Doradztwo energetyczne – Zoptymalizuj koszty!

Doradztwo energetyczne odpowiedzią na kryzys energetyczny?

Państwa na całym świecie, w tym również i Polska, borykają się obecnie z jednym z najtrudniejszych kryzysów energetycznych, porównywalnym do kryzysu paliwowego z lat 70-tych XX wieku.

W ostatnich latach ceny energii na giełdach dynamicznie i systematycznie rosły, by w drugim półroczu 2022 roku osiągnąć rekordowe poziomy – podczas jednej z sesji w lipcu 2022 roku cena rocznych kontraktów na 2023 rok na TGE (Towarowej Giełdzie Energii) przekroczyła 2.500 zł/MWh! Dla porównania jeszcze w 2021 roku stawki te wynosiły 250-300 zł/MWh. W Niemczech i we Francji, ceny energii w kontraktach na 2023 rok przekroczyły barierę 1.000 euro/MWh. Oznacza to, że są one o ok. 900% wyższe niż rok temu, i około 1.300% wyższe niż w 2020 roku. Tak drogo nie było jeszcze nigdy w historii.

Ceny nośników energii w porównaniu z 2021 rokiem podwoiły się (w przypadku węgla i ciepła sieciowego), a nawet potroiły (biomasa). Najgorzej jest jednak z gazem, którego ceny wzrosły na rynku o ok. 400%.

Jakie są źródła wysokich cen za energię?

Źródeł kryzysu energetycznego jest wiele i są one wielopoziomowe – katalizatorem, była agresja Rosji na Ukrainę. Związane z tym ograniczenia w dostawach gazu, ropy i węgla oraz niepokój na rynkach doprowadziły do obserwowanych obecnie drastycznych podwyżek. Sytuacja jest o tyle trudna, że w UE to właśnie gaz z Rosji pokrywał ok. 40% całkowitego zapotrzebowania na to paliwo. Sytuację dodatkowo pogarszają:

• wciąż odczuwalne skutki pandemii koronawirusa, która najpierw rozchwiała ekonomicznie gospodarki, wywołując globalną inflację, a potem przyczyniła się do nagłego ożywienia, co skutkowało zwiększeniem popytu na energię;
• zmiany klimatyczne, które przyniosły dotkliwe susze i upały m.in. w Azji oraz Europie, przez które elektrownie wodne, słoneczne i wiatrowe nie są w stanie pracować z pełną mocą;
• rosnąca inflacja w Polsce, w sierpniu 2022 roku sięgająca ok. 16% – która z jednej strony sama jest napędzana cenami energii, a z drugiej dodatkowo podnosi koszty jej nośników.

Wszystko to sprawia, że konsumenci energii, tacy jak np. gospodarstwa domowe czy przedsiębiorstwa mają coraz większe problemy z zachowaniem bezpieczeństwa energetycznego.

Istnieją  jednak skuteczne sposoby na walkę z kryzysem energetycznym i zapewnienie sobie bezpieczeństwa. Jednym z nich jest poprawa efektywności energetycznej osiągana dzięki doradztwu energetycznemu.

Efektywność energetyczna, dzięki consultingowi energetycznemu

Wspomniana efektywność energetyczna oznacza stosunek ilości energii pobranej, do uzyskanych efektów. Innymi słowy, efektywność energetyczna określa, jak dużo energii faktycznie posłużyło np. ogrzaniu mieszkania czy wyprodukowaniu towaru, a jaka część została zmarnowana w procesie.

Według Międzynarodowej Agencji Energetycznej:

efektywność energetyczna jest jednym z kluczowych elementów polityki uniezależniania się od importu paliw kopalnych. To najbardziej efektywny kosztowo sposób zaspokojenia zapotrzebowania na energię, a jej zaniechanie będzie generowało wysokie koszty produkcji energii i opłat za emisje dla całego społeczeństwa.

Najlepsza i najtańsza jest ta energia, której nie zużywamy. Dlatego właśnie warto podejmować działania, które usprawnią procesy energetyczne i przyczynią się do zmniejszenia strat z nimi związanych. A jest nad czym pracować. Dla przykładu – modernizacja m.in. oświetlenia, wentylacji oraz wdrożenie systemu zarządzania energią pozwoliło firmie Brintons Agnella ograniczyć zużycie energii aż o 20%, co przełożyło się na oszczędności na poziomie ok. 6 mln zł. Z kolei wymiana przestarzałego kotła do ogrzewania na urządzenie 5 klasy może zmniejszyć zużycie energii nawet o 30-40%.

