Polska wdraża Europejski akt o surowcach krytycznych. Powstaje też Krajowy Program Poszukiwań
Ministerstwo Klimatu i Środowiska przygotowuje ustawę wdrażającą Europejski akt o surowcach krytycznych (CRMA) oraz Krajowy Program Poszukiwań Surowców Krytycznych. Wśród polskich surowców o największym potencjale są m.in. miedź, grafit, platynowce i węgiel koksowy. Nowe kopalnie w Polsce mogą jednak powstać dopiero w perspektywie kilkunastu lat.
Polska ustawa o surowcach krytycznych jeszcze w tym roku
W ciągu najbliższego miesiąca MKiŚ skieruje do konsultacji projekt ustawy o zapewnieniu dostępu do surowców krytycznych. Dokument umożliwi wdrożenie przepisów unijnego rozporządzenia CRMA (Critical Raw Materials Act) do polskiego porządku prawnego. Wiodącą rolę w tym procesie będzie odgrywał Główny Geolog Kraju, a ustawa zostanie ściśle powiązana z aktualizowaną Polityką Surowcową Państwa.
Projekt przewiduje m.in.:
- podjęcie nowych inicjatyw w zakresie eksploatacji krajowych zasobów, odzysku surowców i współpracy międzynarodowej,
- monitorowanie ryzyk w łańcuchach dostaw,
- przygotowanie i realizację Krajowego Programu Poszukiwań Surowców Krytycznych,
- gromadzenie zapasów strategicznych wybranych surowców.
Czym jest Europejski akt o surowcach krytycznych?
CRMA to unijne rozporządzenie mające na celu zwiększenie odporności i bezpieczeństwa dostaw surowców krytycznych i strategicznych dla gospodarki UE. Wskazuje ono surowce kluczowe dla:
- transformacji energetycznej,
- rozwoju cyfrowego,
- przemysłu obronnego i kosmicznego.
Cele CRMA do 2030 r. dla państw członkowskich UE obejmują:
- co najmniej 10% rocznego zużycia surowców z własnego wydobycia w UE,
- 40% z przetwórstwa w UE,
- 25% z recyklingu,
- nie więcej niż 65% dostaw z jednego państwa spoza UE.
CRMA zobowiązuje również kraje członkowskie do wdrażania programów poszukiwawczych i systemów monitorowania ryzyk w łańcuchach dostaw.
– Dokument ten wprowadza wiążące pojęcia nie tylko surowców krytycznych (CRM) dla Unii Europejskiej, uwzględniając ich znaczenie gospodarcze oraz ryzyko związane z dostawami, lecz również surowców strategicznych (SRM). Surowce strategiczne to szczególna podkategoria surowców krytycznych, które odgrywają kluczową rolę w zielonej i cyfrowej transformacji UE, a także w rozwoju technologii obronnych i kosmicznych. W odniesieniu do surowców strategicznych, CRMA wyznacza ambitne cele gospodarcze dla Unii Europejskiej na rok 2030 – powiedział główny geolog kraju, wiceminister klimatu i środowiska prof. Krzysztof Galos.
182,5 mln zł na poszukiwania polskich surowców krytycznych
Krajowy Program Poszukiwań Surowców Krytycznych, opracowany przez MKiŚ i Państwowy Instytut Geologiczny – PIB, zakłada wydatkowanie 182,5 mln zł w latach 2026-2033. Program został już przekazany Komisji Europejskiej do akceptacji (23 maja), a następnie będzie zatwierdzany przez Radę Ministrów.
Jak poinformował prof. Krzysztof Galos, działania obejmą m.in.:
- prace kartograficzne,
- badania geofizyczne, geochemiczne i wiertnicze,
- opracowanie modeli złóż.
Prace będą skoncentrowane głównie na Dolnym Śląsku, gdzie istnieją największe przesłanki do występowania surowców krytycznych.
Jakie surowce są w centrum zainteresowania?
W prezentacji resortu klimatu wskazano podział surowców na trzy grupy priorytetowe:
I grupa priorytetowa (ważne dla UE):
- polimetaliczne rudy miedzi,
- platynowce,
- grafit,
- baryt i fluoryt,
- surowce skaleniowe,
- hel.
II grupa priorytetowa:
- węgiel koksowy,
- wolfram,
- tytan,
- wanad,
- arsen,
- bizmut,
- krzem metaliczny,
- fosforyty,
- stront.
