Rozliczenie energii z fotowoltaiki - co musisz wiedzieć?

Rozliczenie energii z fotowoltaiki: Prosument, net-metering i inne ważne zagadnienia

Zanim przejdziemy dalej, warto wyjaśnić parę definicji związanych z rozliczaniem prądu z fotowoltaiki.

Na początek pojęcie Prosumenta. W kontekście energetyki, jest to podmiot (m.in. osoba fizyczna, ale też i małe, średnie przedsiębiorstwo czy spółdzielnia), który jednocześnie produkuje i zużywa na własne potrzeby energię elektryczną - w tym przypadku z instalacji fotowoltaicznej. Do niedawna, status ten mogły uzyskać jedynie gospodarstwa domowe, jednak w 2019 roku, został on rozciągnięty również na inne podmioty.

W przypadku Prosumenta produkcja prądu nie może stanowić głównego przedmiotu działalności. Sam podmiot produkujący musi być odbiorcą końcowym, a moc instalacji nie może przekroczyć 50 kW.

Zasady rozliczania energii z fotowoltaiki dla Prosumenta do 2021

Fotowoltaika w szczytowych okresach roku produkuje tyle energii, że właściwie mało kto jest w stanie ją spożytkować w całości (wskaźnik autokonsumpcji na poziomie 60% jest uważany za bardzo wysoki). Konieczne było więc znalezienie rozwiązania pozwalającego na przechowywanie powstających nadwyżek.

I tak pojawił się net-metering, czyli system opustów przewidziany dla Prosumentów. Zgodnie z nim, nadprodukcja energii nie jest tracona, lecz może zostać przesłana do sieci energetycznej. Tam magazynuje się ją do momentu, gdy produkcja energii nie będzie pokrywała zapotrzebowania (czyli np. w nocy lub zimą).

Oczywiście procedura ta nie jest w pełni darmowa (choć Prosumenci, jako tako tak, nie płacą za nią ani grosza). Zapłatę dla operatora sieci stanowi część wyprodukowanej energii. Prosument, w ramach systemu opustów może odebrać:

• 80% wprowadzonej energii, o ile moc instalacji PV nie przekracza 10 kW,
• 70% wprowadzonej energii, o ile moc fotowoltaiki mieści się w zakresie od 10 do 50 kW.

Co istotne, opustowi podlega zarówno czynna energia elektryczna, jak i składnik zmienny opłaty dystrybucyjnej.

Warto podkreślić, że uzyski z poszczególnych miesięcy są rejestrowane oddzielnie, jako porcje. Potem, z każdej takiej porcji pobiera się określonej wysokości procent, na bilansowanie poboru z sieci.

Cały system net-meteringu działa automatycznie, a warunkiem skorzystania z niego jest posiadanie gotowej instalacji oraz podpisanie umowy kompleksowej (co wiąże się z wymianą licznika na dwukierunkowy). Rozliczeń dokonuje Zakład Energetyczny, zatem nie musimy się martwić kwestiami formalnymi.

Zasady rozliczania energii z fotowoltaiki od 2022

Jeśli interesujecie się fotowoltaiką, z pewnością macie świadomość zmian prawnych, jakie zostały przeforsowane pod koniec 2021 roku. Czeka nas rewolucja, bo system opustów, od 1 kwietnia 2022 roku rozstanie zastąpiony przez tzw. net-bling.

