Czy klimatyzacja jest zdrowa?

Klimatyzacja a zdrowie - jakie zależności?

Jeszcze do niedawna klimatyzatory w naszej szerokości geograficznej można było spotkać najczęściej w budynkach biurowych lub innych obiektach użyteczności publicznej. W kontekście polskiego rynku wzrost liczby inwestycji prywatnych w montaż klimatyzacji przypada właściwie na ostatnie 10-15 lat i podyktowany jest rosnącymi temperaturami w okresie letnim, bardziej przystępnymi cenami montażu klimatyzacji jak i samych urządzeń, a także chęcią podniesienia komfortu życia i pracy. Nie bez znaczenia jest także fakt, że klimatyzatory wykonywane w nowoczesnej technologii inwerterowej oferują kilka przydatnych funkcji redukujących ewentualny negatywny wpływ na zdrowie ich użytkowników.

Skąd jednak wzięły się rozważania nad powiązaniem kondycji zdrowotnej ludzi z działaniem klimatyzacji? Z pewnością chodzi tu o znaczący wpływ tego typu instalacji na jakość powietrza, jakim oddychamy oraz temperaturę otoczenia, w którym przebywamy. Na jakie zatem układy i narządy ludzkiego ciała może oddziaływać klimatyzacja?

• • Górne i dolne drogi oddechowe - układ oddechowy człowieka przebywającego w klimatyzowanym pomieszczeniu wchodzi w bezpośrednią reakcję z powietrzem przechodzącym przez klimatyzator. Przy nieprawidłowych ustawieniach i zanieczyszczeniu urządzenia niektóre osoby mogą zacząć skarżyć się na problemy z zatokami czołowymi i przynosowymi, bóle gardła, kaszel, a nawet trudności w oddychaniu;

• • Układ odpornościowy - jednym z najczęściej poruszanych problemów przez osoby korzystające z klimatyzacji, jest nasilenie się reakcji alergicznych w odpowiedzi na grzyby, bakterie i inne patogeny mogące znajdować się w powietrzu oddawanym przez nieczyszczoną i nieodgrzybianą klimatyzację. Dodatkowo złe ustawienia klimatyzacji takie jak zbyt niska temperatura i zbyt silny nawiew mogą prowadzić do pojawienia się objawów charakterystycznych dla przeziębienia;

• • Spojówki oczu - klimatyzatory starszej generacji przy zbyt długiej ekspozycji na wypuszczane przez nie powietrze mogły powodować u ich użytkowników przesuszenie oczu i problemy z prawidłowym nawilżeniem spojówek. Obecnie jednak klimatyzatory wyposażone są w systemy, które nie tylko nie wysuszają powietrza, ale dbają o jego prawidłowe nawilżenie;

• Śluzówki i skóra - osoby przebywające regularnie w pomieszczeniach, w których powietrze przepuszczane jest przez stare lub nieczyszczone instalacje klimatyzacji uskarżają się niekiedy na przesuszenie śluzówek nosa i gardła, a także skóry, która w bardziej wrażliwych miejscach może stawać się podrażniona i odwodniona. Nowe klimatyzatory bardzo rzadko generują podobne dolegliwości.

Czym grozi nieczyszczona klimatyzacja?

Jedną z najczęściej komunikowanych obaw dotyczących wpływu klimatyzacji na zdrowie człowieka, jest ryzyko ekspozycji jego dróg oddechowych na obecność grzybów, pleśni i innych drobnoustrojów we wdychanym powietrzu. Skraplanie i parowanie czynnika chłodniczego w instalacji klimatyzacji generuje wilgotne środowisko, co z kolei sprzyja rozwojowi pleśni i mikroorganizmów. Trzeba w tym miejscu zaznaczyć, że czyszczenie klimatyzacji i jej odgrzybianie to dwa różne procesy, z których każdy jest istotny, gdyż pozwala eliminować czynnika ryzyka w odniesieniu do dobrego zdrowia i samopoczucia użytkowników klimatyzatora. Czym zatem może grozić nieczyszczona i nieodgrzybiana klimatyzacja? Będą to na przykład:

• • Alergie - mogą one być rezultatem ekspozycji zarówno na grzyby i zarodki pleśni powstające w wilgotnym środowisku systemu klimatyzacji, jak i kurzu oraz drobnoustrojów obecnych w nieczyszczonych filtrach i innych podzespołach parownika. Wszystkie te alergeny mogą nie tylko intensyfikować objawy stwierdzonej uprzednio alergii, ale także powodować powstanie nowych reakcji alergicznych u osób dotychczas zdrowych;

• • Legionelloza - choroba wywoływana bakterią Legionella Pneumophilla, która może rozwijać się między innymi w nieczyszczonej klimatyzacji. Objawami tej choroby są najczęściej wysoka gorączka, kaszel i trudności z oddychaniem. W ostrych postaciach może dochodzić do ciężkiego zapalenia płuc odpornego na antybiotykoterapię;

• Zapalenie spojówek wywołane przez herpeswirusy - klimatyzacja, w której przez długi okres czasu zalega kurz może stać się źródłem dla wirusów odpowiedzialnych między innymi za zapalenie spojówek. Dlatego tak ważne jest samodzielne, regularne oczyszczanie wentylatora i filtrów w jednostce wewnętrznej klimatyzacji.

