Regiony bez wsparcia z FST? Instrat chce aktywacji nowego filaru Funduszu Modernizacyjnego
Fundacja Instrat apeluje o wykorzystanie Funduszu Modernizacyjnego do wsparcia regionów pominiętych w Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Eksperci wskazują konkretne lokalizacje i argumentują, że działanie jest pilne. W tle nowy plan klimatyczno-energetyczny Polski i rosnące zagrożenie bezrobociem w regionach węglowych.
Fundusz Modernizacyjny może wypełnić lukę po Funduszu Sprawiedliwej Transformacji
Fundusz Modernizacyjny, funkcjonujący od 2021 roku do 2030 roku, ma wspierać transformację energetyczną w 13 krajach Unii Europejskiej. Polska może liczyć na 60 mld euro w ramach pięciu obszarów priorytetowych. Jednym z nich jest sprawiedliwa transformacja regionów węglowych. Jednak dotychczas w Polsce ten komponent nie został jeszcze uruchomiony.
Z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST) korzysta obecnie tylko część polskich regionów. Pozostałe – takie jak rejon Turowa, Bogdanki czy Połańca – zostały pominięte z powodu braku zatwierdzonych Terytorialnych Planów Sprawiedliwej Transformacji. Przyczyną była niewystarczająca deklaracja celów klimatycznych ze strony dużych firm energetycznych i górniczych.
Nowy plan klimatyczny może przyspieszyć zmiany
Zaktualizowany Krajowy Plan na rzecz Energii i Klimatu (aKPEiK) przewiduje znaczne ograniczenie udziału węgla w miksie energetycznym Polski. Według danych PSE, udział ten ma spaść z około 55% w 2024 roku do poziomu 17-24% w 2030 roku i poniżej 10% w 2034 roku.
Taki scenariusz może oznaczać szybszy spadek zatrudnienia w sektorze węglowym, niż przewidywała Umowa Społeczna z 2021 roku. Tymczasem nowe miejsca pracy oraz procesy przekwalifikowania pracowników wymagają długoterminowych i stabilnych źródeł finansowania.
Regiony pominięte w FST pilnie potrzebują wsparcia
Fundacja Instrat w swojej analizie wskazuje konkretne regiony, które dotychczas nie otrzymały wsparcia:
- Turoszów (powiaty zgorzelecki i lubański, woj. dolnośląskie)
- Bogdanka/Łęczna (woj. lubelskie)
- Elektrownie węglowe w Kozienicach, Ostrołęce i Połańcu
W wielu z tych obszarów obserwuje się niskie wskaźniki społeczno-gospodarcze. W województwie lubelskim stopa bezrobocia wyniosła 7,4% w grudniu 2024 roku, wobec średniej krajowej 5,1%. W powiecie włodawskim sięgnęła aż 15,3%.
Z kolei w powiecie zgorzeleckim niskie bezrobocie może wynikać z migracji zarobkowej. Około 12 tys. mieszkańców pracuje za granicą – w Czechach i Niemczech.
Fundacja Instrat proponuje konkretne rozwiązania
Zdaniem Fundacji Instrat, Fundusz Modernizacyjny mógłby już teraz zostać wykorzystany do:
- finansowania szkoleń i programów przekwalifikowujących
- tworzenia przedsiębiorstw społecznych
- subsydiowania zatrudnienia dla byłych pracowników sektora węglowego
- inwestycji w strefy poprzemysłowe
- rozwoju zeroemisyjnego transportu publicznego
- rekultywacji terenów pokopalnianych
Instrat postuluje aktywację komponentu „Sprawiedliwa transformacja” w ramach Funduszu Modernizacyjnego, co mogłoby przyspieszyć zmiany w pominiętych dotychczas regionach.
Potrzebne są wytyczne i nowe podejście do wskaźników
Fundacja wskazuje również na potrzebę doprecyzowania wytycznych unijnych dla państw członkowskich w zakresie doboru i raportowania wskaźników dotyczących klimatu, efektywności i zatrudnienia. Zdaniem Instratu, proste kopiowanie działań z FST nie wystarczy. Potrzebne jest podejście szyte na miarę sytuacji społeczno-gospodarczej w konkretnych regionach.
Rekomendacje Fundacji Instrat zostały przekazane Komisji Europejskiej oraz uwzględnione w konsultacjach prowadzonych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska.
Zobacz również:- Transformacja energetyczna to nie fanaberia. To klucz do bezpieczeństwa Polski i Europy [OPINIA]
- PGE Dystrybucja z kolejnym dofinansowaniem z Funduszu Modernizacyjnego. Nowe inwestycje w woj. łódzkim
- Komisja Europejska pod ostrzałem za interwencję w czeski przetarg na elektrownię jądrową
Źródło: Instrat
Obserwuj
Może Cię również zainteresować
Energa Obrót zapewni energię dla Rafinerii Gdańskiej do 2028 roku
Energa Obrót wygrała przetarg Rafinerii Gdańskiej na dostawy energii elektrycznej do 2028 roku. Umowa obejmuje ponad 2 TWh energii i umacnia pozycję Energi jako kluczowego partnera biznesowego w regionie.
ORLEN z decyzją środowiskową dla Baltic East – druga morska farma coraz bliżej realizacji
Projekt Baltic East, druga morska farma wiatrowa Grupy ORLEN, otrzymał kluczową decyzję środowiskową. Inwestycja o mocy 1 GW zasili ponad 1,25 mln gospodarstw domowych czystą energią i otwiera drogę do udziału w pierwszej polskiej aukcji offshore wind.
Inwestycje w OZE osiągnęły 807 mld USD w 2024 roku – raport IRENA
Globalne inwestycje w transformację energetyczną wzrosły do rekordowych 2,4 bln USD w 2024 r., jednak tempo wzrostu w sektorze OZE wyraźnie spowolniło.
CPK rozpoczyna przygotowania do pierwszego odwiertu geotermalnego
Centralny Port Komunikacyjny podpisał umowę na przygotowanie dokumentacji dla pierwszego odwiertu geotermalnego. To krok w stronę wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenie nowego lotniska w Nowym Oryszewie.
TAURON EKO Premium zasili stacje ładowania eTAURON w 2026 roku
TAURON zakontraktował zieloną energię EKO Premium dla swojej sieci stacji ładowania eTAURON na 2026 rok. Dzięki temu niemal wszystkie ładowarki koncernu będą korzystać z energii pochodzącej wyłącznie z OZE, wspierając rozwój elektromobilności i redukcję emisji CO2.
Cyfrowy bliźniak EC Elbląg. Energa rozwija zaawansowane narzędzia AI w energetyce
Energa wdraża kolejny projekt typu digital twin. Wirtualny model Elektrociepłowni Elbląg ma usprawnić zarządzanie złożonym układem wytwórczym i wesprzeć planowanie inwestycji. Pierwsze funkcjonalności pojawią się w 2026 roku. Cyfrowy bliźniak EC Elbląg – po co powstaje? Elektrociepłownia Elbląg to dziś trzy różne źródła energii: blok biomasowy, kotłownia rezerwowo-szczytowa oraz ostatni kocioł węglowy, który w zmniejszonej […]
Komentarze