Serwis fotowoltaiki – czy i kiedy jest konieczny?

Fotowoltaika to wyjątkowe rozwiązanie, które zapewnia dostęp do taniej i przyjaznej środowisku energii, jednocześnie nie wymagając od użytkownika niemal żadnej obsługi. Nie do końca jest jednak tak, że instalację fotowoltaiczną, po zamontowaniu można pozostawić samą sobie. Bądź co bądź, jest to system połączonych urządzeń elektrycznych. A to oznacza, że dla jego wydajnej pracy i naszego bezpieczeństwa, warto niekiedy rozważyć serwis fotowoltaiki. Na czym polega taka usługa? I kiedy warto się na nią zdecydować? Czy naprawa paneli fotowoltaicznych jest możliwa?

Serwis paneli fotowoltaicznych – kiedy może być potrzebny?

Fotowoltaika z reguły jest bezawaryjna, jednakże jako system pod napięciem, wymaga ona co jakiś czas sprawdzenia i ewentualnych prac naprawczych, tak jak wszystkie inne instalacje, szczególnie te związane z elektrycznością.

Kiedy zatem warto rozważyć wsparcie ze strony serwisu? Naszą uwagę powinny zwrócić przede wszystkim:

• nagły spadek, częściowy lub nawet całkowity spadek wydajności instalacji,
• wzrost opłat za prąd,
• widoczne nieprawidłowości, takie jak np. poluzowana konstrukcja czy uszkodzenia paneli,
• nietypowa praca falownika – np. wydobywające się z niego głośne dźwięki.

Na czym polega serwis fotowoltaiki?

W przypadku fotowoltaiki, serwis może polegać na różnych działaniach, nie tylko tych związanych z naprawami paneli fotowoltaicznych, inwertera czy pozostałych elementów instalacji. Niekiedy do wychwycenia błędów i awarii wystarczy zwykły przegląd wizualny.

Zatem, jakie konkretnie działania może obejmować przegląd instalacji fotowoltaicznej?

• Wzrokowa inspekcja elementów zestawu fotowoltaicznego i połączeń – podczas takiego badania najszybciej wyłapiemy potencjalne odstępstwa od normy, takie jak np. poluzowanie konstrukcji, uszkodzenia modułów (delaminację, odbarwienia, uszkodzenia mocowań). Co istotne, tego typu weryfikację może przeprowadzić nawet sam inwestor.
• Sprawdzenie zabezpieczeń stało i zmiennoprądowych (AC i DC).
• Przeprowadzenie pomiarów kontrolnych – w tym (przynajmniej!) napięcia obwodu otwartego, rezystancji izolacji, prądu zwarciowego, ochrony przeciwporażeniowej.
• Wykonanie analizy instalacji z wykorzystaniem kamery termowizyjnej – choć może to brzmieć dość nieprawdopodobnie, badanie tego typu może być bardzo przydatne, gdyż jest ono w stanie wykryć punkty o nadmiernej temperaturze (np. hot spoty na panelach fotowoltaicznych), które mogą prowadzić do pożaru fotowoltaiki.
• Sprawdzenie konstrukcji – klem, elementów wsporczych, pod kątem stabilności, ewentualnych śladów korozji i innych uszkodzeń.
• Na ile to możliwe – kontrola stanu przewodów AC i DC, ze szczególnym uwzględnieniem mechanicznych uszkodzeń izolacji. Te prace przeprowadza się raczej w przypadku fotowoltaiki na gruncie lub przewodów wokół inwertera przy instalacji dachowej. Badanie to ma również największą zasadność przy instalacjach zlokalizowanych na terenach wiejskich, gdzie istnieje większe ryzyko uszkodzeń dokonanych przez zwierzęta lub nieuprawnione osoby.
• Kontrola czystości modułów – regularne badania i mycie paneli fotowoltaicznych pozwala na uniknięcie strat w wydajności i może pomóc uniknąć usterek (np. wspomnianych już hot-spotów).
• Diagnostyka inwertera – pod kątem błędów w pracy całej instalacji, jak i samego urządzenia.
• Ewentualna naprawa lub wymiana uszkodzonych urządzeń lub części instalacji.

Oczywiście nie wszystkie z powyższych zadań należy każdorazowo przeprowadzać podczas wizyt serwisanta. Niemniej jednak, co jakiś czas, wskazane jest wykonanie jednej lub kilku czynności. Warto też podkreślić, że powyżej znajdują się prace wykonywane najczęściej – nie jest to jednak skończona lista. Wiele zależy bowiem od zaleceń producentów poszczególnych komponentów instalacji.

Jak często serwisować fotowoltaikę?

Wielu obecnych i przyszłych właścicieli instalacji fotowoltaicznych obawia się częstotliwości prac związanych z konserwacją fotowoltaiki. Czy faktycznie, jest czego się bać?

Jak często należy natomiast przeprowadzać przeglądy serwisowe? Wskazówki w tym zakresie dostarcza m.in. Stowarzyszenie Branży Fotowoltaicznej Polska PV.

