Budowa farmy fotowoltaicznej - krok po kroku

Farma fotowoltaiczna - budowa i opłacalność

Zanim przejdziemy dalej: czym właściwie jest farma fotowoltaiczna? W dużym uproszczeniu, jest to wielkoobszarowa instalacja fotowoltaiczna o dużej mocy, najczęściej (choć nie zawsze) umiejscowiona na gruncie.

Nie istnieje żadna konkretna granica, która decyduje o tym kiedy mamy do czynienia z farmą fotowoltaiczną, a kiedy jeszcze z dużą instalacją PV. Nie mniej jednak, przeciętna moc farmy fotowoltaicznej zwykle wynosi od 0,5 do 5 MWp. Oczywiście nie brakuje większych obiektów. Dla przykładu, w Indiach w 2020 roku otwarto elektrownię Bhadla Solar Park o mocy 2245 MW. To największa farma PV na świecie.

Jeśli chodzi o budowę farmy fotowoltaicznej, to tak jak wspominaliśmy, konstrukcyjnie jest ona zbliżona do zwykłej fotowoltaiki na gruncie.

Przykładowa farma fotowoltaiczna.

Nieco inaczej rozkładają się jednak koszty. Podobnie, jak w przypadku mikroinstalacji jej głównym elementem, pochłaniającym ok. 50% całkowitych wydatków, są panele fotowoltaiczne. Jednak zaraz za nimi w kosztach plasują koszty poboczne (transport, monitoring, okablowanie, ogrodzenie, stacja transformatorowa). Inny jest też cel budowy farmy fotowoltaicznej - wyprodukowana przez nią energia zwykle nie jest wykorzystywana na potrzeby własne inwestora, ale zostaje sprzedawana (w ramach aukcji OZE lub poza nimi).

W Polsce, inwestycje w budowę farm PV są coraz popularniejsze. Nie bez przyczyny. Farma PV może być świetnym bowiem pomysłem na biznes. Szczególnie, że opłacalność farmy fotowoltaicznej w 2021 roku, z racji spadających cen fotowoltaiki, może być coraz większa.

Jak wygląda budowa farmy fotowoltaicznej - krok po kroku? Wyjaśniamy!

Farma fotowoltaiczna - jak zacząć? Formalności przed budową

Całe przedsięwzięcie, związane z budową farmy PV nie jest skomplikowane, jednak wymaga sporo przygotowań, m.in. tych związanych z kwestiami prawnymi. Formalności sprawiają, że całość przygotowań może zająć prawie 2 lata. Warto to uwzględnić w planie inwestycyjnym.

A zatem, gdy w grę wchodzi farma fotowoltaiczna - jak zacząć?

Budowa farmy fotowoltaicznej a wybór lokalizacji

Przygotowania należy rozpocząć od wyboru odpowiedniej działki i jest to kwestia, której nie powinniśmy bagatelizować. Nie każdy grunt nadaje się bowiem pod inwestycje w fotowoltaikę.

Jakie kryteria powinna spełniać działka?

• Uwarunkowania powierzchni - standardowo, miejsce przeznaczone pod instalację fotowoltaiczną nie powinno być otoczone żadnymi obiektami, które mogłyby by rzucać cień (drzewa, budynki, wzniesienia). Działka powinna być w miarę płaska i zorientowana na południe.
• Wielkość i wymiary - aby panele fotowoltaiczne mogły działać bez przeszkód (np. bez wzajemnego zacieniania), muszą być zamontowane w odpowiedniej odległości od siebie. A to nakłada na działkę wymagania związane z powierzchnią i wymiarami. Dla farmy o mocy ok. 1 MW wymagana jest działka o powierzchni około 2 ha i szerokości min. 50 m.
• Infrastruktura - ze względów ekonomicznych, ważne by w okolicy wybranej nieruchomości znajdowała się linia elektroenergetyczna. Najlepiej nie dalej niż 200 m (większa odległość to wyższe koszty m.in. przyłączeń). Wymagana jest również utwardzona droga dojazdowa, pozwalająca na przejazd ciężkiego sprzętu.
• Klasa gruntu - ze względów prawnych, pod inwestycje w fotowoltaikę najczęściej wykorzystuje się ziemie orne o klasie IV (a, b), V lub VI. W teorii, można byłoby zbudować farmę PV również na gruntach lepszej klasy, jednak wymagałoby to więcej zabiegów związanych z tzw. odrolnieniem (do tego potrzebna jest zgoda Ministra).