Optymalizacja energetyczna, służąca osiągnięciu efektywności energetycznej nie jest jednak prostym zadaniem. Obejmuje różne poziomy aktywności – od wprowadzenia ulepszeń technicznych w instalacjach, po modyfikacje procesów i nawyków konsumentów energii. Planowanie działań związanych z osiągnięciem efektywności energetycznej wymaga ogromnej wiedzy z różnych dziedzin – energetyki, budownictwa, obowiązującego prawa czy procesów produkcyjnych. Aktywność taka powinna być prowadzona kompleksowo i powinna być działaniem ciągłym.

Wszystko to sprawia, że wymierne korzyści energetyczne najszybciej i najłatwiej można osiągnąć, korzystając z profesjonalnego doradztwa energetycznego. Na czym ono polega?

Doradztwo energetyczne – co to jest?

Doradztwo energetyczne to usługi, których celem się poprawa efektywności energetycznej obiektu, instalacji lub procesu oraz zmniejszenie związanych z nimi kosztów.

Warto dodać, że po doradztwo energetyczne można i warto sięgać nie tylko w przypadku funkcjonujących budynków czy systemów, ale także na etapie ich projektowania i realizacji. Dzięki temu możliwe jest ograniczenie nakładów związanych z wprowadzaniem ulepszeń oraz szybsze uzyskanie większych oszczędności.

Usługi świadczone w ramach doradztwa energetycznego

Działania podejmowane w ramach doradztwa energetycznego mogą obejmować różne kategorie, w tym:

• zmianę nawyków użytkowników energii,
• termomodernizację i termomodernizację budynków,
• opracowanie optymalnego miksu źródeł energii,
• wdrożenie lub poprawę systemów sterowania i regulacji,
• zwiększenie sprawności własnej stosowanych urządzeń poprzez wymianę lub naprawę,
• dopasowanie taryfy prądu lub/i oferty prądu lub/i zmianę sprzedawcy prądu.

Część z nich, takie jak np. zmiana przyzwyczajeń odbiorców energii, nie wymagają żadnego nakładu finansowego, a jednak są w stanie zapewnić wymierne korzyści. Inne mogą wiązać się z kosztami, które jednak szybko się zwracają dzięki zaoszczędzonej energii.

Gdy już o finansach mowa, warto podkreślić, że profesjonalne doradztwo energetyczne oprócz opracowania zakresu i planu działań, uwzględnia również pomoc w pozyskaniu finansowania na inwestycję.

Doradztwo energetyczne – na czym może polegać?

Jakie konkretnie usługi może obejmować doradztwo energetyczne? Zaliczamy do nich m.in.:

• przeprowadzenie audytu energetycznego, czyli kompleksowego opracowania, które określa zakres, a także techniczne i ekonomiczne kwestie związane z przeprowadzeniem modernizacji obiektu pod kątem poprawy efektywności energetycznej. Jego efektem jest zidentyfikowanie obszarów, dzięki którym możliwe jest ograniczenie zużycia różnych nośników energii. Niektóre audyty, np. audyt energetyczny przedsiębiorstwa jest dla określonych podmiotów obowiązkowy. Istnieją również audyty energetyczne wymagane jedynie w konkretnych sytuacjach, np. audyty remontowe;
• realizację audytu efektywności energetycznej – ekspertyzy, służącej poprawie efektywności energetycznej w wybranym obszarze. Dotyczy ona optymalizacji np. procesu, urządzenia czy instalacji. Jego efektem jest wykaz działań, które posłużą poprawie efektywności energetycznej analizowanego aspektu, a także ocena opłacalności i kalkulacja oszczędności energetycznych;
• obliczenie zapotrzebowania na ciepło (OZC), które służy ustaleniu, ile energii cieplnej wymaga dany budynek. Na podstawie tych danych można określić m.in. optymalną moc źródła ciepła;
• opracowanie certyfikatów energetycznych – dokumentów opisujących klasę obiektu (domu, mieszkania) w kontekście ilości zużywanej energii. W zależności od odbiorcy i celu dokumentu możemy mieć do czynienia np. ze świadectwem energetycznym budynku czy charakterystyką energetyczną budynku;
• badania termowizyjne – to badania wspierające, np. przy przeprowadzaniu audytów energetycznych, które równie dobrze mogą stanowić odrębne źródło informacji (przydatne przy lokalizowaniu np. mostków cieplnych);
• kompensację mocy biernej, czyli zespół działań, który ma na celu zniwelowanie dysproporcji między energią czynną i bierną w układzie elektrycznym. Dzięki kompensacji możliwe jest ograniczenie zużycia energii elektrycznej, a co za tym idzie zwiększenie efektywności energetycznej;
• pomoc w doborze i montażu OZE – np. instalacji fotowoltaicznej, dzięki czemu możliwe będzie zastąpienie “brudnej energii” z węgla, prądem z ekologicznego źródła.

