Do czego służy bezpiecznik elektryczny?

Instalacje elektryczną są obecnie już niemal wszędzie. Ponieważ awarie sieci prądowych mogą być groźne w skutkach (porażenia ludzi i zwierząt, zepsucie sprzętu, wybuchy oraz pożary), to olbrzymi nacisk kładzie się na bezpieczeństwo instalacji elektrycznych.

Zabezpieczenia obwodów elektrycznych

Każdy obwód elektryczny powinien zostać prawidłowo zabezpieczony. Tylko to gwarantuje bezpieczeństwo korzystania z energii elektrycznej. Do zabezpieczeń wykorzystywane są specjalne aparaty elektryczne, które chronią osoby i sprzęty przed np. skutkami zwarcia. Są różne rodzaje zabezpieczeń:

• zwarciowe,
• przeciwprzepięciowe,
• przeciw asymetrii,
• wyłączniki różnicowoprądowe,
• przeciążeniowe.

Nas artykuł poświęcony jest zabezpieczeniom zwarciowym, a konkretnie bezpiecznikom elektrycznym.

Co to jest bezpiecznik elektryczny?

Bezpiecznik elektryczny to najbardziej podatny na zmiany element obwodu elektrycznego. Przeplatają się lub wyłączają w momencie, gdy przepływające przez nie napięcie w danym czasie jest zbyt wysokie. Należą więc do grupy zabezpieczeń przeciążeniowych. Bezpieczniki elektryczne odcinają dopływ energii elektrycznej do gniazdek i oświetlenia. Po usunięciu awarii bezpiecznik należy włączyć lub wymienić

To podstawowy sposób zapewnienia bezpieczeństwa obwodów elektrycznych w domach. Do lat ‘90 najbardziej rozpowszechnione bezpieczniki topikowe. Później zastępowały je samoczynne wyłączniki nadmiarowe. Obecnie najczęściej stosuje się różnego rodzaju wyłączniki. Im samym na pewno poświęcimy osobny artykuł.

Bezpieczniki elektryczne - rodzaje

Jak już zostało wspomniane, są różne rodzaje bezpieczników przeciążeniowych. W instalacjach domowych najczęściej mamy do czynienia z bezpiecznikami topikowymi oraz samoczynnymi wyłącznikami nadmiarowymi. Ogólnie podział bezpieczników przeciążeniowych kształtuje się następująco:

• termiczne: aparatowe, elektroniczne (do 6 A) i samochodowe do (25 A),
• instalacyjne (do 200 A),
• automatyczne (instalacyjne).

Bezpieczniki termiczne wykorzystują następujące zjawisko: im większy prąd, tym więcej ciepła towarzyszy jego przepływowi.

Na samym początku omówimy samoczynny wyłącznik nadmiarowy. Łączy on działanie termiczne i mechaniczne. Przy nadmiernym prądzie blaszka bimetalowa odgina się i powoduje przerwanie obwodu. Im wyższa energia elektryczna, tym krótszy czas reakcji. Wyłącznik ten reaguje również na zwarcia. W takich przypadkach elektromagnes walnia sprężynę, co przerywa obwód. Siła zwarcia nie ma wpływu na to działanie - wystarczy, że nastąpi samo zwarcie.

Najpopularniejsze bezpieczniki topikowe należą do zabezpieczeń termicznych. Główną rolę w ich działaniu pełni element topikowy. Przewodzi on prąd i nagrzewa się. Jeśli natężenie energii jest zbyt duże, to topik się stapia (stąd można skojarzyć zastosowanie z nazwą - od topienia się). Równocześnie dochodzi do zapalenia się łuku elektrycznego. Gdy prąd przestanie płynąć, to łuk zgaśnie, a obwód zostanie wyłączony. Całość zamknięta jest najczęściej w szczelnej ceramicznej obudowie.

Warto dodać, że im większa jest energia elektryczna oddziałująca na topik, tym szybciej się on topi i dochodzi do odłączenia zasilania.

Żeby było wiadome, że doszło do awarii, to stosuje się wskaźniki zadziałania. Najczęściej jest to sprężyna podłączona do różnych elementów na rozdzielnicy elektrycznej. Element się samoczynnie wysuwa, po przepaleniu topiku. Stąd często mówi się, że korki “wywaliło”, to znaczy są wysunięte.

[info]Pamiętaj! Bezpieczniki topikowe po przepaleniu elementu topikowego się wymienia na nowe, a nie naprawia! Naprawa (polegająca na wymianie samego elementu topikowego) jest uznawana za błąd w sztuce i grozi niebezpieczeństwem![end]

Oznaczenia bezpieczników topikowych

Każdy egzemplarz bezpiecznika ma nadrukowane oznaczenia. Określają one parametry. Jakie? Już wyjaśniamy!

Kategoria pracy - składa się z dwóch elementów oznaczonych literami. Pierwszy element odnosi się do klasy działania, a drugi do obiektów chronionych.

Klasy działania:

• pełnozakresowa - g,
• niepełnozakresowa - a.

Przykłady kategorii obiektów chronionych:

• zabezpieczenie urządzenia ogólnego przeznaczenia - G,
• zabezpieczenie okablowania i przewodów - L ,
• zabezpieczenie silników - M,
• zabezpieczenie transformatorów -Tr.

Inne oznaczenia to:

• ip - udarowy prąd zwarciowy,
• lk - ciągły prąd zwarciowy,
• lth - termiczny prąd zwarciowy.

Terminy odpowiadają normie DIN VDE 0102/0103 dla prądów zwarciowych w sieciach trójfazowych.

Dla ułatwienia wkładki topikowe oznaczane są kolorami:

Do czego służy bezpiecznik elektryczny?

Skoro mamy omówione działanie i oznaczenia bezpieczników to teraz możemy omówić ich funkcję. A jest ona wyrażona już w samej nazwie - bezpiecznik ma zapewnić nam bezpieczne korzystanie z urządzeń pobierających prąd. Sama instalacja również nie ma stwarzać zagrożenia.

Warto pamiętać, że bezpieczniki to najsłabszy element obwodów elektrycznych. Oznacza to, że jako pierwsze reagują na zmianę wielkości prądu. Dzięki temu, że wyłączają obwód, chronią sprzęt elektryczny i nas samych. Brak elementów zabezpieczających na początku obwodu to zagrożenie dla życia.

Dzięki bezpiecznikom możemy pewnie korzystać ze sprzętu AGD i RTV oraz różnego typu maszyn. Czyli mam pewność, że korzystanie z dobrodziejstw technologii i energii elektrycznej jest dla nas w pełni bezpieczne.

Mamy nadzieję, że teraz bezpieczniki elektryczne nie stanowią dla Was zagadki. A gdybyście chcieli jeszcze zmniejszyć Wasze rachunki za prąd do zapraszamy do kalkulatora cen prądu. Tam sprawdzicie, ile płacicie za dystrybucję energii oraz stawki za kWh od różnych sprzedawców energii.