Choroby od klimatyzacji - czy jest się czego bać?

Jakie choroby może powodować klimatyzacja?

Powszechnie wiadomo, że długotrwałe przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach, szczególnie takich, w których temperatura różni się znacznie od panującej na zewnątrz, może powodować zdrowotne konsekwencje. Przede wszystkim chodzi tu o objawy charakterystyczne dla przeziębienia wynikające z nagłych zmian temperatury oddziałujących na organizm. Dodatkowo warto wiedzieć, że regularne korzystanie z klimatyzacji w trakcie upałów może doprowadzić do obniżonej tolerancji na wysokie temperatury i wzmagać związany z tym faktem dyskomfort, a także rozdrażnienie i brak koncentracji.

Z wymienionymi negatywnymi konsekwencjami wpływu klimatyzacji na zdrowie jej użytkowników łatwo sobie poradzić. Dostosowanie czasu i intensywności działania systemu do indywidualnych potrzeb domowników (lub pracowników), ale także zdrowotnych zaleceń w tym obszarze, powinno zminimalizować ryzyko występowania dolegliwości przeziębieniowych.

Niemniej jednak źle użytkowana, a właściwie źle konserwowana klimatyzacja może stać się przyczyną zdecydowanie bardziej uciążliwych konsekwencji zdrowotnych, do których należą między innymi przewlekłe zapalenia zatok przynosowych, grzybicze zakażenia, wzmożone objawy alergii, a także niebezpieczna dla życia legionelloza. Wiele osób zadaje sobie wobec tego pytanie o to, czy klimatyzacja jest zdrowa. Owszem, ale musi być w tym celu regularnie serwisowana.

Legionelloza a klimatyzacja - co trzeba wiedzieć?

Nazywana inaczej chorobą legionistów legionelloza wywoływana jest przez szczepy bakterii Legionella pneumophilia lub inne bakterie z rodzaju Legionellaceae. Dlaczego ta choroba kojarzona jest z działaniem klimatyzacji? Ponieważ wspominanie bakterie pojawiają się i namnażają w środowisku wilgotnym, a jak wiadomo w instalacji klimatyzacji dochodzi do cyklicznego parowania i skraplania czynnika chłodniczego wraz z odprowadzaniem skroplin przez jednostkę zewnętrzną w klimatyzacji split. Zanieczyszczenie układu może skutkować uwalnianiem przez parownik powietrza zawierającego ogniska bakterii Legionella.

Optymalnymi warunkami dla rozwoju omawianych bakterii są bardzo ciepła woda, której temperatura oscyluje w granicach 35 stopni Celsjusza oraz jej stojący (przynajmniej na jakimś etapie) stan. Co ważne, stosowany standardowo w basenach i fontannach chlor nie stanowi wystarczającego środka zapobiegawczego w kontekście namnażania się Legionelli.

Legionelloza - jakie daje objawy?

Jednym z najważniejszych czynników sprawiających, że legionelloza może zagrażać nie tylko zdrowiu, ale także życiu chorujących jest fakt, że objawy tej choroby są nieswoiste i często mylone z grypą lub standardową infekcją górnych bądź dolnych dróg oddechowych. Wątpliwości diagnostyczne mogą pojawić się na etapie wdrożenia antybiotykoterapii, na którą bakterie Legionella są często odporne. Na jakie zatem objawy warto zwrócić uwagę w kontekście legionellozy? Przede wszystkim chodzi tu o:

• Suchy kaszel;
• Problemy z oddychaniem i duszności;
• Wysoka gorączka;
• Jadłowstręt;
• Ból w klatce piersiowej;
• Biegunka (ok. 15% przypadków);
• Bóle głowy i mięśni;
• Uczucie zmęczenia, dezorientacji, bezsenność.

Dodatkowym czynnikiem ryzyka mogącym wskazywać na zakażenie legionellozą jest przebywanie w sąsiedztwie wodnych zraszaczy lub zbiorników w 2-10 dni (okres rozwoju choroby) przed wystąpieniem objawów, a także oddychanie powietrzem klimatyzowanym przez nieczyszczone i nieserwisowane urządzenia.

Zapalenie zatok od klimatyzacji?

Jednym z coraz powszechniej diagnozowanych przewlekłych schorzeń jest obecnie nawracające zapalenie zatok przynosowych. Wiele osób błędnie identyfikuje jako główną przyczynę tego typu dolegliwości ekspozycję chorującego na niskie lub zmienne temperatury o sporej amplitudzie. Choć rzeczywiście mogą się one przyczyniać do wzmożenia odczuć bólowych najczęściej w obrębie czoła i po bokach nosa, to tak naprawdę przyczyną większości typów przewlekłego zapalenia zatok są obecne w powietrzu grzyby i pleśnie. Stąd już niedaleka droga do wysnucia wniosku, że nieserwisowana i nieczyszczona klimatyzacja może przyczyniać się do zachorowania na przewlekłe zapalenie zatok lub zaostrzać objawy tego schorzenia, takie jak:

• Bóle głowy przy pochylaniu się;
• Nieżyt i przekrwienie śluzówki nosa;
• Katar;
• Utrata węchu;
• Niekiedy podwyższona temperatura ciała.

