Zakaz palenia węglem - podstawy prawne
Branża energetyczna przeżywa ostatnio bardzo trudny okres. Planowany zakaz palenia węglem zbiegł się z utrudnionym dostępem do paliw związanym z agresją Rosji na Ukrainę, która pociągnęła za sobą niepokój na globalnym rynku i konieczność poszukiwania nowych dostawców energii. Związane z tą sytuacją obawy podsycają wypowiedzi polityków, którzy podczas publicznych wystąpień zachęcają m.in. do używania każdego możliwego opału. W Polsce wciąż jednak działa ponad 5 milionów niskiej klasy pieców na paliwo stałe, a ich użytkownicy mogą posunąć się do palenia śmieciami w obliczu trudności w dostępie do paliw i ich rekordowo wysokich cen.
Na podstawie art. 96 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku o prawie ochrony środowiska sejmiki wojewódzkie mogą wprowadzać uchwały w celu zapewnienia poprawy jakości powietrza w regionie. Tego rodzaju rozporządzenia określają dopuszczalne rodzaje i jakość paliw używanych do ogrzewania oraz informacje, do kiedy można palić w kopciuchach. Uchwały wprowadzają też ograniczenia czasowe, obszarowe i związane z rodzajem instalacji grzewczej, co do rodzaju bądź jakości stosowanego paliwa.
Zamiary rządu w skali ogólnopolskiej zawiera Krajowy Program Ochrony Powietrza, określający, do kiedy można palić węglem. Dla miast jako datę graniczną wyznaczono rok 2030, dla wsi - 2040. Musicie mieć jednak na uwadze, że zakaz palenia węglem oznacza docelowo całkowitą rezygnację z węgla kamiennego. Generujący więcej zanieczyszczeń węgiel brunatny już od dłuższego czasu jest zakazany w instalacjach o mocy poniżej 1 megawata. Przepisy środowiskowe w ustawie o odpadach regulują również kwestie związane z paleniem w domowych piecach śmieciami oraz mokrym drewnem, za co grozi kara grzywny do 5000 zł.
Dlaczego zakaz wejdzie w życie?
Proekologiczne inicjatywy związane z przechodzeniem na czystsze źródła ciepła są związane przede wszystkim z troską o środowisko. Eksperci szacują, że nawet 80% krajowej emisji pyłów to zanieczyszczenia z sektora komunalno-bytowego. Dobra jakość powietrza jest przedmiotem ciągłej dyskusji, gdyż polskie miasta regularnie zajmują w rankingach jedne z najniższych miejsc w Europie. Zakaz spalania węgla ma wpłynąć też na obniżenie liczby zachorowań Polaków na nowotwory i inne choroby układu oddechowego. Szacuje się bowiem, że co roku z powodu zanieczyszczeń powietrza umiera w Polsce aż 100 000 osób!
Oczekuje się, że zakaz palenia w kopciuchach poskutkuje zmniejszeniem emisji gazów cieplarnianych. Odejście od węgla to element długoterminowej polityki rządu związanej z planami zbliżenia kraju do neutralności klimatycznej podyktowanej przez Europejski Zielony Ład i planowane wprowadzenie pakietu Fit for 55. Wymiana instalacji grzewczej jest jednak dużą inwestycją, na którą nie każdy może sobie pozwolić. Stąd też oprócz nakazów wprowadzono rozwiązania ułatwiające dostosowanie się do nich – ulgę termomodernizacyjną w podatku dochodowym oraz dopłaty w programie Czyste Powietrze. Więcej o dopłatach dowiecie się na naszej stronie: Dofinansowanie do wymiany pieca 2022 – lista dotacji.
Do kiedy można palić węglem w Polsce?
Ostateczne terminy określone dla miast na 2030 i dla wsi na 2040 rok nie oznaczają, że wszędzie rezygnacja z węgla kamiennego nastąpi dopiero wtedy. W tym zakresie pionierem jest województwo małopolskie. W Krakowie od 1 lipca 2017 roku obowiązywał krótki okres przejściowy, po którym od 1 września 2019 roku wszedł w życie całkowity zakaz palenia w domu węglem i drewnem. Władze miasta prezentują swoją nieustępliwość w tym postanowieniu, na co wskazuje wydany niedawno komunikat odnoszący się do rządowego dodatku węglowego, przypominający o tym, że składanie wniosków o tę dopłatę w Krakowie jest bezprzedmiotowe. Niestety, parę tygodni temu, w Krakowie zmieniono uchwałę antysmogową - zakaz używania kopciuchów wejdzie w życie dopiero 1 maja 2024 roku, a nie jak planowano pierwotnie od początku 2023 roku.
Województwa wyznaczyły różne daty wskazujące, kiedy zakaz palenia węglem ma wejść w życie na ich obszarach. Stosowanie kopciuchów w województwie podkarpackim oraz śląskim jest zabronione od 1 stycznia 2022 roku, w łódzkim, małopolskim i mazowieckim — od 1 stycznia 2023, a w świętokrzyskim — od 1 lipca 2023. Pozostałe województwa planują wprowadzić zakaz nieco później lub czekać do granicznej daty. Pamiętajcie jednak, że nie wszędzie już teraz jest to ścisły zakaz, lecz np. czasowe ograniczenia związane z datą produkcji pieca (przykładowo w woj. śląskim zabronione jest użytkowanie kotłów c.o. z 2006 roku i starszych oraz tych nieposiadających tabliczki znamionowej).
W obliczu niestabilności rynku paliw i rosnących cen gazu, ropy oraz węgla niepokojące rozwiązanie chcą wprowadzić władze województwa łódzkiego. Zakaz używania kopciuchów miał tam wejść w życie już 1 stycznia 2023 roku, ale rozpoczęto już konsultacje społeczne w sprawie wydłużenia tego terminu o dwa lata. Radni przekonują, że pomysł ten ma zagwarantować mieszkańcom województwa bezpieczeństwo energetyczne zagrożone inwazją Rosji na Ukrainę.
Co zamiast węgla i kopciucha?
Zakaz palenia węglem rodzi oczywiście pytania o najlepszy sposób ogrzewania domów. Opcji jest wiele, gdyż do wyboru macie kotły olejowe, piece gazowe i ogrzewanie elektryczne. Eksperci wskazują pompę ciepła jako najbardziej efektywne, a więc najbardziej ekologiczne rozwiązanie, zwłaszcza gdy wspiera ją instalacja fotowoltaiczna.
Rok 2022 jest naznaczony dużą niepewnością. Z jednej strony wchodzą w życie ekologiczne ograniczenia palenia węglem, z drugiej — w trosce o bezpieczeństwo energetyczne rząd wprowadza dopłaty do zakupu węgla i zawiesza normy jego czystości. Pozostaje mieć nadzieję, że sytuacja geopolityczna ulegnie zmianie, a zakaz palenia węglem pomoże w poprawie jakości powietrza w Polsce.
