2?

Opłata za emisję CO2 w gospodarstwach domowych będzie odnosiła się do wszystkich paliw kopalnych i pochodnych, służących do ogrzewania, a także do produkcji energii elektrycznej. Objąć może zatem m.in.:

• węgiel (pod różnymi postaciami – w tym ekogroszek, węgiel kamienny),
• gaz ziemny,
• gaz płynny – znany szerzej jako LPG.

Co istotne, z opłaty związanej z systemem ETS 2 mają być zwolnione paliwa, dla których obowiązujących współczynnik emisji wynosi zero. Do takich paliw zaliczamy biomasę oraz paliwa, które w całości powstają z biomasy, a zatem:

• drewno,
• biogaz,
• bioolej,
• bioetanol, biometanol,
• węgiel drzewny,
• rośliny i części roślin – w tym słomę, siano, trawę, ziarno (np. kukurydzę),
• odpady biomasy – czyli m.in. pellet.

Ile będzie wynosić podatek od emisji CO2 w Polsce dla gospodarstw domowych?

Wysokość opłat od emisji CO2 dla gospodarstw domowych bezpośrednio uzależniona będzie od ilości wyemitowanego dwutlenku węgla oraz wartości uprawnień. Handel uprawnieniami będzie odbywał się na giełdzie, co oznacza, że ceny uprawnień, podobnie jak w przypadku ETS 1 będą kształtowane za pomocą mechanizmów rynkowych.

Według raportu Analiza wpływu ETS2 na koszty życia Polaków wysokość opłat związanych z ETS 2 w gospodarstwach domowych ogrzewających się gazem wyniesie:

• w okresie 2027 – 2030 roku wyniesie łącznie ok. 6338 zł. Daje to ok. 1500 zł rocznie.
• w okresie 2027 – 2035 wyniesie łącznie: 24018 zł.

W przypadku gospodarstw wykorzystujących węgiel, łączne wydatki będą wynosiły odpowiednio 10311 zł oraz 39074 zł.

Podatek od ogrzewania i emisji CO2 może do nas wrócić – dzięki Społecznemu Funduszowi Klimatycznemu

Dobra wiadomość jest taka, że część środków, które będą odprowadzane przez gospodarstwa domowe z tytułu podatku od emisji CO2, będą mogły wrócić do nas dzięki tzw. Społecznemu Funduszowi Klimatycznemu (SFK).

Celem Społecznego Funduszu Klimatycznego jest wsparcie transformacji energetycznej w taki sposób, by była sprawiedliwa i obejmowała również te państwa i osoby, których nie stać na realizację działań modernizacyjnych. SFK będzie skierowany do osób dotkniętych ubóstwem energetycznym i transportowym. Środki z niego będzie można wykorzystać m.in. na:

• zmniejszenie wydatków na energię lub wprowadzenie dodatków do dochodów, które zminimalizują wpływ rosnących cen paliw grzewczych i transportu.
• narzędzia zachęcającego do modernizacji energetycznej budynków i przechodzenia na OZE,
• narzędzia zachęcające do transportu zbiorowego lub jazdy na rowerze,
• rozwój rynku używanych, elektrycznych środków transportu.

Budżet SFK będzie zasilany właśnie m.in. zebranym podatkiem od ogrzewania, a także wpłatami z budżetów państw. Korzystać z niego będą mogły gospodarstwa domowe, ale też mikroprzedsiębiorstwa i użytkownicy transportu, dotknięci ubóstwem energetycznym. Jednym z największych beneficjentów SFK będzie Polska. 

Na lata 2026-2032 w puli Funduszu ma zostać zabezpieczone 65 mld złotych. Co warto zauważyć, SFK ma zostać uruchomiony wcześniej niż sam system ETS 2. Dzięki temu, część gospodarstw domowych będzie mogła skorzystać z pomocy, by uniknąć dodatkowych opłat.

Podatek od emisji CO2 dla gospodarstw domowych. Czy można go uniknąć?

System ETS 2 działa na zasadzie “zanieczyszczający płaci”. By uniknąć podatku od ogrzewania wystarczy zatem… zrezygnować z ogrzewania emitującego szkodliwe gazy. Jakie są najlepsze opcje wymiany pieca, w kontekście ETS 2?