Przeziębienie od klimatyzacji - czy jest nieuniknione?

Użytkownicy klimatyzacji w domu czy miejscu pracy wiążą niekiedy pojawiające się u nich objawy przeziębienia z działaniem właśnie tej instalacji. Czy słusznie? Okazuje się, że przebywanie w pomieszczeniach, w których pracuje klimatyzator jak najbardziej może podnosić ryzyko zachorowania na przeziębienie, a nawet grypę. Dzieje się tak jednak najczęściej w trzech przypadkach:

• • Różnice temperatur są zbyt duże - do objawów przeziębienia i stanów zapalnych górnych dróg oddechowych dochodzi najczęściej w wyniku szoku termicznego, a więc zbyt dużej różnicy temperatur pomiędzy pomieszczeniem klimatyzowanym i nieklimatyzowanym lub otoczeniem na zewnątrz budynku. W pierwszym przypadku zaleca się by różnica ta nie wynosiła więcej niż 6 stopni Celsjusza, a w drugim nie więcej niż 13 stopni. Podatność na zachorowanie zależy oczywiście od odporności organizmu, ale nie warto przesadzać z obniżaniem temperatury w pomieszczeniach nawet w trakcie największych upałów;

• • Nawiew klimatyzatora jest zbyt silny - problemy z przeziębieniem lub zapaleniem zatok często są wynikiem zbyt silnego nawiewu z klimatyzatora, który oczywiście może przynosić chwilową ulgę, ale w dłuższej perspektywie czasu nie jest korzystny dla organizmu człowieka. Praca z najwyższą mocą powinna być krótkotrwała i służyć jedynie do szybkiego schłodzenia pomieszczenia. Warto dodać, że mocny nawiew generuje wyższe zużycie prądu przez klimatyzację;

• Użytkownik przebywa w bezpośrednim sąsiedztwie klimatyzatora - pracujący klimatyzator tworzy strefy temperaturowe w różnych odległościach od urządzenia. Obszary znajdujące się blisko wylotu parownika charakteryzują się najniższą temperaturą, która nie jest optymalna dla zdrowia domowników, czy pracowników. Trzeba zatem pamiętać, aby miejsce wypoczynku, czy pracy znajdowało się w strefie, której temperatura nie będzie zagrażała zdrowiu i samopoczuciu.

Przeziębienie wywołane przebywaniem w klimatyzowanych pomieszczeniach nie jest “winą” samej klimatyzacji, ale złych ustawień systemu. Osoby chcące uniknąć przykrych konsekwencji zdrowotnych powinny przestrzegać kilku prostych zasad dotyczących optymalnej temperatury, siły nawiewu oraz odległości od klimatyzatora.

Jak użytkować klimatyzację, by nie szkodziła zdrowiu?

Celem zebrania dotychczasowych rozważań na temat tego, czy klimatyzacja jest zdrowa warto pokusić się o stworzenie listy dobrych praktyk, które sprawią, że ryzyko negatywnego wpływu instalacji na dobrostan jej użytkowników zostanie zminimalizowane. Jakich zatem zaleceń należy przestrzegać, by klimatyzacja działała w domu lub pracy jedynie z korzyścią dla zdrowia i samopoczucia? Wśród takich praktyk należy wymienić:

1. Odpowiednie ustawienia temperatur - w tym zaleceniu zawiera się zarówno zachowanie optymalnej temperatury w pomieszczeniach klimatyzowanych, która wynosi od 22 do 25 stopni Celsjusza w zależności od temperatury panującej na zewnątrz. Ważne jest zatem, aby nie schładzać zanadto pomieszczeń z dostępem do klimatyzacji, gdyż może to spowodować objawy szoku termicznego u użytkowników instalacji, a w konsekwencji nadwyrężać ich układ odpornościowy.

2. Optymalna siła i kierunek nawiewu - celem uniknięcia takich dolegliwości, jak zapalenie zatok, gardła, bóle głowy, czy innych objawów towarzyszących przeziębieniu i grypie należy dostosować moc i kierunek nawiewu z klimatyzatora do komfortu jego użytkowników. Zbyt silny, zimny strumień powietrza skoncentrowany dodatkowo na górnej części ciała osoby korzystającej z klimatyzacji może znacznie podnosić u niej ryzyko nawracających infekcji.

3. Zachowanie określonej odległości od klimatyzatora - długotrwałe przebywanie zbyt blisko funkcjonującego klimatyzatora sprawia, że nawet przy optymalnych ustawieniach urządzenia jego użytkownik może być narażony na zbyt niskie temperatury powietrza. W takim przypadku bowiem w strefie najbliżej klimatyzatora panuje temperatura w granicach 16 stopni Celsjusza, podczas gdy optymalnych 22-25 stopni można doświadczyć w strefie kilku metrów od urządzenia. Dla przykładu ustawienie biurka do pracy przy ścianie pod zamontowanym na niej klimatyzatorem nie jest najlepszym pomysłem.

