Rekuperacja – Rankingi, porównania, wiedza

Dlaczego wybraliśmy rekuperację?

Rekuperacja to nie chwilowa moda, albowiem coraz więcej inwestorów poszukuje systemowych rozwiązań zwiększających komfort życia, przy jednoczesnym zmniejszeniu zużycia energii cieplnej niezbędnej do ogrzania budynku. Obserwując więc wzmożone zainteresowanie szybko rozwijającą się branżą rekuperacji, postanowiliśmy wziąć ją pod lupę i przybliżyć Wam, wszystkie związane z nią aspekty. Jeśli zatem szukacie niezbędnych informacji odnośnie tego, czym jest rekuperacja, jaki jest jej koszt oraz tego, jakie korzyści wynikają z jej zastosowania, jesteście w dobrym miejscu. Tylko u nas bowiem, znajdziecie zarówno artykuły bazo-wiedzowe i aktualności, jak i tak ważne w podjęciu decyzji – porównania i rankingi.

Uzyskana w ten sposób wiedza z pewnością ułatwi Wam wybór właściwej wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, dopasowanej nie tylko do Waszych potrzeb, ale i możliwości finansowych. Albowiem prawidłowo dobrana, zaprojektowana i wykonana wentylacja, jest tak samo ważna jak m.in. efektywna izolacja termiczna przegród, czy wydajny energetycznie system grzewczy. Przy czym rekuperacja:

• wymienia powietrze przy możliwie niskich kosztach – zapobiegając gromadzeniu się szkodliwych gazów, zapachów oraz pary wodnej, co ma negatywny wpływ na samopoczucie i zdrowie domowników. Co więcej, dzięki filtrom zainstalowanym w centrali, powietrze przed dostarczeniem do mieszkania jest oczyszczane z pyłków, alergenów, owadów, kurzu i smogu;
• przynosi duże oszczędności – zarówno na etapie budowania (w jej przypadku odchodzą m.in. wydatki związane z budową kominów do wentylacji grawitacyjnej, czy montaż droższych okien z wywietrznikami), jak i w czasie późniejszej eksploatacji domu. Wszystko dzięki temu, że rekuperator wykorzystuje ponownie energię z wywiewanego powietrza, co powoduje, że budynek ma niższe zapotrzebowanie na ciepło;
• podgrzewa nawiewane powietrze zimą, a chłodzi go latem dzięki wymiennikowi ciepła zamontowanemu w rekuperatorze. Oznacza to zatem, że dom z rekuperacją, mimo stałej wymiany powietrza zużytego na świeże, posiada bardziej komfortową temperaturę, niż ta panująca na zewnątrz (zimą poza budynkiem może być -11 °C, jednak już nawiewane do środka powietrze ma temperaturę 17°C).

Tu jednak należy podkreślić, że rekuperacja nie jest ani systemem klimatyzacji ani ogrzewania, nie gwarantuje zatem możliwości ustawienia konkretnych parametrów temperaturowych powietrza (ogranicza ona jedynie pracę i moc działania systemu grzewczego). Tak więc, wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła w polskim klimacie musi zawsze funkcjonować w domu równolegle z systemem ogrzewania. Latem natomiast odpowiednio chłodne powietrze zapewni domownikom tylko system klimatyzacji (sama rekuperacja poprawia jedynie komfort klimatyczny, ale bez znaczącego obniżania temperatury podczas największych upałów).

Rekuperacja – czy to konieczność?

Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem budowlanym, w każdym budynku musi istnieć sprawny system wentylacji. Najprostszym i najstarszym sposobem wymiany powietrza w tradycyjnym budownictwie była do tej pory wentylacja grawitacyjna. O ile jednak dobrze pełniła ona swoją rolę w przypadku starych, nieszczelnych domów (wymuszając jednak konieczność ciągłego ich dogrzewania, co nie pozostawało bez wpływu na wysokie rachunki za ogrzewanie), o tyle już kompletnie bezużyteczna stała się w nowoczesnym i energooszczędnym budownictwie. Ponieważ w bardzo szczelnych domach, niezawodną wymianę zanieczyszczonego powietrza na świeże, gwarantuje wyłącznie rekuperacja, która wyróżnia się nie tylko ogromną skutecznością, ale także zapewnieniem odpowiedniego komfortu mieszkalnego.