Projekt instalacji

Następnym krokiem jest zaprojektowanie farmy fotowoltaicznej. Projekt powinien uwzględniać m.in.:

• główne parametry inwestycji - moc, technologię, specyfikację urządzeń,
• układ urządzeń (modułów, inwerterów) na działce,
• trasy przewodów,
• schematy elektryczne, dobór stacji transformatorowej,
• systemy oświetlenia i bezpieczeństwa (m.in. ogrodzenie, monitoring, ochrona),
• analizę potencjalnej produkcji energii,
• kalkulację efektywności przedsięwzięcia.

Etap ten jest ważny z kilku powodów - z jednej strony od założeń technicznych będzie zależeć wydajność systemu i docelowe zyski. Z drugiej, na podstawie parametrów farmy są później wydawane decyzje urzędowe, np. związane z warunkami przyłączeniowymi. Dlatego warto go przygotować wcześniej, by uniknąć później zmian i poprawek, które będą wymagały uzyskiwania nowych decyzji, przedłużając realizację przedsięwzięcia.

Budowa farmy fotowoltaicznej - procedury, pozwolenia

Przejdźmy teraz do formalności. Jakie dokumenty trzeba będzie przygotować?

1. Decyzja środowiskowa

Jeśli chodzi o formalności, pierwszym dokumentem, niezbędnym w przypadku większości farm fotowoltaicznych, będzie decyzja środowiskowa. Jest ona wymagana w przypadku, gdy inwestycja w znacznym stopniu będzie wpływać na środowisko naturalne, a jej powierzchnia zabudowy przekracza 0,5 ha (na terenach objętych ochroną) lub 1 ha (w pozostałych przypadkach). Decyzja jest konieczna do uzyskania pozwolenia na budowę.

Aby otrzymać decyzję należy złożyć:

• wniosek o wydanie decyzji,
• kartę informacyjną przedsięwzięcia,
• dokument poświadczający tytuł prawny do korzystania z działki (np. akt notarialny, umowa dzierżawy),
• wypis i wyrys z Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego (MPZP). Gdy takiego dokumentu nie ma - informację o jego braku (zaświadczenie o przeznaczeniu terenu w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego bądź zaświadczenie o kierunkach zagospodarowania w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego).
• wypis z rejestru gruntów dotyczący działki objętej inwestycją oraz działek w odległości 100 m od terenu inwestycji,
• mapka z zaznaczonym obszarem inwestycji oraz obszarami, na które będzie ona oddziaływać (w odległości 100 m).
• dowód wniesienia opłaty skarbowej,
• numer KRS inwestora.

2. Warunki zabudowy - gdy brak MPZP

Jeśli wybrana przez nas działka nie posiada MPZP (a tak jest w przypadku większości terenów w Polsce), konieczne jest uzyskanie warunków zabudowy. Aby je otrzymać, należy złożyć w urzędzie gminy:

• stosowny wniosek o ustalenie warunków zabudowy,
• 2 mapki (w skali 1:1000 od geodety lub ze Starostwa Powiatowego) - z czego jeden egzemplarz czysty, drugi z naniesionym obszarem inwestycji,
• dokument zawierający przedstawienie inwestycji (graficzny lub opisowy),
• dowód uiszczenia opłaty skarbowej,
• decyzję środowiskową.

Otrzymanie decyzji o warunkach zabudowy, warunkuje przejście do kolejnego etapu.

3. Warunki przyłączenia do sieci

Instalacja nie będzie w stanie skutecznie produkować prądu, bez podłączenia do sieci energetycznej. Konieczne jest zatem uzyskanie przyłącza u Operatora Sieci Dystrybucyjnej. W tym celu należy przedłożyć następujące dokumenty:

• decyzję o warunkach zabudowy,
• wypis z ksiąg wieczystych, umowę dzierżawy,
• wypis z KRS potwierdzający prowadzenie działalności gospodarczej,
• plan zabudowy na mapie sytuacyjno-wysokościowej (powinien określać położenie inwestycji względem istniejącej infrastruktury energetycznej),
• wypis z rejestru gruntów (uproszczony),
• kompletną dokumentację urządzeń, które zostaną zamontowane na farmie - karty katalogowe, certyfikaty etc. - warunki przyłączenia są wydawane dla konkretnych urządzeń,
• planowany elektryczny schemat wewnętrzny źródła wytwórczego,
• dowód poniesienia opłaty przyłączeniowej.