Net-biling to system prosumencki, w którym energia odesłana do sieci jest rozliczana w stosunku wartościowym, a nie ilościowym. Będzie obowiązywał przez 15 lat osoby, które złożą wniosek o podłączenie do sieci po 1 kwietnia 2022 roku lub te osoby, które złożą wniosek o przeniesienie do nowego systemu rozliczeń. Oto najważniejsze zasady nowego rozwiązania:

• Nadwyżki energii będą wycenianie po średniomiesięcznej cenie z Rynku Dnia Następnego.
• Wyliczona w ten sposób wartość energii (tzw. depozyt prosumencki) będzie odkładać się na specjalnym koncie prosumenckim. Środki na koncie będą służyć do obniżania wartości energii pobranej z sieci.
• Energia pobierana z sieci będzie wyceniana po stawce określonej w umowie ze sprzedawcą energii.
• Depozyt prosumencki można wykorzystać przez 12 miesięcy, od dnia przypisania do konta prosumenta.
• Część nadwyżek energii niewykorzystanych w ciągu tych 12 miesięcy może zostać zwrócona prosumentowi. Zwrot nie może przekroczyć 20% wartości energii wprowadzonej do sieci w danym miesiącu kalendarzowym. Będzie wypłacany do końca 13 miesiąca.
• Energia wyprodukowana przez mikroinstalację prosumencką jest zwolniona z obowiązku odprowadzania podatku dochodowego PIT, akcyzy oraz VAT.
• Z racji skorelowania wartości energii z ceną na giełdzie, istnieje ryzyko pojawienia się cen ujemnych - w takim przypadku prosument będzie miał obowiązek wyłączyć instalację PV.

Fotowoltaika a okres rozliczeniowy w ZE

W przypadku fotowoltaiki kwestią, która budzi sporo wątpliwości jest tzw. okres rozliczeniowy, czyli czas między kolejnymi odczytami licznika. Sprzedawcy energii w swoich umowach zwykle oferują jedno-, dwu-, cztero-, sześcio- lub dwunastomiesięczne okresy rozliczeniowe.

Krótki okres rozliczeniowy (1-6 miesięczny) nie sprawi jednak, że będziecie mieli mniej czasu na wykorzystanie wyprodukowanych nadwyżek. Bez względu na częstotliwość pojawiania się rachunków, nadprodukcję z fotowoltaiki możecie wykorzystać w ciągu 12 miesięcy.

Jak to wygląda w praktyce? Oto przykład w oparciu o net-metering:

Pan Jan rozlicza się co pół roku, w okresie styczeń-czerwiec oraz lipiec-grudzień. W marcu 2021 jego instalacja wyprodukowała nadwyżkę energii elektrycznej, która została zmagazynowana w sieci elektroenergetycznej. I chociaż rozliczenie z ZE Pan Jan dostanie dopiero na początku lipca, to bez względu na to, nadwyżkę może wykorzystać do końca kwietnia 2022. Przy rozliczeniu miesięcznym sytuacja wygląda dokładnie tak samo - Prosument ma na wykorzystanie nadwyżki 12 miesięcy od wprowadzenia energii do systemu.

Co warto wiedzieć, domyślnie, dla umowy kompleksowej, podpisywanej po założeniu instalacji PV obowiązuje taki sam okres rozliczeniowy, jak w przypadku poprzedniej umowy. Zatem jeśli do tej pory rozliczaliście się energetyką co dwa miesiące i nie zgłosiliście chęci zmiany okresu rozliczeniowego, to po rozpoczęciu produkcji z PV, nadal będziecie rozliczać się w systemie dwumiesięcznym. Podczas podpisywania umowy kompleksowej macie jednak szansę zmiany tego okresu, na taki, który będzie dla Was najkorzystniejszy.

Fotowoltaika: rozliczenie roczne czy półroczne?

Osoby inwestujące w fotowoltaikę mogą sobie zadawać pytanie, jaki okres rozliczeniowy przy fotowoltaice będzie najbardziej opłacalny?

W przypadku instalacji fotowoltaicznej, najlepiej jest wybrać okres roczny lub ewentualnie półroczny. Dlaczego?

Przede wszystkim, krótszy okres rozliczeniowy może wiązać się z wyższą opłatą abonamentową - częstsze odczytywania danych z licznika to wyższe opłaty stałe. Roczny okres rozliczeniowy będzie również lepiej korespondował ze specyfiką pracy instalacji fotowoltaicznej. Wydajność fotowoltaiki w ciągu roku ulega bowiem wahaniom - latem ilość wyprodukowanej energii będzie znacznie większa, od ilości prądu pozyskanego zimą. Dzięki rocznemu okresowi rozliczeniowemu łatwiej będzie nam odnaleźć się w podsumowaniach przesyłanych przez Zakład Energetyczny.