Przy czym na rosnące zainteresowanie system rekuperacji ze strony właścicieli domów, wpływ ma nie tylko długa lista zalet wynikająca z jej posiadania, ale i nowe unijne dyrektywy dotyczące charakterystyki energetycznej budynków. Dostosować musiała się do nich też Polska, w której od początku 2021 roku obowiązują nowe przepisy prawa budowlanego, dotyczące zmniejszenia zapotrzebowania budynków na energię grzewczą (tzw. WT 2021), które określają jeszcze bardziej restrykcyjne wymagania dotyczące ich energooszczędności. Przepisy te zachęcają do zastosowania odnawialnych źródeł energii i bardziej ekonomicznych rozwiązań zarówno w nowych, jak i modernizowanych domach jednorodzinnych.

Ustalone normy zostały zaostrzone dla wielu obszarów: począwszy od samej izolacji termicznej, przez rodzaj stolarki otworowej, a skończywszy na systemach wentylacyjnych. Oczywiście, nie ma przepisów nakazujących stosowanie ich określonego modelu, jednak w praktyce uzyskanie przez budynek parametrów gwarantujących otrzymanie pozwolenia na jego budowę, często właśnie uzależnione jest od wyposażenia go w wentylację mechaniczną nawiewno-wywiewną z rekuperacją. Albowiem, wymaganego zapotrzebowania na energię pierwotną (Ep), które nie może przekraczać 70 kWh/ (m2/rok), nie zapewni nawet najlepsza termoizolacja ścian i dachu czy energooszczędne okna. Można to osiągnąć wyłącznie poprzez montaż rekuperacji (zastąpienie nią wentylacji grawitacyjnej obniża zapotrzebowanie energetyczne budynku nawet o 20 kWh/ (m2/rok).

Budownictwo energooszczędne i związana z nim rekuperacja będą więc cały czas zyskiwać na znaczeniu. Już teraz proponowana oferta rekuperatorów na polskim rynku jest bardzo szeroka. Wszyscy zainteresowani wybierać mogą spośród wielu ich rodzajów, z których najlepszymi parametrami cieszą się zwłaszcza urządzenia z państw o najdłuższej, kilkudziesięcioletniej tradycji w rekuperacji, a mianowicie Holandii i krajów skandynawskich.

Rekuperacja – co warto wiedzieć?

Wiemy już, że rekuperacja określana również wentylacją mechaniczną z odzyskiem ciepła, stanowi nieodłączny element nowoczesnego budownictwa (domem energooszczędnym może być wyłącznie budynek z rekuperacją). Warto jednak pokrótce skupić się na kilku istotnych kwestiach dotyczących tego, czym w ogóle jest sama rekuperacja? Jak przebiega jej montaż? A także nad tym, co chyba dla wielu z nas jest najważniejsze – mianowicie wydatkach związanych z całą inwestycją oraz kosztach eksploatacyjnych wynikających z użytkowania systemu rekuperacji.

Tak więc, o ile najprostsza tradycyjna wentylacja grawitacyjna, opiera się na różnicy temperatur pomiędzy pomieszczeniem, a otoczeniem budynku, o tyle już rekuperacja, bazuje na ruchu powietrza wytwarzanym przez rekuperator, zwany też centralą wentylacyjną z odzyskiem ciepła. Urządzenie to:

• umożliwia kontrolowanie ruchu powietrza nawiewanego i usuwanego z pomieszczeń (centrala wentylacyjna może być skonfigurowana wedle potrzeb użytkowników i zapotrzebowania budynku);
• zapewnia odzyskiwanie ciepła (energii), z nagrzanego, ale wilgotnego i nasyconego dwutlenkiem węgla powietrza, obniżając tym samym zapotrzebowanie energetyczne. Sprawność odzysku ciepła z wentylacji najlepszych rekuperatorów wynosi nawet 95 proc., co ma bezpośredni wpływ na obniżenie kosztów ogrzewania.

