Program “Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu”
Jak zaznaczono na stronie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, uruchomiony kilka dni temu Program „Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu” ma być wsparciem m.in. takich inicjatyw jak:
“Poprawa jakości powietrza i efektywne wykorzystanie energii w szkołach i przedsiębiorstwach, zwiększenie produkcji energii ze źródeł odnawialnych czy przeciwdziałanie zmianom klimatu”.
Program ten finansowany będzie ze środków Funduszy norweskich i EOG, zaś umowy w sprawie jego realizacji podpisane zostały przez Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej-Małgorzatę Jarosińską-Jedynak, Ambasadora Królestwa Norwegii w Polsce - Olava Myklebust oraz Ministra Klimatu - Michała Kurtykę. NFOŚiGW zaznacza, że środki z realizacji dwóch poprzednich edycji Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Mechanizmu Finansowego EOG pokazały, że w Polsce jest ogromne zapotrzebowanie na celowane inwestycje prośrodowiskowe (szczególnie te dotyczące energetyki oraz adaptacji do zmian klimatu).
Sam program “Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu” ma na celu złagodzić zmiany klimatyczne i zmniejszyć wrażliwość na zmianę klimatu. Przewiduje on wsparcie w ramach trzech oddzielnych projektów predefiniowanych dla obszarów, które są związane z:
- opisem usług świadczonych przez ekosystemy;
- budową zdolności administracyjnych w obszarze energii geotermalnej;
- wzmocnieniem oceny przenikania zanieczyszczeń z powietrza.
Natomiast wśród jego obszarów programowych znajduje się:
- energia odnawialna (OZE), efektywność energetyczna i bezpieczeństwo energetyczne;
- łagodzenie zmian klimatu i adaptacja;
- środowisko i ekosystemy.
Czym są fundusze norweskie i EOG?
Oficjalną oraz pełną nazwą tzw. Funduszy norweskich i EOG to Mechanizm Finansowy EOG i Norweski Mechanizm Finansowy. Głównym celem mechanizmu jest przede wszystkim zmniejszanie różnic ekonomicznych i społecznych w obrębie EOG, a także wzmacnianie stosunków dwustronnych pomiędzy państwami-darczyńcami a państwem-beneficjentem. Przy czym, w zamian za udzielaną w ten sposób pomoc finansową państwa-darczyńcy korzystają z dostępu do rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, której członkami nie są.
Pieniądze przekazane przez Norwegię, Islandię i Liechtenstein pomagają Polsce w przechodzeniu na gospodarkę niskoemisyjną. Najwięcej funduszy, bo aż 140 mln euro przeznaczono na Program “Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu”, do którego jeszcze prawie 25 mln euro dołożył polski rząd. Z czego:
- 112,2 mln euro przeznaczonych zostanie na OZE, efektywność energetyczną i bezpieczeństwo energetyczne;
- 29,6 mln euro przeznaczonych zostanie na łagodzenie zmian klimatu;
- 14 mln euro przeznaczone będzie na środowisko naturalne i ekosystemy.
(źródło: NFOŚiGW, opracowanie: enerad.pl)
Co ważne, fundusze norweskie i EOG rozdysponowane zostaną w formie dotacji (z szacunków wynika, że dofinansowanie wynosić będzie 45-100%. kosztów kwalifikowanych). Jednak to nie wszystko ponieważ NFOŚiGW, który obsługuje program oferować będzie również preferencyjne pożyczki na sfinansowanie wkładu własnego. Co oznacza, że łącznie do dyspozycji będzie ponad 1 mld zł.
Nasz kraj korzysta z Funduszy EOG i norweskich już po raz trzeci (lata 2014-2021). Dwie poprzednie edycje (2004-2009 i 2009-2014) zakończyły się ogromnym sukcesem. Bowiem tylko w ostatniej, pula środków przeznaczona dla Polski wynosiła 578,1 mln euro i umożliwiła dofinansowanie ponad 1300 projektów. Również w trzeciej edycji Funduszy, nasz kraj z alokacją brutto 809,3 mln euro (z łącznej puli ponad 2,8 miliarda euro) będzie nadal największym beneficjentem tych pieniędzy w Unii Europejskiej.