III grupa priorytetowa:
- metale ziem rzadkich,
- gal,
- german,
- lit,
- hafn,
- bor,
- antymon,
- skand.
Obecnie w Polsce wydobywane są tylko niektóre z 34 surowców krytycznych UE, m.in.:
- miedź,
- węgiel koksowy,
- hel,
- niewielkie ilości platynowców,
- nikiel (w formie siarczanu).
Prof. Galos podkreślił, że program może doprowadzić do pojawienia się nowych źródeł surowców w Polsce — przede wszystkim grafitu, wolframu, tytanu, wanadu, a także arsenu, bizmutu i fosforytów. Jednak kopalnie nowych surowców mogłyby powstać dopiero w perspektywie kilkunastu lat.
Lista surowców kluczowych dla polskiej gospodarki
Oprócz listy surowców krytycznych, Polska przygotowuje również listę surowców kluczowych dla polskiej gospodarki. Ma ona obejmować 40-44 pozycje, z czego tylko kilkanaście będzie zgodnych z listą UE. Reszta to surowce istotne np. dla budownictwa czy przemysłu chemicznego. Lista będzie elementem Polityki Surowcowej Państwa, która trafi do konsultacji międzyresortowych pod koniec roku.
Zobacz również:- Konferencje w AGH: geotermia i surowce krytyczne w centrum europejskiej debaty
- IEA ostrzega: rynek surowców krytycznych coraz bardziej skoncentrowany – zagrożenie dla bezpieczeństwa energetycznego
- 47 projektów surowców strategicznych w UE. Na liście dwa z Polski: Puławy i Zawiercie
Źródło: MKiŚ
Obserwuj
Może Cię również zainteresować
URE: pięciu wytwórców otrzyma 1,5 mld zł wsparcia z drugiej aukcji kogeneracyjnej 2025
Ponad 6 TWh energii z wysokosprawnej kogeneracji zyska wsparcie państwa – rozstrzygnięto drugą w tym roku aukcję na premię kogeneracyjną.
Qair Polska planuje 5 TWh zielonej energii rocznie do 2030 roku. Firma chce mieć 3 GW mocy i rozbudować magazyny energii
Qair Polska zapowiada ambitne cele na najbliższe lata – do 2030 roku chce dostarczać ponad 5 TWh energii odnawialnej rocznie dla odbiorców w Polsce. Kluczowe mają być rozwój magazynów energii, hybrydyzacja instalacji i zmiany legislacyjne – w tym ustawa wiatrakowa.
ESG zmienia reguły gry. Firmy przechodzą od compliance do strategii
Rosnące znaczenie ESG nie ogranicza się już do spełniania wymogów prawnych. Coraz więcej firm dostrzega w nim szansę na budowanie przewagi konkurencyjnej i długoterminowego sukcesu. Przejście od compliance do strategicznego zarządzania ESG staje się nowym standardem – także w Polsce.
Naturalny wodór w skorupie kontynentalnej – potencjał, ograniczenia i geologiczne uwarunkowania
Naturalny wodór może stać się istotnym źródłem czystej energii dla przemysłu i trudnych do dekarbonizacji sektorów. Najnowszy przegląd badawczy opublikowany 13 maja 2025 r. w Nature Reviews Earth & Environment ujawnia, w jakich warunkach dochodzi do jego powstawania i akumulacji w skorupie kontynentalnej. To pierwszy tak kompleksowy opis geologicznych procesów, które mogą zadecydować o przyszłości „białego wodoru”.
177 mld USD na energetykę. IEA o kredytach eksportowych
Rola agencji kredytów eksportowych (ECA) w finansowaniu energetyki rośnie, zwłaszcza w kontekście wsparcia transformacji energetycznej. Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA) po raz pierwszy uwzględniła ich działania w swoim sztandarowym raporcie World Energy Investment 2025. Od 2014 r. ECAs udzieliły wsparcia energetycznego o wartości 177 mld USD, z czego coraz większa część trafia do projektów związanych z OZE.
Moc deszczu – nowa granica w energii odnawialnej
Deszcz może nie tylko podlewać uprawy czy zasilać rzeki, ale – jak pokazuje tekst Rose Morrison w Renewable Energy Magazine – również dostarczać energii elektrycznej. Dzięki nowatorskim technologiom, takim jak plug flow czy piezoelektryczne dyski, opady zyskują nową rolę w miksie OZE.
Komentarze