System rekuperacji obejmuje większość lub wszystkie pomieszczenia mieszkalne w budynku i zbudowany jest z kanałów:

• wywiewnych (instalowanych przede wszystkim w kuchni, spiżarni, łazienkach i garderobach);
• nawiewnych (prowadzących do miejsc, w których dłużej przebywają mieszkańcy domu, takich jak sypialnie czy salon), biegnących z różnych pomieszczeń do centrali wentylacyjnej oraz w odwrotną stronę.

Bardzo ważne w tym przypadku jest to, że powietrze wywiewane i nawiewane nie miesza się ze sobą w żadnym obszarze, dzięki czemu do domu z rekuperacją cały czas dostarczane jest świeże powietrze. Same zaś prace związane z montażem rekuperacji podzielone są na trzy etapy:

• pierwszy z nich polega na zaprojektowaniu instalacji;
• drugi, to wykonanie instalacji (rozkłada się wówczas kanały, izoluje instalacje, wykonuje przekłucia i przewierty), trwa to od 2 do 3 dni;
• trzeci obejmuje montaż rekuperatora i nawiewników, sterowników i wykończenie. Na tym etapie następuje również uruchomienie urządzenia, pomiary przepływów powietrza i wyregulowanie instalacji. Zajmuje to zwykle 1 dzień.

Rekuperacja – dla kogo?

Rekuperacja jest więc nowoczesnym systemem (o wiele efektywniejszym od wentylacji grawitacyjnej), służącym do wymieniania z pomieszczeń zużytego i zanieczyszczonego powietrza na czyste i świeże, przy jednoczesnym odzyskiwaniu części zgromadzonego już ciepła. Ogromną zaletą tego rozwiązania jest również dodatkowe oczyszczanie nawiewanego powietrza z kurzu, alergenów i smogu. Wskutek tego, wentylacja domu odbywa się przy maksymalnym komforcie i bez żadnych strat energii, co chroni zarówno portfele inwestorów, jak i klimat.

Rekuperacja znajduje szerokie zastosowanie, które nie ogranicza się jedynie do domów jednorodzinnych. Coraz częściej instalowana jest bowiem w budynkach komercyjnych i użyteczności publicznej, takich jak: biurowce, urzędy, centra handlowe, sklepy, muzea, obiekty sportowe, szpitale, budynki mieszkalne, czy uczelnie. Znajduje więc zastosowanie wszędzie tam, gdzie konieczne jest zapewnienie optymalnej ilości świeżego powietrza. Należy tu również podkreślić, że system rekuperacji można też implementować do stojącego już budynku. Wówczas to kanały wentylacyjne wykorzystuje się jako kanały wywiewne, zaś dla prawidłowego działania nawiewu konieczne są dodatkowe prace budowlane polegające na wykonaniu nowej instalacji z rur wentylacyjnych.

Rekuperacja – koszt montażu

Utarło się, że montaż rekuperacji jest nie tylko czasochłonny, ale i drogi. Po pierwsze, dużo większym wyzwaniem może okazać się montaż wentylacji grawitacyjnej, której prawidłowe zaprojektowanie i wykonanie wymaga uwzględnienia długiej listy zmiennych, co wiąże się ze znacznie wyższym wydatkiem, niż mogłoby się wydawać. Jeżeli dodamy do tego spore straty ciepła zwłaszcza w okresie, w którym jest ono najbardziej potrzebne, czyli zimą, to może okazać się, że koszt jej wykonania jest porównywalny z kosztem instalacji wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. W przypadku rekuperacji bowiem inwestorowi odchodzi wiele wydatków związanych m.in. z:

