Ukryte koszty fotowoltaiki: jaki jest koszt eksploatacji paneli fotowoltaicznych?

Ukryte koszty fotowoltaiki, czyli jakie?

Wykonawcy instalacji fotowoltaicznych czy sprzedawcy podzespołów PV, bardzo często zachęcając do inwestycji w fotowoltaikę, posługują się określeniami typu: “darmowa produkcja energii” czy “darmowy prąd”. Większość z nas nie urodziła się jednak wczoraj ;) i słusznie podejrzewa, że nie do końca tak jest.

Inaczej niż w przypadku źródła energii opartego na węglu czy gazie, fotowoltaice nie potrzeba dostarczać kosztownego paliwa. Promienie słoneczne są bezpłatne i szeroko dostępne. By jednak powstawał z nich “darmowy prąd”, najpierw trzeba wyłożyć pieniądze.

Sam koszt montażu fotowoltaiki raczej trudno nazwać ukrytym kosztem - każdy wie, że nie ma nic za darmo. Prawda jest jednak taka, że również po instalacji fotowoltaika czeka nas czekać nieco nakładów finansowych. Zwykle niewiele się o nich mówi, by nie zniechęcać inwestorów. O jakich wydatkach mowa?

Wśród ukrytych kosztów fotowoltaiki można wskazać przede wszystkim:

• przegląd instalacji fotowoltaicznej,
• mycie paneli fotowoltaicznych,
• odśnieżanie paneli fotowoltaicznych,
• pogwarancyjny serwis fotowoltaiki,
• ubezpieczenie fotowoltaiki,
• utylizację paneli fotowoltaicznych.

Choć lista wydatków wydaje się długa, bez obaw. Nie wszystkie one są obowiązkowe, jak i nie wszystkie musimy ponosić regularnie. Przyjrzyjmy się zatem im nieco bliżej. Na jakie kwoty trzeba się przygotować? Których ukrytych kosztów fotowoltaiki można uniknąć?

Ukryte, ale konieczne: koszty eksploatacji paneli fotowoltaicznych

Zacznijmy od tych wydatków, które są niezbędne dla zachowania sprawnej i bezpiecznej (!) instalacji fotowoltaicznej. Mowa tu m.in. o gwarancyjnych i pozagwarancyjnych przeglądach fotowoltaiki, a także o myciu modułów. Ile może kosztować każda z tych pozycji?

Koszt utrzymania fotowoltaiki - obowiązkowe 5-letnie przeglądy

Zgodnie z polskimi przepisami, wszystkie instalacje elektryczne należy poddawać szczegółowej inspekcji co najmniej raz na 5 lat. Zasada ta dotyczy również instalacji fotowoltaicznej. Niektórzy wykonawcy fotowoltaiki zalecają, by okres między przeglądami technicznymi fotowoltaiki nie był dłuższy niż 2 lata.

Podczas przeglądu serwisowego, należy sprawdzić m.in. stan modułów, falownika, konstrukcji, okablowania, zacisków, zabezpieczeń stało- i zmiennoprądowych. Oprócz tego konieczne jest przeprowadzenie pomiarów kontrolnych - m.in. napięcia obwodu otwartego, prądu zwarciowego, rezystancji izolacji.

Po co warto wykonywać przeglądy fotowoltaiki? Przede wszystkim dla bezpieczeństwa - poluzowane styki czy uszkodzona izolacja na przewodach mogą doprowadzić do pojawienia się łuku elektrycznego i pożaru fotowoltaiki. Ile kosztuje taki serwis fotowoltaiki? To zależy od mocy instalacji oraz cennika podmiotu wykonującego przegląd.

Ukryty koszt fotowoltaiki - przegląd gwarancyjny

Oprócz przeglądów serwisowych wymaganych przez prawo i bezpieczeństwo instalacji, ukrytym kosztem fotowoltaiki może być też wykonywanie przeglądów będących warunkiem zachowania np. gwarancji na montaż instalacji fotowoltaicznej.

Niektórzy wykonawcy instalacji fotowoltaicznych, oferujący gwarancję na swoje usługi wymaga, aby co jakiś czas (zwykle raz na rok lub raz na dwa lata) został wykonany dodatkowy, gwarancyjny przegląd instalacji fotowoltaicznej. Niemal zawsze jest on odpłatny i musi wykonać go (a jakże!) sam instalator bądź też upoważnione przez niego podmioty. Warto jeszcze dodać, że gwarancje na montaż zwykle obowiązują od 2 do 15 lat.