Częstotliwość przeprowadzania przeglądów fotowoltaiki

Prace	Co jaki czas?	Kto może przeprowadzić?
Wizualna kontrola stanu instalacji (systemu montażowego oraz urządzeń)	raz na rok	właściciel/serwisant
Monitoring pracy instalacji	raz na 3 miesiące	właściciel/serwisant
Pomiary kontrolne	raz na 5 lat	serwisant
Ocena czystości modułów	raz na 3 miesiące	właściciel/serwisant
Czyszczenie modułów	w zależności od potrzeb, zalecane: raz na rok	właściciel/serwisant Uwaga! Mycie we własnym zakresie stwarza ryzyko uszkodzeń!
Szczegółowa analiza pracy falownika	raz na 5 lat	serwis
Sprawdzenie zabezpieczeń	raz na 5 lat, dodatkowo – po pierwszym roku od montażu	serwis
Badania termowizyjne	nieobowiązkowe, w zależności od potrzeb	serwis
Kontrola stanu okablowania	raz na rok	właściciel/serwis

Przegląd instalacji fotowoltaicznej – cena

Skupmy się teraz na kwestii niezwykle istotnej z punktu widzenia większości inwestorów, a mianowicie kosztach. Ile kosztuje przegląd fotowoltaiki?

Standardowo, jeśli chodzi o przegląd instalacji fotowoltaicznej cena oscyluje zwykle w granicach od ok. 300 zł do ok. 1000 zł. Uwzględnia ona m.in. pełną analizę pracy instalacji, pomiary parametrów elektrycznych.

Ile kosztuje serwis fotowoltaiki? Jakie są ceny poszczególnych usług? Wszystko zależy oczywiście od firmy, której zlecimy przeprowadzenie prac. Przykładowe koszty serwisu instalacji fotowoltaicznej wyglądają następująco:

Serwis fotowoltaiki – cennik przykładowy

Usługa	Zakres cen
Konfiguracja i sprawdzenie pracy instalacji po montażu	w cenie montażu lub ok. 500-800 zł brutto
Pomiary kontrolne (np. rezystancji izolacji, napięć, pracy wyłącznika przeciwporażeniowego)	w cenie montażu lub ok. 400-600 zł brutto
Wymiana panela, falownika, przewodów etc.	ok. 500-1000 zł brutto za sztukę + komponentu
Godzina pracy serwisanta	ok. 70-300 zł brutto

Naprawa paneli fotowoltaicznych – kiedy?

Na najtrudniejsze warunki, sprzyjające różnego rodzaju awariom, w największym stopniu narażone są panele fotowoltaiczne. Czy w przypadku zauważenia uszkodzeń czy innych niepożądanych śladów, możliwa jest naprawa paneli fotowoltaicznych?

Naprawa paneli fotowoltaicznych – tylko w wyjątkowych przypadkach

Co do zasady, moduł fotowoltaiczny stanowi zamknięty system, w którym nie ma większej możliwości przeprowadzenia napraw (ale i też nie ma w nich elementów, które takiej naprawy by wymagały). Na dobrą sprawę, w przypadku panelu, jedyne prace serwisowe jakie można przeprowadzić to:

• wyczyszczenie,
• wymiana złączek lub przewodów przy skrzynce przyłączeniowej,
• wymiana jednej lub kilku diod bocznikujących, znajdujących się w skrzynce przyłączeniowej.

W pozostałych przypadkach, a zatem przy pęknięciach, hot-spotach, korozji, zaawansowanej delaminacji, jedynym rozwiązaniem jest wymiana uszkodzonego modułu.

Dlaczego np. wymiana szyby w panelu fotowoltaicznym nie jest możliwa?

Do najczęstszych uszkodzeń paneli fotowoltaicznych należy zbicie lub zarysowanie szyby chroniącej. W wielu przypadkach, podobna usterka nie wygląda groźnie, przez co inwestorzy zastanawiają się, czy możliwa jest naprawa przez wymianę szyby w panelu fotowoltaicznym?

Niestety, nie mamy dobrej wiadomości. Najprawdopodobniej zabieg tego typu nie będzie możliwy. Dlaczego? Jeśli uszkodzeniu uległa hartowana szyba chroniąca moduł, istnieje duża szansa, że usterka sięgnęła również delikatnych i kruchych ogniw krzemowych. Ich pęknięcia dyskwalifikują moduł, ponieważ mogą prowadzić do pojawiania się tzw. hot-spotów (gorących miejsc, które mogą skutkować samozapłonem).

Co więcej, nawet jeśli mamy pewność, że ogniwa nie zostały uszkodzone (bo przeprowadziliśmy badanie np. kamerą termowizyjną), wymiana szyby w panelu fotowoltaicznym raczej nie będzie niemożliwa do wykonania, ze względu na stopień skomplikowania.

Panel fotowoltaiczny jest zbudowany warstwowo, a poszczególne powłoki są ze sobą ściśle połączone. Szyba i ogniwa zostały zespolone w procesie laminacji, dlatego ewentualna wymiana wymagałaby ponownego przeprowadzenia tej procedury (w próżni, przy wysokiej temperaturze). Wysiłki i koszty związane z wymianą szyby w panelu fotowoltaicznym byłyby zatem najprawdopodobniej niewspółmierne do ewentualnych korzyści.

Serwis instalacji fotowoltaicznej – uwierz, że warto!

Choć serwis fotowoltaiki często bywa przez nas marginalizowany (szczególnie w przypadku nowej instalacji), tematu tego nie warto zaniedbywać.

Omijanie przeglądów fotowoltaiki może mieć bowiem więcej, nieprzyjemnych konsekwencji. Utrata gwarancji i wynikające z tego wyższe koszty napraw to jedno. Ale związane z awariami znaczne spadki wydajności i krótsza żywotność instalacji, to coś, co powinno przemówić do naszej wyobraźni. Podobnie zresztą, jak potencjalne ryzyko porażenia prądem lub pożaru niesprawnej fotowoltaiki. Instalacja może efektywnie działać przez naprawdę długi czas (najstarsza elektrownia słoneczna działa nieprzerwanie od 30 lat). Jednak, aby tak było, trzeba jej poświęcić odrobinę uwagi i regularnie zlecać profesjonalny przegląd.