Uwaga! Akceptacja wniosku trwa do 150 dni.

Gdy powyższe dokumenty są już zebrane, można przystąpić do ostatnich formalności związanych z budową farmy PV.

4. Pozwolenie na budowę - instalacje od 150 kW

Przedostatnim, ale jednak kluczowym etapem jest uzyskanie pozwolenia na budowę farmy fotowoltaicznej, wymaganego przez ustawę o prawie budowlanym. Do jego otrzymania konieczne są poniższe dokumenty:

• wniosek o pozwolenie na budowę,
• projekt budowlany, składający się z części architektonicznej, budowlanej i elektrycznej, wykonany przez specjalistów z uprawnieniami.
• decyzja środowiskowa,
• warunki zabudowy,
• dokument potwierdzający tytuł prawny do korzystania z nieruchomości,
• dowód uiszczenia opłaty administracyjnej.

O ile nasza farma fotowoltaiczna będzie posiadała moc wyższą niż 1 MW, ostatnim etapem jest uzyskanie koncesji.

5. Koncesja

Zgodnie z ustawą o OZE, obowiązek koncesjonowania działalności gospodarczej, polegającej na produkowaniu energii elektrycznej nie obejmuje jedynie mikroinstalacji (do 50 kW) oraz małej instalacji (do 1 MW), przy czym dla tych instalacji istnieje obowiązek wpisu do rejestru wytwórców energii.

Farmy o mocy powyżej 1 MW, będące w trakcie budowy powinny uzyskać tzw. promesę koncesji - obietnicę przyznania koncesji, po wybudowaniu farmy. W tym celu należy złożyć szereg dokumentów w URE (Urząd Regulacji Energetyki):

• wniosek o udzielenie koncesji,
• dokumentację potwierdzającą spełnienie warunków formalno-prawnych:
  • odpis KRS,
  • zaświadczenie o NIP,
  • dane z KRK o niekaralności (spółki, jej przedstawicieli lub wnioskującego),
  • zaświadczenia potwierdzające rejestrację przedsiębiorcy jako podatnika VAT,
  • listę wspólników lub akcjonariuszy,
  • wykaz członków rady nadzorczej,
  • umowę spółki,
  • wykaz podmiotów mających znaczący wpływ lub sprawujących kontrolę nad podmiotem,
  • oświadczenie o braku wniosku o upadłość lub znajdowaniu się w stanie upadłości,
  • zaświadczenie o nadaniu numeru akcyzowego (jeśli taki mamy),
  • oświadczenie o posiadaniu przez pracowników obsługujących instalację niezbędnych kwalifikacji,
  • pełnomocnictwa,
• dokumenty potwierdzające zachowanie warunków technicznych:
  • tytuł prawny do nieruchomości i instalacji (np. akt notarialny, umowa dzierżawy, wypis z rejestru gruntów),
  • opis parametrów technicznych oraz stanu technicznego urządzeń służących wytwarzaniu energii,
  • pozwolenie na budowę,
  • decyzja o warunkach zabudowy,
  • warunki techniczne i umowa przyłączenia.
• dokumenty potwierdzające dysponowanie środkami na prowadzenie działalności lub opcję ich pozyskania:
  • sprawozdania finansowe za 3 ostatnie lata,
  • zestawienie przychodów i kosztów dla działalności na okres 3 lat,
  • gwarancje bankowe, ubezpieczeniowe,
  • zaświadczenie z US o braku zaległości wobec budżetu państwa,
  • zaświadczenie z ZUS o niezaleganiu ze składkami,
  • zaświadczenie z banku z określeniem wielkości obrotów i udzielanych kredytach.
• dowód uiszczenia opłat skarbowych.

Szczegółowe wskazówki odnośnie rodzaju i formy dokumentów, znajdziesz na https://www.biznes.gov.pl/pl/firma/zezwolenia-koncesje-wpisy-do-rejestru/chce-uzyskac-zezwolenie-koncesje-wpis-do-rejestru-dzialalnosci-regulowanej54/proc_12-oze.