Rozliczenie fotowoltaiki a faktura prognozowana

Zdarza się, że inwestorzy, którzy zdecydowali się na montaż fotowoltaiki licząc na natychmiastowe zmniejszenie opłat za prąd, po otrzymaniu pierwszego rachunku srogo się zawiedli. Zamiast obiecywanych spadków na poziomie 80-90% otrzymali bowiem fakturę w wysokości zbliżonej do tej sprzed instalacji. Czy w takim przypadku rozliczenie fotowoltaiki zostało przeprowadzone nieprawidłowo?

Raczej nie. Przyczyną takiego stanu rzeczy najprawdopodobniej jest faktura prognozowana, która została wyliczona na podstawie zeszłorocznych opłat za energię. O ile nie minął jeszcze rok od założenia instalacji, faktury prognozowane mogą zatem zniekształcać zasady rozliczania prądu z fotowoltaiki.

Co w takim przypadku? Opcji jest kilka:

• Jeśli nie zakłóca to funkcjonowania naszego budżetu, możemy po prostu opłacać faktury, tworząc nadpłatę na poczet przyszłych rachunków. Dzięki temu, gdy skończy się prognozowanie, na długi czas będziemy mogli zapomnieć o regulowaniu opłat za prąd.
• Innym rozwiązaniem jest opłacenie faktur za dany okres (czyli np. za poprzednie pół roku), a następnie wystąpienie o zwrot nadpłaty.
• Ostatnim, najwygodniejszym i najkorzystniejszym ekonomicznie rozwiązaniem jest złożenie wniosku o zmniejszenie wysokości faktur prognozowanych do wysokości opłat abonamentowych. Masz do tego prawo zgodnie z rozporządzeniem Ministra Energii z 06.03.2019 roku w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (§ 32, ust. 5).

Uwaga! Należy pamiętać, że rozliczenie rzeczywiste, w przypadku fotowoltaiki rozliczanej w net-meteringu może nie być dostępne. Tak jest m.in. w przypadku firmy Energa.

Rozliczanie fotowoltaiki a montaż instalacji - kiedy najlepiej?

Czy termin montażu instalacji fotowoltaicznej może mieć wpływ na rozliczanie fotowoltaiki? Tu odpowiedź jest prosta - data montażu fotowoltaiki nie ma wpływu na zasady jej rozliczania. Bez względu na miesiąc instalacji, zawsze będziemy mieli 12 miesięcy na wykorzystanie wyprodukowanych nadwyżek.

Jednakże, termin montażu ma wpływ produkcję energii oraz na to, jakie rachunki będziemy płacić. Jak wyjaśnia ekspert z firmy Smartsolar:

Najlepsze do instalacji są miesiące zimowe, poprzedzające najbardziej nasłonecznione miesiące w roku. Montaż instalacji w okresie zimowym gwarantuje największą produkcję energii i ewentualny odbiór w kolejnych miesiącach zimowych (ogrzewanie za darmo!), co wydaje się mieć sens ekonomiczny z punktu widzenia klienta.

By zobrazować tę zależność rozważmy dwa przypadki:

Pan Michał zgłosił się do firmy fotowoltaicznej o montaż instalacji na początku lipca 2020 roku. Procedury instalacyjne trwały miesiąc - trwał bowiem szczyt sezonu montażowego. Pan Michał kolejny miesiąc czekał też na podłączenie fotowoltaiki do sieci. Jego instalacja zaczęła pracę dopiero na początku września 2020 roku. W efekcie, stracił miesiące odpowiadające za ok. 80% rocznego uzysku (marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień). Energii wyprodukowanej w kolejnych miesiącach może nie starczyć do pokrycia zimowego zapotrzebowania, więc będzie musiał zapłacić więcej za prąd.