Koszt eksploatacji paneli fotowoltaicznych w postaci przeglądu gwarancyjnego nie jest jednak normą. Wiele zależy od zapisów, jakie znajdują się w karcie i/lub umowie gwarancyjnej. Bywa, że okresowe przeglądy instalacji są w cenie fotowoltaiki i nie stanowią dodatkowego kosztu.

Koszt eksploatacji paneli fotowoltaicznych - mycie modułów

Kolejnym zabiegiem konserwacyjnym, którego nie warto pomijać, jest okresowe czyszczenie paneli fotowoltaicznych. Jak często sięgać po to rozwiązanie? Tu zdania są podzielone - wiele zależy bowiem od pogody, ale i też miejsca montażu instalacji. Zaleca się, by panele myć 1-2 razy na rok. O częstotliwości mycia powinien jednak decydować rezultat kontroli wzrokowej.

Przynajmniej raz na kwartał - raz na pół roku należy sprawdzić, czy moduły są czyste i jeśli nie, zacząć działać. Dobra wiadomość jest taka, że z częścią zanieczyszczeń, takich jak np. pył, powinien poradzić sobie sam deszcz. Większość modułów jest bowiem pokryta specjalnymi powłokami, które z jednej strony mają utrudniać osadzanie się nieczystości, a z drugiej mają ułatwiać jego naturalne usuwanie (przez wiatr czy deszczówkę). Jeśli kurzu jest jednak za dużo lub zabrudzenia są bardziej uporczywe, trzeba skorzystać z profesjonalnego mycia. Dlaczego jest to takie ważne? Przede wszystkim, brudne panele to mniejszy uzysk energii - np. straty w wydajności fotowoltaiki wywołane przez smog mogą sięgać nawet 30%! Ile kosztuje usługa czyszczenia? To zależy m.in. od wielkości instalacji, umiejscowienia systemu (dach, grunt) czy poziomu zabrudzeń.

Po około 30 latach - utylizacja modułów PV

Ostatni koszt, jaki może wiązać się eksploatacją instalacji fotowoltaicznej dotyczy ich utylizacji. Tego wydatku nie należy się jednak nadto obawiać. Panele fotowoltaiczne są projektowane tak, by wydajnie działać przez dziesiątki lat. W Szwajcarii od 1982 roku nieprzerwanie działa instalacja fotowoltaiczna o mocy ok. 10 kW. Według badania z 2017 roku, po 35-latach, ponad połowa paneli wciąż mogła pochwalić się ponad 80% mocy wyjściowej.

Koszt utylizacji paneli fotowoltaicznych dotknie nas zatem tylko raz i dopiero po ok. 30-40 latach. Ile będzie wynosić? Trudno o tej kwestii wyrokować na przyszłość. Obecnie, cena za recykling jest uzależniona od wagi modułu. Do kosztu należy również doliczyć wydatki na dostarczenie modułu do miejsca utylizacji.

Koszty utrzymania fotowoltaiki po gwarancji, czyli ile kosztuje serwis?

Oczywiście, warto mieć świadomość, że mogą też zdarzyć się przypadki, że gwarancja na produkt i montaż wygaśnie, lub z różnych względów nie będzie pokrywać kosztów związanych, czy to z nieprawidłową pracą systemu, czy awarią komponentów. Przykładem takiej sytuacji może być zbicie modułu przed grad czy też uszkodzenia wywołane przez wyładowania elektryczne. Wówczas wszystkie koszty związane z samym urządzeniem, jak i jego wymianą będą spoczywać na nas. Jak wyglądają przykładowe koszty eksploatacyjne paneli fotowoltaicznych, poza ochroną gwarancyjną?

• Cena wymiany modułu lub falownika może wynosić od 500 do 1000 zł brutto. Do tego należy doliczyć koszt samego urządzenia, który w przypadku modułów może wynieść od ok. 400 do 2.000 zł. Jeśli chodzi o falownik, koszt wynosi od kilku do kilkunastu tysięcy - wszystko zależy od mocy i marki urządzenia.
• Wykonanie pomiarów - ok. 400 - 600 zł brutto.
• Godzina pracy serwisanta - nawet 300 zł brutto.

Uwaga! Do powyższych stawek należy doliczyć jeszcze koszt dojazdu, w obie strony.

Pozostałe ukryte koszty utrzymania fotowoltaiki. Czy warto ich unikać?

Powyżej wskazaliśmy i omówiliśmy wszystkie najważniejsze koszty utrzymania instalacji fotowoltaicznej, ważne z punktu widzenia bezpieczeństwa i wydajności systemu. Oprócz tego możemy zdecydować się jeszcze na inne usługi, które mogą nieco zwiększyć koszty eksploatacji fotowoltaiki. I choć co do zasady nie są one obligatoryjne, nie zawsze warto z nich rezygnować.