Po zakończeniu prac montażowych, należy jeszcze raz skontaktować się z URE i złożyć dokumenty związane z otrzymaniem docelowej koncesji:

• promesę,
• pozwolenie na użytkowanie,
• mapkę geodezyjną powykonawczą,
• bilans finansowy przychodów i strat (za 3 lata).

Po otrzymaniu koncesji będzie można legalnie sprzedawać wyprodukowany prąd.

Budowa farmy fotowoltaicznej - krok po kroku

Po przejściu wszystkich formalności prawnych można wreszcie zacząć właściwą budowę farmy fotowoltaicznej. Jak wyglądają prace budowlano-montażowe?

Najlepiej zacząć je od sporządzenia projektu wykonawczego, czyli uszczegółowionego planu budowlanego. Dzięki niemu łatwiej będzie zadbać o terminowość i jakość przeprowadzonych prac.

Etapy budowy farmy fotowoltaicznej

Same prace montażowe można podzielić na trzy etapy:

Przygotowania

Na początku należy zająć się samą działką - przygotować ją do sprawnego i bezpiecznego przeprowadzania inwestycji. Najlepiej jest zacząć od wyrównania powierzchni działki oraz zabezpieczenia obszaru inwestycji: za pomocą ogrodzenia, systemu monitoringu i/lub firmy ochroniarskiej. Na tym etapie warto też zadbać o dostępność tymczasowego źródła prądu, organizację punktu sanitarnego, a także oświetlenie obiektu.

W międzyczasie na plac budowy powinny dotrzeć zamówione wcześniej elementy instalacji: systemy montażowe, ewentualne trafostacje (stacje transformatorowe), okablowanie, inwertery, zabezpieczenia oraz panele fotowoltaiczne.

Montaż elementów instalacji

Po pracach wstępnych, można rozpocząć prace instalacyjne. Dalsze działania zależą m.in. od zaplanowanego systemu montażowego. Najpopularniejsze są farmy fotowoltaiczne, z podporami wbijanymi w ziemię za pomocą specjalnej maszyny. Bywa jednak, że podstawę konstrukcji stanowią betonowe podkłady - wariant ten wymaga jednak więcej pracy. W obu przypadkach, po zamontowaniu pionowych i poziomych elementów stelaży, rozpoczyna się montaż modułów, układanie przewodów, zakładanie zabezpieczeń czy instalacji uziemiającej.

Podłączenia i pomiary

Na koniec zostaje już spięcie całej instalacji w jedno i zgłoszenie w OSD zakończenia prac montażowych oraz gotowości do podpięcia się do sieci. Po tym następuje zawarcie umowy o przyłączenie. Zwieńczeniem tego etapu jest odbiór końcowy, przeprowadzony przez specjalistów. Po nim rozpocznie się tzw. rozruch technologiczny elektrowni słonecznej - oznacza to, że właśnie wtedy farma zacznie produkować energię i wysyłać ją do sieci.

Ile trwa budowa farmy fotowoltaicznej?

Dla przykładu, w przypadku farmy fotowoltaicznej o mocy 5 MWp zlokalizowanej w Jaworznie, sam montaż paneli fotowoltaicznych zajął 3 tygodnie. Do założenia było aż 12 tysięcy modułów.

Budowa farmy fotowoltaicznej - krok po kroku: z pomocą wykonawcy czy samemu?

Jak widać budowa farmy fotowoltaicznej to nie lada wyzwanie, wymagające sporego zaangażowania i obeznania z przepisami ze strony inwestora. Czy warto zatem budować farmę fotowoltaiczną krok po kroku, samodzielnie? Jakie są alternatywy?

Odpowiedź na pytanie, czy warto podejmować wysiłek na własną rękę zależy od tego, na czym zależy inwestorowi. Z jednej strony, zakup gotowego projektu farmy fotowoltaicznej, posiadającego już wszystkie niezbędne zezwolenia i decyzje, z całą pewnością przyspieszy wdrożenie inwestycji (ostatecznie sam montaż to kwestia kilku, kilkunastu tygodni). Jednak rozwiązanie to jest droższe.

Z drugiej strony, w przypadku inwestycji jaką jest farma PV, wiele może pójść nie tak. Od kwestii formalnych (np. braki w dokumentacji mogą jeszcze bardziej przeciągnąć całą procedurę) po kwestie techniczne (źle skonfigurowana farma to realnie niższe zyski - spadek wydajności produkcji o 3% to strata rzędu kilkuset tysięcy złotych o okresie działania farmy).