Konkretny zakres działań podejmowanych w ramach doradztwa energetycznego, uzależniony jest od przedmiotu oraz podmiotu działań. Innych kroków będzie bowiem wymagać poprawa efektywności energetycznej w budynku jednorodzinnym, a innych optymalizacja energetyczna w przedsiębiorstwach przemysłowych.

Doradztwo energetyczne – dla kogo?

Energia jest zasobem wykorzystywanym powszechnie, we wszystkich dziedzinach życia społecznego i gospodarczego. A to oznacza, że usługi z zakresu doradztwa energetycznego, służącego ograniczeniu zużycia energii, mogą znaleźć zastosowanie u każdego odbiorcy energii.

Największe korzyści dadzą one tam, gdzie zużywa się większe ilości energii. Jak wynika z danych GUS z 2018 roku, do najbardziej energochłonnych sektorów polskiej gospodarki należy:

• przemysł i budownictwo (ok. 36% udział w całkowitym zużyciu energii elektrycznej),
• gospodarstwa domowe (ok. 18% udział),
• energetyka i ciepłownictwo (ok. 9% udział).

Łącznie, tylko te trzy obszary pochłaniają ponad 60% energii elektrycznej w Polsce.

Jeszcze do niedawna, zainteresowaniem cieszyło się przede wszystkim doradztwo energetyczne dla firm. Podmioty biznesowe, jako pierwsze i najdobitniej odczuwają rosnące ceny energii. Dlatego dla zachowania konkurencyjności i obniżenia kosztów prowadzenia działalności gospodarczej podejmują kroki zmierzające do poprawienia swojej efektywności energetycznej.

Wraz z rozlaniem się kryzysu energetycznego na pozostałych uczestników rynku energetycznego, doradztwo energetyczne stało się kluczowe również dla m.in. gospodarstw domowych, gmin czy spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych.

Doradztwo energetyczne dla osób fizycznych

Gospodarstwa domowe są jednym z największych konsumentów energii w Polsce. Około 14 mln gospodarstw w 2018 roku zużyło ok. 29 TWh energii elektrycznej. W jaki sposób doradztwo energetyczne może przełożyć się na poprawę efektywności energetycznej i ograniczenie rachunków Kowalskiego?

Najwięcej uwagi warto poświęcić najbardziej energochłonnym procesom, do których zaliczamy przede wszystkim ogrzewanie, wentylację i C.W.U.

Według dokumentu “Efektywność wykorzystania energii 2009-2019” około 80% energii, której potrzebują gospodarstwa domowe, pochłania ogrzewanie oraz przygotowanie ciepłej wody użytkowej w budynkach.

Jest to również obszar, w którym zwykle istnieje największy potencjał zmian. Dla przykładu wentylacja grawitacyjna generuje ok. 40% strat w dostarczonej energii cieplnej. Podobne (lub nawet większe) straty wiążą się z wykorzystaniem przestarzałych kotłów na paliwa stałe (a w Polsce wciąż działa ich ok. 3 mln). Na bilans energetyczny budynku wpływa również m.in.:

• typ i sprawność instalacji c.o. oraz źródła ciepła,
• jakość stolarki drzwiowej i okiennej,
• konstrukcja budynku (w tym zastosowane izolacje, układ okien i ścian).

Dzięki doradztwu energetycznemu gospodarstwo domowe może zlokalizować elementy wymagające optymalizacji i przeprowadzić niezbędne modyfikacje, znajdując np. alternatywę dla nieefektywnego źródła ciepła czy eliminując tzw. mostki termiczne.

Kompleksowa termomodernizacja w gospodarstwie domowym, przeprowadzona na podstawie analiz przygotowanych przez doradców energetycznych jest w stanie w krótkim czasie przynieść znaczące oszczędności w ilości zużywanej energii, co przełoży się na niższe rachunki za prąd i ciepło.

Jakie usługi z zakresu doradztwa energetycznego dla domu?