Z tego bezzwrotnego wsparcia korzysta obecnie kilkanaście państw z Europy Południowej i Środkowej oraz krajów bałtyckich, które są nowymi członkami UE. Przy czym programy w ramach Funduszy norweskich i EOG będą wdrażane do 2024 roku (z wyjątkiem Funduszu Współpracy Dwustronnej, który będzie wdrażany do 30 kwietnia 2025 roku).
Kto może ubiegać się o dopłaty na inwestycje energetyczne?
O wsparcie w ramach Programu “Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu” będą mogły, w zależności od naboru, ubiegać się:
- jednostki samorządu terytorialnego i ich związki;
- przedsiębiorcy, czyli m.in. przedsiębiorstwa przemysłowe, spółki komunalne (w tym producenci energii i ciepła) oraz właściciele małych elektrowni wodnych;
- organizacje pozarządowe;
- uczelnie wyższe.
Ile będą wynosić dopłaty energetyczne dla firm?
Obecnie nie ma jeszcze regulaminów naboru wniosków. Wiadomo jedynie, że dofinansowanie, o które będzie można się ubiegać, różnić będzie się w zależności od obszaru wsparcia. Tak więc:
- najwyższy przydział (od 1 do 7 mln euro), planowany jest dla obszarów rozwoju wysokosprawnej kogeneracji przemysłowej oraz budowy/modernizacji miejskich systemów grzewczych oraz eliminacja indywidualnych źródeł ciepła. O wsparcie będą mogły ubiegać się projekty inwestycji w wysokosprawną kogenerację przemysłową z wyłączeniem węgla (nie będzie jednak ograniczenia w sprawie mocy instalacji);
- najniższy przedział dofinansowania (od 200 tys. do 800 tys. euro), przewidziany jest dla działań, które będą podnosić świadomość w zakresie łagodzenia zmian klimatu i dostosowywania się do nich przez organy prowadzące szkoły.
Należy tu podkreślić, że poziom dofinansowania w Programie “Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu” wyniesie od 45% do 100%. Uzależniony on będzie również od charakteru danego obszaru oraz od maksymalnych limitów związanych z obowiązującymi przepisami dotyczącymi pomocy publicznej.
Kiedy będzie można składać wnioski o dopłaty na inwestycje energetyczne?
Jak zaznaczył Wiceprezes NFOŚiGW, Artur Michalski:
“Pierwsze nabory m.in. z obszaru ochrony przyrody, a także obszaru energia na źródła kogeneracyjne, termomodernizację szkół oraz inwestycje w systemy ciepłownicze ogłoszone zostaną już 3 marca, a wnioski będą przyjmowane od 6 kwietnia”.
Operator Programu “Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu” planuje trzy grupy naborów:
- pierwsza grupa naborów - poprawa efektywności energetycznej budynków szkolnych, rozwój wysokosprawnej kogeneracji przemysłowej, realizacja inwestycji w zakresie zielono-niebieskiej infrastruktury w miastach. Jednak to nie wszystko, ponieważ pierwsza grupa naborów to także: ochrona gatunków i siedlisk, ochrona przed inwazyjnymi gatunkami obcymi oraz zapobieganie ich rozprzestrzenianiu się;
- druga grupa naborów - rozpocznie się w drugim kwartale 2020 roku i dotyczyć będzie działań związanych z łagodzeniem zmiany klimatu i dostosowywania się do nich, prowadzonych przez szkoły (w zakresie środowiska i ekosystemów w ramach Funduszu Małych Grantów). W ramach tej tury ubiegać się będzie można również o wsparcie na budowę/modernizację miejskich systemów grzewczych i eliminację indywidualnych źródeł ciepła oraz budowę instalacji do produkcji paliwa z drewna i biomasy rolnej w postaci peletu;
- trzecia grupa naborów - zaplanowana jest już na trzeci kwartał 2020 roku, a w energetyce o dofinansowanie w tej grupie, będzie można ubiegać się zarówno na realizację budowy źródeł ciepła z wykorzystaniem energii geotermalnej, jak i zwiększenie wydajności wytwarzania energii w istniejących już małych elektrowniach wodnych do 2 MW.
Co ważne, z funduszy norweskich nie będzie finansowana fotowoltaika, ponieważ przedsiębiorcy mogą obecnie ubiegać się o wysokie dopłaty z rządowego programu Energia Plus.