• samą budową domu, ponieważ energooszczędne budownictwo nie wymaga kominów do wentylacji, kominków dachowych, strażaków, czy nawiewników w oknach (niezbędnych w przypadku wentylacji grawitacyjnej);
• systemem grzewczym, ten rodzaj wentylacji stanowi już standard w domach energooszczędnych i pasywnych, w przypadku których do ogrzewania wykorzystać można niskotemperaturowe źródła i wymienniki ciepła (takie jak m.in. gazowe kotły kondensacyjne i pompy ciepła z ogrzewaniem podłogowym). Wówczas, dzięki uzyskaniu za sprawą rekuperacji niższego zapotrzebowania energetycznego domu, można kupić pompę ciepła o mniejszej mocy i dodatkowo ograniczyć ilość pętli do ogrzewania płaszczyznowego;
• zakupem i instalacją okien, wszystko przez to, że domu z rekuperacją nie trzeba tak często wietrzyć (choć oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, żeby otwierać okna). Jednak w przypadku wentylacji mechanicznej zaoszczędzić można na droższych oknach z wywietrznikami, które zastępuje się oknami typu FIX, tzw. oknami nieotwieranymi. Ich zaletą jest nie tylko niższa cena, ale i wygląd – pięknie się prezentują, zmniejszając jednocześnie koszty energii związane z doświetleniem domu.

Decyzję o rekuperacji najlepiej jest więc zaplanować jeszcze na etapie projektowania domu, ponieważ można dzięki temu uzyskać spore oszczędności. Montaż najlepiej jest zlecić firmie montującej rekuperację z dużym doświadczeniem i zapleczem inżynierskim, która dokona jej wyceny po zapoznaniu się z projektem domu (rzutami każdej z kondygnacji oraz jego przekrojami). Przy czym, to jaka będzie finalna cena rekuperacji, w dużej mierze zależeć będzie od następujących elementów:

• metrażu domu;
• ilości domowników;
• ilości dodatkowych akcesoriów;
• konstrukcji budynku (w tym kondygnacji, liczby pomieszczeń);
• od tego czy jest to dom dopiero budowany, czy już zamieszkany.

Koszt inwestycji w rekuperację może wahać się w granicach od 15.000 do 50.000 zł. Na kwotę tą składa się m.in. konsultacja inżynierska, projekt, rekuperator, instalacja wentylacyjna, usługa montażu, wszystkie niezbędne materiały instalacyjne oraz uruchomienie systemu.

Koszt takiego przedsięwzięcia można jednak zminimalizować, korzystając z dofinansowania na rekuperację w ramach różnych programów ekologicznych, w tym najpopularniejszego z nich, jakim jest Czyste Powietrze.

Rekuperacja – koszty eksploatacji

Rekuperacja powinna pracować w sposób ciągły – 24h/dobę, także podczas nieobecności domowników. Ponieważ nieprzerwany przepływ powietrza w kanałach wentylacyjnych nie tylko zapewnia usuwanie zanieczyszczeń emitowanych przez materiały użyte do wykonania podłogi, czy mebli, ale i osusza kanały wentylacyjne, gwarantując tym samym, że nie rozwinie się w nich wilgoć. Do kosztów związanych z eksploatacją rekuperacji zalicza się:

• zużycie energii przez rekuperator – oczywiście, ciężko jest podać uśrednioną kwotę, ze względu na zróżnicowane taryfy prądu oraz zapotrzebowanie na energię elektryczną konkretnego urządzenia. Rekuperacja to jednak wentylacja energooszczędna, cechująca się bardzo niskim zużyciem energii elektrycznej – rocznie jest to ok. 150-200 zł;
• wymianę filtrów, średnio co 2-3 miesiące, w zależności od intensywności użytkowania systemu i stopnia ich zabrudzenia (rocznie jest to ok. 250 zł);
• serwisowanie, które zaleca się co 2-3 lata (przeglądy, czyszczenie), jego koszt wynosi średnio od 300 do 450 zł.

Całkowity roczny koszt użytkowania rekuperacji wynosi zatem ok. 500-600 zł. Przy czym wydatki te można ograniczyć jedynie do zakupu filtrów i przeglądu, jeśli system zostanie połączony z fotowoltaiką.