Jeśli chodzi o doradztwo energetyczne dla gospodarstw domowych, to do najbardziej przydatnych usług można zaliczyć m.in.:

• wykonanie audytu energetycznego domu lub mieszkania,
• opracowanie audytu energetycznego do Czystego Powietrza,
• OZC do pompy ciepła,
• wykonanie świadectwa energetycznego budynku do Moje Ciepło.

Doradztwo energetyczne dla firm

O ile gospodarstwa domowe za pomocą mechanizmów ustawodawczych są często chronione przed konsekwencjami rosnących cen energii, o tyle przedsiębiorstwa w Polsce rzadko kiedy mogą liczyć na podobne wsparcie. To oznacza, że chcąc ograniczyć ilość zużywanej energii i związane z tym koszty, muszą stawiać przede wszystkim na poprawę efektywności energetycznej i doradztwo energetyczne dla firm.

W przypadku przedsiębiorstw istnieje ogromna ilość obszarów pozwalających na poprawę efektywności energetycznej. Optymalizacji można szukać m.in. w zakresie:

• skuteczności procesów produkcyjnych,
• efektywności wykorzystywanych silników i napędów,
• ogrzewania i chłodzenia,
• oświetlenia,
• wykorzystania ciepła odpadowego,
• wykorzystywania dostępnej mocy.

Dlatego, wśród najpopularniejszych usług doradztwa energetycznego dla firm znajdują się m.in.:

• ocena efektywności energetycznej kotłów,
• ocena efektywności energetycznej urządzeń chłodniczych,
• audyty energetyczne oświetlenia,
• OZC budynku,
• badania termowizyjne budynków czy instalacji, również elektrycznych.

Wszystko zależy oczywiście od profilu działalności oraz potrzeb inwestora. O tym, jak skuteczne mogą być działania z zakresu doradztwa energetycznego, mogą świadczyć przykłady z życia. Modernizacja oświetlenia w firmie Drumet ograniczyła zużycie energii na oświetlenie aż o 74%! Z kolei w firmie produkującej elementy z tworzyw sztucznych, odzysk sprężonego powietrza z maszyny przyniósł aż 30% oszczędności w produkcji sprężonego powietrza, co przełożyło się na zmniejszenie zużycia energii o 713 MWh/rok.

Profesjonalne doradztwo energetyczne – dlaczego warto?

Usługi z zakresu doradztwa energetycznego każdemu inwestorowi zapewniają szereg różnorakich, wymiernych korzyści.

Doradztwo energetyczne – oszczędności, finansowanie

Wiadomo już, że dzięki doradztwu energetycznemu inwestor może zmniejszyć konsumpcję energii oraz związane z tym rachunki. Ile mogą wynieść oszczędności? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna, ponieważ każdy projekt poprawy efektywności energetycznej będzie się różnił. Ostateczne korzyści finansowe będące następstwem wykorzystania doradztwa energetycznego, są uzależnione m.in. od:

• typu inwestora,
• ilości obszarów, które będą podlegały modernizacji,
• rodzaju i zaawansowania przyjętych działań optymalizacyjnych,
• sposobu finansowania przedsięwzięcia,
• skuteczności wykonania przyjętych założeń.

Nie da się zatem jednoznacznie stwierdzić, ile dokładnie energii i pieniędzy zaoszczędzimy dzięki doradztwu energetycznemu. Praktyka pokazuje jednak, że efekty mogą być spektakularne.

Consulting energetyczny – koszty i finansowanie

Ile kosztują usługi doradztwa energetycznego? Kosztów usług doradztwa energetycznego nie sposób określić precyzyjnie w oderwaniu od typu inwestora, lokalizacji inwestycji oraz zakresu działań. Wydatki na consulting energetyczny są bowiem ustalane indywidualnie. Warto jednak pamięć, że służą one osiągnięciu bezpośrednich oszczędności, dlatego czas zwrotu z inwestycji zaleconych przez doradców energetycznych zwykle wynosi od kilku miesięcy do maksymalnie kilku lat.

Co istotne, jeśli chodzi o usługi doradztwa energetycznego częstą praktyką jest rozliczanie się z klientem w modelu “success fee”. Innymi słowy, wynagrodzenie firmy świadczącej usługi doradztwa energetycznego jest bezpośrednio związane z osiągniętymi przez nią oszczędnościami. Jest to dodatkowa zachęta dla doradcy energetycznego oraz zabezpieczenie dla inwestora, który nie musi ponosić wydatków, nie mając pewności, że przedsięwzięcie się zwróci. Koszty doradztwa energetycznego w modelu “success fee” stanowią zwykle kilka – kilkadziesiąt procent rocznego uzysku (jednorazowo).