Trzeba pamiętać, że skoro to grzyby odpowiadają za większość przypadków zapalenia zatok, to do zakażenia mogą przyczyniać się wszelkie instalacje lub lokalizacje sprzyjające rozwojowi pleśni i mające bezpośredni kontakt z powietrzem, którym oddychają ich użytkownicy. Chodzi tu zatem o systemy nawadniania, baseny, zawilgocone pomieszczenia, ale także pojazdy z nieczyszczoną klimatyzacją. Osoby o dużej wrażliwości na pojawianie się dolegliwości ze strony zatok przynosowych powinny ostrożnie korzystać z klimatyzacji i szczególnie dbać o czystość instalacji.

Czy klimatyzacja wywołuje alergie?

Funkcje klimatyzacji w nowoczesnych urządzeniach nie ograniczają się już jedynie do chłodzenia pomieszczeń, ale ukierunkowane zostały w dużej mierze na podniesienie jakości powietrza, którym oddychają użytkownicy klimatyzatora. Wbudowane w urządzenia lampy UV-C wręcz dezynfekują powietrze i często instalowane są w placówkach medycznych. Do tego coraz wydajniejsze filtry i funkcje samoczyszczenia znacznie redukują ewentualny wpływ klimatyzacji na zaostrzanie się objawów alergii. Wszystko to sprawia, że coraz częściej montuje się klimatyzatory wręcz z myślą o dobrostanie alergików.

Czy zatem istnieje możliwość, by klimatyzacja wywoływała objawy alergii w postaci trudności z oddychaniem, łzawienia oczu, przekrwienia śluzówek, kaszlu, nieżytu nosa, a nawet wysypek skórnych. Tak, ale przede wszystkim w przypadku zaniedbań w obszarze czyszczenia systemu klimatyzacji, zabrudzonych filtrów, wentylatorów i żaluzji, a także braku regularnego serwisowania urządzeń. Stwierdzenie zatem zależności pomiędzy użytkowaniem klimatyzacji, a alergiami wymaga zazwyczaj zaistnienia szczególnych warunków w postaci zabrudzonej lub przestarzałej instalacji.

Zakażenia wywoływane przez pleśń i grzyby - skąd się biorą?

Zapalenie zatok przynosowych to nie jedyne schorzenie, które może zostać wywołane poprzez ekspozycję zarodniki grzybów i pleśni. Tym samym nie tylko ta dolegliwość może zaostrzać się po kontakcie z powietrzem wypuszczanym przez nieczyszczony klimatyzator. Namnażające się w systemie z zamkniętą cyrkulacją powietrza grzyby wdychane przez człowieka mogą prowadzić do powstawania ognisk grzybiczych w płucach i innych organach wewnętrznych.

Zakażenie grzybami i pleśnią może skutkować podrażnieniem skóry i śluzówek organizmu, przewlekłym kaszlem, dyskomfortem podczas oddychania i drapaniem w gardle. Warto pamiętać, że wrażliwość na zarodniki grzybów jest aspektem bardzo indywidualnym i w niektórych przypadkach zakażenie może dawać objawy w krótkim czasie po kontakcie z zanieczyszczonym powietrzem. Niekiedy jednak choroba pozostaje “w uśpieniu” przez wiele lat.

Jak dbać o klimatyzację? Zalecenia ekspertów

To, jak działa klimatyzacja sprzyja powstawaniu w systemie zanieczyszczeń w postaci kurzu, ale także bakterii, wirusów, czy grzybów. Trzeba jednak pamiętać, że za ekspozycję na drobnoustroje mogą odpowiadać także inne instalacje i urządzenia domowe. Dlatego warto zachować “dobre praktyki” w obszarze utrzymywania ich w dobrej kondycji i czystości. W związku z pojawiającymi się w ostatnich miesiącach zachorowaniami na legionellozę eksperci z Zakładu Bezpieczeństwa Zdrowotnego Środowiska Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny we współpracy z Głównym Inspektoratem Sanitarnym przygotowali w tym obszarze kilka wytycznych:

• Utrzymywanie instalacji klimatyzacji w odpowiednim stanie technicznym z zachowaniem najlepszych praktyk branżowych i zaleceń producenta;
• Eksploatacja klimatyzacji zgodnie z instrukcją jej użytkowania;
• Bieżące kontrolowanie czystości i sprawności poszczególnych elementów systemu;
• Regularne sprawdzanie stanu czystości jednostki zewnętrznej, a w szczególności ociekacza, na którym może gromadzić się szlam i biofilm będące siedliskiem bakterii i grzybów;
• Zapobiegawcze dezynfekowanie elementów systemu przed ponownym uruchomieniem.

Klimatyzacja to instalacja, która w dobie rosnących temperatur staje się coraz częściej niezbędnym systemem montowanym w domach, biurach i zakładach produkcyjnych. Nie da się przecenić zalet tej instalacji w kontekście kondycjonowania powietrza, a tym samym podnoszenia jakości i komfortu życia użytkowników klimatyzacji. Chcąc jednak w pełni cieszyć się korzyściami płynącymi z działania urządzenia i zminimalizować ryzyko wystąpienia czynników niebezpiecznych dla zdrowia, warto wybrać nowoczesny model klimatyzatora i skrupulatnie dbać o czystość instalacji.