4. Regularne, samodzielne czyszczenie klimatyzacji - chcąc uniknąć negatywnego wpływu wirusów, bakterii i pyłów zawartych w kurzu wydmuchiwanym wraz z powietrzem przez klimatyzator, należy go regularnie czyścić. W zależności od specyfiki pomieszczeń usuwanie zanieczyszczeń z wentylatora i żaluzji klimatyzatora oraz mycie znajdujących się w nim filtrów należy przeprowadzać Co 2 - 4 tygodnie. Dodatkowo opieki eksploatacyjnej wymaga także jednostka zewnętrzna klimatyzacji split poprzez usuwanie z niej zanieczyszczeń, opróżnianie tacy na skropliny i opcjonalne zastosowanie środka hamującego rozwój na niej bakterii i grzybów.

5. Zlecanie odgrzybiania klimatyzacji przynajmniej raz w roku - jedną z najważniejszych praktyk w kontekście ochrony zdrowia osób przebywających w klimatyzowanych pomieszczeniach, jest regularny, profesjonalny serwis instalacji wraz z jej odgrzybianiem. Raz w roku po lub przez rozpoczęciem sezonu letniego specjaliści powinni w zależności od potrzeb wymienić filtry, czynnik chłodniczy i zastosować profesjonalny środek grzybobójczy w piance lub inną metodę odgrzybiania klimatyzacji.

Czy ogrzewanie klimatyzacją jest zdrowe?

Dzięki zastosowaniu nowoczesnej technologii wiele współczesnych klimatyzatorów oferuje możliwość ogrzewania domu klimatyzacją. Coraz więcej konsumentów jest zainteresowanych tą funkcją jako dodatkowym, a niekiedy nawet głównym źródłem ciepła w miesiącach jesienno-zimowych. Okazuje się bowiem, że miesięczny koszt ogrzewania klimatyzacją sprawia, że takie rozwiązanie może być korzystną budżetowo alternatywą dla innych, bardziej konwencjonalnych systemów grzewczych. Ten z pewnością pozytywny aspekt w zakresie użytkowania klimatyzacji niesie ze sobą jednak pewną wątpliwość: czy ogrzewanie klimatyzacją jest zdrowe?

Najczęściej podnoszoną kwestią w zakresie wpływu ogrzewania klimatyzacją na zdrowie jej użytkowników, jest możliwość przesuszenia powietrza w pomieszczeniach. Sytuacja taka może bowiem być przyczyną problemów z suchością spojówek, śluzówki w nosie lub w gardle, a także wpływać negatywnie na warstwę hydrolipidową skóry. Rozwiązaniem dla tego typu problemów może być inwestycja w klimatyzator inwerterowy z funkcją nawilżania powietrza, który nie tylko pozwoli cieszyć się oszczędnościami w sezonie grzewczym, ale zadba także o dobrą kondycję w obszarze śluzówek górnych dróg oddechowych i oczu. Tym, o czym warto pamiętać w kontekście klimatyzacji z funkcją grzania jest fakt, że instalacja taka wymaga wzmożonej uwagi w zakresie czyszczenia i serwisowania jej podzespołów. Zlecenie profesjonalnego przeglądu w takim przypadku może być konieczne nawet dwa razy w roku.

Czy klimatyzacja może działać pozytywnie na zdrowie?

W odpowiedzi na pytanie, czy klimatyzacja szkodzi zdrowiu można obecnie stwierdzić, że nie tylko nie szkodzi, ale określone funkcje klimatyzacji oferowane przez nowoczesne urządzenia z tego segmentu potrafią wspierać komfort i dobrostan ich użytkowników. Dość wspomnieć o wskazanej powyżej funkcji nawilżania powietrza, która może utrzymywać ten parametr na zalecanych dla gospodarstw domowych, czy pomieszczeń biurowych poziomach. Dodatkowo niektóre modele klimatyzatorów wyposażone są w lampę UV, która ma nieocenione właściwości w zakresie dezynfekcji powietrza i eliminacji chorobotwórczych wirusów i innych drobnoustrojów. Urządzenia tego typu stosowane są często jako wsparcie w placówkach medycznych. Klimatyzator może wreszcie oczyszczać powietrze z niebezpiecznych dla zdrowia pyłów, co eliminuje konieczność inwestycji w osobne urządzenie w postaci oczyszczacza powietrza.

Klimatyzacja nie szkodzi zdrowiu, ale jej nieprawidłowa eksploatacja lub ustawienia mogą ten stan rzeczy zmienić. Nie można także zapomnieć, że wpływ klimatyzowanego powietrza na samopoczucie domowników, czy pracowników uzależniony jest także od indywidualnej wrażliwości organizmu i kondycji układu odpornościowego. Tym niemniej sumienne stosowanie się do wymienionych w artykule “dobrych praktyk” użytkowania klimatyzacji z pewnością w istotny sposób zminimalizuje ryzyko wystąpienia niepożądanych reakcji zdrowotnych w odpowiedzi na działanie klimatyzatora.