Jeśli nie posiadamy doświadczenia w temacie, być może warto się zatem zastanowić nad skorzystaniem z usług profesjonalnych firm fotowoltaicznych, zajmujących się budową farm fotowoltaicznych “pod klucz”. Takie firmy mają doświadczenie w pozyskiwaniu dokumentów, współpracy z administracją publiczną oraz planowaniu inwestycji, dzięki czemu inwestycja powinna przebiegać sprawnie i bez większych problemów.

“Jak zablokować budowę farmy fotowoltaicznej”, czyli jak radzić sobie ze sceptykami?

Decydując się na inwestycję w farmę fotowoltaiczną koniecznie trzeba mieć na uwadze fakt, że nie w każdym przypadku realizacja będzie przebiegała bez żadnych problemów. O ile w przypadku spełnienia warunków prawno-środowiskowych, nie powinniśmy napotkać większych trudności ze strony urzędów, o tyle nie brakuje sytuacji, w których to okoliczni mieszkańcy próbują zablokować przedsięwzięcie. Co zarzuca się planowanym inwestycjom?

W (błędnej) opinii wielu ludzi, wielkoobszarowa fotowoltaika miałaby:

• mieć negatywny wpływ na ludzkie zdrowie, m.in. przez nadmierne promieniowanie magnetyczne (co nie pokrywa z prowadzonymi badaniami),
• podgrzewać atmosferę w bliżej nieokreślony sposób,
• obniżać wartość gruntów,
• hałasować,
• oślepiać ptaki,
• przyciągać promienie słoneczne,
• przyciągać wyładowania elektrostatyczne (pioruny),
• pogarszać walory estetyczne krajobrazu.

O ile z gustami ciężko dyskutować, o tyle większość zarzutów stawianych fotowoltaice zwykle wynika z niedostatecznej wiedzy na temat charakterystyki funkcjonowania instalacji PV. Wiele osób, szukając odpowiedzi na pytanie “czy fotowoltaika jest bezpieczna”, zamiast sięgać po opracowania naukowe, wertuje fora internetowe, gdzie nie brakuje opinii, które z logiką nie mają nic wspólnego. W efekcie, po takim “śledztwie” pojawiają się protesty, wywołane błędnym przeświadczeniem, że fotowoltaika jest szkodliwa.

Dlatego tak ważne jest odpowiednie podejście do tematu, przeprowadzenie rzetelnych rozmów z potencjalnymi sąsiadami inwestycji i rozwianie wszelkich wątpliwości.

Budowa farmy fotowoltaicznej - jak zacząć właściwie i zdobyć dofinansowanie?

Budowa farmy fotowoltaicznej to przedsięwzięcie kosztowne. Mowa tu wydatku rzędu kilku milionów złotych, a cena ta może ulec zmianie w zależności od mocy czy rodzaju wykorzystanych podzespołów. Czy można obniżyć koszty, zwiększając tym samym opłacalność farmy fotowoltaicznej? Można! Służą temu dofinansowania do farm fotowoltaicznych.

Odnawialne Źródła Energii to obecnie jeden z priorytetów polityki krajowej oraz międzynarodowej. Unia Europejska, w swoim nowym budżecie na lata 2021-2027 stawia na szeroko pojętą dbałość o klimat - na przedsięwzięcia związane z realizacją tego celu ma pójść 30% środków. A OZE to jeden z najlepszych sposobów na poprawę sytuacji środowiska naturalnego.

Środki na budowę farm fotowoltaicznych można uzyskać z różnych źródeł przede wszystkim z Regionalnych Programów Operacyjnych, ale także budżetów samorządowych i krajowych czy nawet komercyjnych banków. Wsparcie może przyjąć formę bezpośredniej dotacji, pożyczki, leasingu czy gwarancji bankowej i może obejmować nawet 85% kosztów kwalifikowanych, takich jak:

• zakup gruntu (nieużytku) na potrzeby budowy,
• wykonanie dokumentacji, projektów,
• zakup podzespołów,
• prace montażowe.

Warto przy tym pamiętać, że nabory i terminy składania wniosków o dofinansowania mogą być różne (w zależności od programu mogą np. wymagać zrealizowania jakiegoś etapu inwestycji). Dlatego o dofinansowaniu warto pomyśleć jak najwcześniej, już na etapie planowania inwestycji.