Alternatywą może być doradztwo energetyczne oferowane przez firmę typu ESCO. W tym modelu podmiot, u którego przeprowadza się modernizację nie ponosi żadnych kosztów inwestycyjnych – w całości spoczywają one na firmie ESCO. Wbrew pozorom nie jest to jednak działalność charytatywna, gdyż koszty inwestycji oraz wynagrodzenie firmy doradczej pokrywają oszczędności wynikające z optymalizacji energetycznej. Są one jednak na tyle duże, że rozwiązanie to opłaca się zarówno inwestorowi, jak i firmie typu ESCO.

Doradztwo energetyczne – dofinansowanie usług

Niektóre usługi doradztwa energetycznego, takie jak np. OZC, audyt energetyczny czy badanie termowizyjne mogą być objęte dofinansowaniem. Sam fakt uzyskania oraz wysokość dotacji na doradztwo energetyczne zależą od programu oraz typu beneficjenta. Przykładowo:

• audyt energetyczny i/lub OZC jest kosztem kwalifikowanym w programie Czyste Powietrze (skierowanym dla odbiorców indywidualnych), ale także w programie Agroenergia (dla rolników). Oprócz tego podlega odliczeniu w ramach tzw. ulgi termomodernizacyjnej.
• Moje Ciepło wśród kosztów kwalifikowanych uwzględnia koszty opracowania świadectwo charakterystyki energetycznej budynku lub charakterystykę energetyczną budynku.
• w programie Energia Plus dofinansowanie do doradztwa energetycznego może objąć następujące usługi: audyt energetyczny budynku, audyt energetyczny sieci ciepłowniczych, audyt energetyczny źródeł ciepła, energii elektrycznej i chłodu, audyt procesów technologicznych czy audyt elektroenergetyczny.

Zwrot środków na usługi doradztwa energetycznego, na określonych zasadach można również uzyskać w innych krajowych i regionalnych programach polityki klimatycznej.

Doradztwo energetyczne – jak wygląda procedura?

Jak wygląda proces poprawy efektywności energetycznej z pomocą doradztwa energetycznego? Wszystko zależy od indywidualnych potrzeb inwestora. Ogólny zarys działań będzie jednak zbliżony, w każdym przypadku.

1. Wybór firmy doradztwa energetycznego

Pierwszy etap to podjęcie decyzji o poprawie efektywności energetycznej i wybór firmy. Przed nawiązaniem kontaktu warto sprawdzić portfolio wykonawcy, by upewnić się, że posiada ono niezbędne doświadczenie i udane realizacje. Jeśli nie chcecie tracić czasu, możecie skorzystać z naszego rankingu firm doradztwa energetycznego, gdzie znajdziecie najlepsze firmy na rynku.

2. Analiza potrzeb

Kolejnym krokiem będzie ustalenie celów przedsięwzięcia oraz analiza zastanej sytuacji. Na tym etapie przydatne mogą być m.in. audyty energetyczne czy OZC.

3. Plan działań

Na podstawie uzyskanych danych, eksperci opracowują koncepcję wykonawczą – ustalają co i jak można wykonać, aby osiągnąć jak najlepsze wyniki energetyczne i finansowe.

4. Finansowanie

Po przygotowaniu planu działań profesjonalni doradcy energetyczni pomogą inwestorowi w znalezieniu optymalnej formy finansowania przedsięwzięcia. Do wyboru jest wiele opcji – kredyty, dotacje czy np. modele ESCO.

5. Realizacja zadań

Gdy kwestie formalne są już ustalone, można przystąpić do wykonania przyjętych działań. Część firm doradztwa energetycznego oferuje kompleksową realizację poprawy efektywności energetycznej. Inne wesprą inwestora np. w zarządzaniu procesem wykonawczym.

6. Ewaluacja

Aby ustalić, czy działania z zakresu doradztwa energetycznego osiągnęły swój cel, końcowy efekt należy porównać do stanu wyjściowego. Dlatego, jednym z ostatnich etapów jest monitoring i analiza skuteczności wdrożonych modernizacji.

7. Korzyści

Gdy wszystko przebiegnie zgodnie z przyjętym planem, inwestor może zacząć czerpać korzyści z przeprowadzonych usprawnień.