Pan Artur procedury rozpoczął na przełomie 2020 i 2021 roku. Ponieważ fotowoltaika zimą cieszy się mniejszym zainteresowaniem, prace montażowe zostały zakończone w I połowie stycznia. Licznik dwukierunkowy podpięto natomiast w połowie lutego 2021, dzięki czemu instalacja Pana Artura jeszcze w tym miesiącu zaczęła produkować dla niego energię. Nadwyżki z wiosny i lata pokryją jego zimowe zapotrzebowanie, w efekcie jego rachunek będzie niższy.

Jak rozliczana jest energia z fotowoltaiki u poszczególnych operatorów? Net-metering

Choć zasady rozliczania energii z fotowoltaiki są dość proste i jednakowe dla wszystkich operatorów, o tyle wyliczenia przedstawione przez zakład energetyczny w fakturze, nie dla każdego mogą być jasne. Na szczęście, część firm energetycznych przygotowała specjalne materiały, które mają rozjaśnić te kwestie.

Net-metering i Fotowoltaika: rozliczenie z PGE

PGE opracowało obszerny poradnik, obejmujący zasady czytania faktury prosumenckiej oraz metod rozliczenia energii z fotowoltaiki.

Źródło: poradnik PGE "Włącz się na fotowoltaikę"

Gdy ilość energii umieszczonej w wirtualnym magazynie nie pozwala na zbilansowanie poboru, by obliczyć, ile energii trzeba będzie pobrać z sieci trzeba skorzystać z następującego wzoru:

Energia pobrana - (Energia wprowadzona x Współczynnik bilansowania),

czyli:

• dla instalacji o mocy do 10 kW: 100 kWh - (100 kWh * 0,8) = 20 kWh
• dla instalacji o mocy od 10,01 do 50 kWh: 100 kW - (100 kWh * 0,7) = 30 kWh

W tym przypadku, Prosument, w zależności o mocy, musiałby więc dokupić 20 lub 30 kWh.

Źródło: poradnik PGE "Włącz się na fotowoltaikę"

Gdy energii wprowadzonej jest więcej niż pobranej, wzór wyglądają nieco inaczej:

Energia wprowadzona - (Energia pobrana / Współczynnik bilansowania),

czyli:

• dla instalacji o mocy do 10 kW: 200 kWh - (100 kWh/ 0,8) = 75 kWh
• dla instalacji o mocy od 10,01 do 50 kWh: 200 kW - (100 kWh/0,7) = 57 kWh

W tym przykładzie, po zbilansowaniu, w zależności mocy fotowoltaiki, w magazynie pozostanie 57 lub 75 kWh.

Dla ciekawych mamy jeszcze metodę obliczania poboru energii z poszczególnych, miesięcznych porcji. W tym celu, w pierwszej kolejności należy obliczyć, jaki ułamek energii zostanie pobrany z każdej porcji energii. Ustalany jest on oddzielnie dla każdej faktury.

Źródło: poradnik PGE "Włącz się na fotowoltaikę"

Aby obliczyć proporcję poboru należy skorzystać z poniższego wzoru:

((Łączna energia pobrana / Współczynnik bilansowania) / Łączna energia wprowadzona) x 100%,

czyli,

• dla instalacji o mocy do 10 kW i danych z powyższego przykładu: ((200 kWh/0,8) / 500) * 100% = 50%
• dla instalacji o mocy od 10,01 kW do 50 kW i danych z powyższego przykładu: ((200 kWh/0,7) / 500) * 100% = ok. 57 %

Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej, jak wygląda rozliczenie fotowoltaiki w PGE, sprawdźcie przygotowany przez firmę poradnik. Możecie go pobrać tutaj:

Poradnik PGE "Włącz się na fotowoltaikę"

Fotowoltaika: rozliczenie z ENEA

Na podobnej zasadzie, jak zobaczyliście powyżej, przeprowadzane są rozliczenia fotowoltaiki w ENEA. Niestety, ta firma nie opracowała szerszej publikacji wyjaśniającej klientom to zagadnienia.