Za bezemisyjne źródła ciepła Unia Europejska uznaje przede wszystkim:

• pompy ciepła – bez względu na ich typ,
• kotły na biomasę, w tym na kotły na pellet czy drewno,
• kotły na biogaz lub bioolej – choć ich dostępność dla gospodarstw domowych jest, póki co, ograniczona.

Uniknięcie podatku od ogrzewania jest również możliwe, jeśli podłączymy się do sieci ciepłowniczej, która do produkcji energii nie wykorzystuje paliw objętych systemem ETS. Jednak nawet jeśli nasza ciepłownia spala np. gaz, nasz podatek od ogrzewania może być znacznie niższy niż w przypadku ogrzewania indywidualnego.

Wymiana źródła ogrzewania, w celu uniknięcia opłat za emisję CO2, powinna być rozważona przede wszystkim przez gospodarstwa domowe, które korzystają z kotłów na węgiel. Generacja dwutlenku węgla jest bowiem niemal dwukrotnie większa w przypadku spalania węgla, niż w przypadku spalania gazu. Oznacza to, że ogólnym rozrachunku, również podatek od ogrzewania będzie znacząco niższy u osób korzystających z ogrzewania gazowego.

W Polsce już teraz funkcjonuje szereg programów wspierających wymianę nieekologicznych źródeł ciepła, na te przyjazne środowisku. Sprawdźcie dostępne dofinansowania na wymianę pieca.

Podatek od ogrzewania – już w 2027 roku?

Utworzenie systemu ETS 2 zostało przypieczętowane w kwietniu 2023 roku. Wejście w życie podatku od ogrzewania i emisji CO2 jest jednak planowane dopiero na 1 stycznia 2027 roku. Co istotne, termin wdrożenia ETS 2 może ulec odroczeniu do 1 stycznia 2028 roku, jeśli ceny gazu lub ropy naftowej będą bardzo wysokie.

Warto przy tym dodać, że wymianę źródeł ciepła na te bezemisyjne lub o obniżonej emisji, wcześniej niż unijne przepisy, wymuszają przepisy ustaw antysmogowych.

Jak działa system ETS?

System ETS to specjalne rozwiązanie, które ma na celu ograniczenie emisji CO2 i tranformację energetyczną krajów. Jest to system handlu uprawnieniami do emisji CO2, który obowiązuje od 2005 roku. Był pierwszym tego typu rozwiązaniem na świecie. Obecnie, działa we wszystkich krajach Unii, a także w kilku krajach niezrzeszonych (Islandia, Liechtenstein, Norwegia).

Zgodnie z założeniami systemu, każdego roku wyznaczany jest pewien poziom ilości gazów cieplarnianych, które mogą zostać wyemitowane do atmosfery – i co roku jest on mniejszy. W odniesieniu do niego wydaje się określoną liczbę uprawnień do emisji EUA (European Union Allowance). Każdy z podmiotów objętych systemem handlu emisjami ma obowiązek co roku pozyskać i umorzyć taką liczbę uprawnień, która odpowiada poziomowi generowanej przez niego emisji. Uczestnicy systemu otrzymują pewną pulę uprawnień bezpłatnie, a jeśli jest ona za mała – mogą je dokupić na aukcji lub innego uczestnika systemu, któremu udało się zmniejszyć swoją emisję. Możliwe jest również zachowanie zaoszczędzonych uprawnień na kolejne lata. Warto wiedzieć, że środki pochodzące ze zbycia niewykorzystanych uprawnień trafiają do budżetu państwa sprzedającego.

Jeszcze do niedawna, uczestnikami systemu handlu uprawnieniami do emisji CO2 były te sektory, które miały największy udział w zanieczyszczaniu atmosfery, tj:

• sektor energetyczny, zajmujący się produkcją energii elektrycznej i ciepła,
• energochłonne sektory przemysłu, takie jak np. hutnictwo, produkcja papieru,
• lotnictwo komercyjne z Europejskiego Obszaru Gospodarczego.