Opcjonalnie - odśnieżanie modułów

Gruba warstwa śniegu zalegająca na ich powierzchni może ograniczyć produkcję z fotowoltaiki niemal do zera. To jednak raczej dość rzadki scenariusz. W praktyce śnieg bardzo rzadko unieruchomi produkcję, bo zwykle panele zamontowane są pod kątem, co ułatwia zsuwanie się pokrywy, podobnie jak wspominane wcześniej specjalne powłoki czyszczące. Co więcej, panele podczas pracy się nagrzewają, więc część śniegu (czy lodu) powinna się po prostu rozpuścić. Jeśli tak się nie stanie, można rozważyć odśnieżenie paneli fotowoltaicznych. Warto jednak zachować zdrowy rozsądek - badania wskazują bowiem, że potencjalne zyski z odśnieżenia mogą być nieadekwatne do poniesionych kosztów.

Z racji tego, że popyt na tego typu usługi nie jest zbyt duży, znalezienie zewnętrznego wykonawcy, który usunie śnieg może być trudne. Opcjonalnie, prace można wykonać samemu. Uwaga! Trzeba jednak zachować ostrożność, by nie zrobić krzywdy sobie i nie zniszczyć paneli. Należy używać szczotki z delikatnym włosiem, która nie porysuje powierzchni modułów. Gotowe zestawy do czyszczenia można kupić w internecie.

Dla spokojnego snu - ubezpieczenie instalacji

Fotowoltaika, działająca na zewnątrz jest wystawiona na wiele niebezpieczeństw, związanych m.in. warunkami atmosferycznymi (wiatr, grad, burze), ale też działaniem osób trzecich (zniszczenie, kradzież). Z racji wysokich kosztów inwestycyjnych ozsądne może się okazać ubezpieczenie instalacji. Ochrona obejmuje wówczas większość usterek i zniszczeń. Co więcej, niektóre opcje ubezpieczania uwzględniają nawet spadek wydajności lub przerwy w pracy systemu. Jaki jest koszt polisy? Wszystko zależy od mocy instalacji, jej lokalizacji, przyjętych zabezpieczeń i samej oferty. Jeśli ubezpieczenie paneli jest elementem ubezpieczenia obejmującego nieruchomość składa może wynieść zaledwie kilka złotych. Oddzielne ubezpieczenie to koszt kilkuset złotych.

Koszt: ok. 9 zł - 600 zł
Częstotliwość: Miesięcznie
Obligatoryjność: NIE

Ukryty koszt fotowoltaiki kontra jawny zysk. Warto?

Część z kosztów eksploatacji paneli fotowoltaicznych nie wydaje się niska. Czy zatem warto inwestować w system?

Zróbmy szybkie porównanie kosztów eksploatacji i korzyści wynikających z posiadania instalacji fotowoltaicznej - w 5-letnim okresie. Za przykład niech posłuży nam system o mocy 3,7 kW, warty ok. 23.000 zł. Jak wynika z naszych uproszczonych wyliczeń, dzięki takiej instalacji rachunki za prąd spadną o ok. 2.370 zł rocznie (obliczenia na podstawie stawek energii OSD i PSE z 2022 roku). Przez 5 lat zaoszczędzimy ok. 11.850 zł.

Jakie będą roczne koszty utrzymania? Przyjmijmy, że:

• ubezpieczamy instalację - roczny koszt to ok. 220 zł.
• kupujemy zestaw do mycia instalacji PV - jednorazowy koszt to ok. 250 zł za zestaw i ok. 50 zł za wodę zdemineralizowaną co roku,
• wykonujemy obowiązkowy przegląd elektryczny (1 raz na 5 lat) - jednorazowy koszt to 800 zł,
• uwzględniamy koszt utylizacji PV - jednorazowy koszt to ok. 400 zł (rocznie to ok. 13,5 zł, zakładając 30-letnią żywotność instalacji, a zatem 5-letni okres amortyzacji to koszt ok. 67,5 zł).

Instalacja słoneczna to zatem dobry pomysł, nawet jeśli uwzględnimy “ukryte koszty fotowoltaiki”. Warto pamiętać, że nie wszystkie one są obligatoryjne. O ile zdecydowanie należy zrobić przegląd fotowoltaiki co najmniej raz na 5 lat, o tyle już odśnieżanie modułów może Was nigdy nie dotyczyć. Biorąc pod uwagę korzyści ekologiczne i oszczędności, jakie daje fotowoltaika, koszty utrzymania wydają się wręcz znikome.