Możecie jednak korzystać z metod, które zaprezentowało PGE - gdyż zasady obliczeń będą te same. Nieco inaczej może wyglądać jedynie faktura ukazująca rozliczenia fotowoltaiki w ENEA.

Rozliczenie energii z fotowoltaiki - Energa

Podobnie sytuacja wygląda w przypadku Energii - również i tutaj, operator nie przygotował szerszego omówienia zasad rozliczania fotowoltaiki. Energa opracowała za to przykładową fakturę prosumencką, wyjaśniającą poszczególne pozycje na rachunku.

Źródło: energa.pl

Powyżej przedstawiliśmy kluczowy fragment faktury, gdzie:

• nr. 10 - określa ilość prądu pobieranego, gdy instalacja nie pracowała lub pracowała z mniejszą mocą,
• nr. 11 - to ilość nadprodukcji wprowadzonej do sieci (energia, której nie zużyliście na bieżąco), z ewentualnym uwzględnieniem stref,
• nr. 12 - moc instalacji,
• nr. 13 - współczynnik korekty (bilansowania), wynoszący 0,7 lub 0,8
• nr. 14 - ilość energii pobranej z magazynu
• nr. 15 - ilość prądu wprowadzona do sieci, pomniejszona o współczynnik korekty,
• nr. 16 - energia pobrana z sieci, gdy instalacja nie pracuje z pełną mocą
• nr. 17 - różnica między poborem z sieci a skorygowaną ilością prądu wprowadzonego do sieci
• nr. 18 - łączna ilość energii dostępnej w magazynie.

Kompletną fakturę znajdziecie na https://www.energa.pl/dom/faktura-prosumencka.html

Rozliczenie fotowoltaiki - Tauron

Podobną fakturę wyjaśniającą rozliczenie fotowoltaiki przygotował również Tauron. Poniżej znajdziecie kluczowy fragment, uwzględniający ilość energii pobranej oraz oddanej do sieci.

Źródło: tauron.pl

Dwie pierwsze kolumny określają ilość energii pobranej i wprowadzonej, wynikające z odczytu licznika. Kolumna 3, określa ilość energii wprowadzonej do sieci, pochodząca z poprzednich okresów rozliczeniowych. Kolumna 4, podaje współczynnik bilansowania (korekty), a w kolumnie 5 znajduje się całkowita ilość energii wprowadzonej do sieci w danym okresie rozliczeniowym, skorygowana o współczynnik bilansowania.

Jeśli chcecie sprawdzić całą, przykładową fakturę prosumencką od Taurona to znajdziecie ją na: https://www.tauron.pl/dla-domu/obsluga-i-pomoc/faktura-dla-prosumenta.

Innogy - rozliczenie fotowoltaiki

Materiały przedstawiające metody rozliczenia fotowoltaiki, w uproszczonym zakresie opracowała także spółka Innogy. Poniżej fragment z poradnika Innogy - rozliczenie fotowoltaiki.

Źródło: poradnik Innogy "Zasady rozliczania prosumentów"

Cały poradnik przygotowany przez Innogy możecie pobrać poniżej:

Poradnik Innogy - rozliczenie fotowoltaiki

Ogólne zasady rozliczania energii z fotowoltaiki są zatem dość proste - na odbiór wyprodukowanej energii macie 12 miesięcy, licząc od daty jej wprowadzenia do sieci. Wasza nadprodukcja zostanie zmniejszona o 20% (w przypadku instalacji do 10 kW) lub 30% (dla fotowoltaiki o mocy od 10,01 kW do 50 kW). Jeśli macie fotowoltaikę i chcecie pochwalić się swoim rachunkiem, napiszcie do nas!