Jak wynika z obliczeń ekspertów, oszczędności eksploatacyjne na rekuperacji mogą wynieść nawet 50-60 proc. w porównaniu do efektywnie działającej wentylacji grawitacyjnej. Natomiast koszt zwrotu w porównaniu do wentylacji zapewniającej odpowiedni dopływ świeżego powietrza, to 9-10 lat.

Rekuperacja w domu – dlaczego warto?

Rekuperacja stanowi najbardziej efektywny oraz oszczędny sposób na świeże i czyste powietrze w domu bez względu na porę roku, stan powietrza na zewnątrz, czy też ilość domowników. Pomaga tym samym zadbać nie tylko o komfort mieszkańców, ale i domowy budżet. Lista korzyści z posiadania rekuperacji ma więc pozytywny wpływ na wiele aspektów życia jej użytkowników. Przy czym do głównych jej zalet zalicza się przede wszystkim:

• lepsze samopoczucie, dzięki temu, że na bieżąco odbywa się wymiana powietrza (ze zużytego, na świeże i przefiltrowane) domownicy przez całą dobę oddychają świeżym powietrzem, co wpływa nie tylko na jakość i głębokość ich snu, ale i sprawia, że są oni bardziej odporni na zarażanie się od chorych współlokatorów;
• niższe rachunki za ogrzewanie – oszczędności te oscylują nawet w granicach 50-60 proc. w skali rocznej, w porównaniu do działającej wentylacji grawitacyjnej, która w zimie w sposób słabo kontrolowany usuwa dużą część ciepła. Dzięki odzyskiwaniu do nawet 90 proc. ciepła z powietrza zużytego ogranicza się konieczność dogrzewania pomieszczeń;
• możliwość filtrowania i jonizacji powietrza – dzięki filtrom zainstalowanym w centrali, powietrze przed dostarczeniem do mieszkania jest oczyszczane z kurzu, smogu, dymu, spalin, wirusów, bakterii, pleśni, grzybów, czy roztoczy (dokładność zależy od rodzaju zastosowanego filtra), co jest tym bardziej ważne w przypadku alergików i astmatyków;
• uniknięcie syndromu chorego budynku (SBS – Sick Building Syndrome), będącego reakcją organizmu na złą wentylację i wynikającego z niej nadmiaru nagromadzonych w powietrzu zanieczyszczeń. Cechuje go takie objawy, jak m.in. zmęczenie, powtarzające się zawroty i bóle głowy, zaburzenia pamięci i koncentracji, nudności, a także problemy z oddychaniem, podrażnienie błon śluzowych gardła, nosa i krtani;
• odpowiednio wilgotne powietrze, rekuperacja czy to domu, czy biura umożliwia utrzymanie wilgotności na optymalnym poziomie, co jest ważny dla dróg oddechowych, skóry i oczu. Ponadto dobra wentylacja i cyrkulacja powietrza sprawia, że pranie szybciej schnie, tak samo jak świeżo umyte podłogi;
• brak hałasu, nie trzeba otwierać okien, więc do domu nie dociera hałas z ulicy czy chodnika. Ponadto sam system rekuperacji działa niezwykle cicho, a zainstalowany np. na poddaszu jest niesłyszalny dla domowników;
• szybkie usuwanie nieprzyjemnych zapachów, rekuperacja neutralizuje m.in. nieprzyjemne zapachy pochodzące od zwierząt domowych i eliminuje zapach dymu papierosowego;
• możliwość rozbudowania systemu rekuperacji o dodatkowe funkcje, jak chłodzenie czy dogrzewanie powietrza, a także zintegrowanie jej z elementami inteligentnych budynków, jak czujniki CO2 czy wilgoci;
• pełna kontrola nad instalacją, nowe moduły zazwyczaj są sterowanie zdalnie z poziomu pilota lub aplikacji i WiFi;
• zwiększenie wartości nieruchomości przy ewentualnej sprzedaży.