Polityka Energetyczna Polski - czym jest ten dokument?
Celem zdefiniowania Polityki Energetycznej Polski, należy wyjść od znaczenia terminu ogólnego, a więc “polityki energetycznej”, która jest niczym innym, jak elementem polityki publicznej realizowanej przez władze. Ustanowienie polityki energetycznej ma na celu regulację strategicznych kwestii w obszarze funkcjonowania sektora paliwowo-energetycznego pod kątem wolumenu, źródeł pozyskiwania energii, sposobu jej dystrybucji oraz czynników regulujących jej konsumpcję. Istnieje wiele obszarów, które mogą wchodzić w skład polityki energetycznej i być przez nią regulowane. Chodzi tu między innymi o umowy międzynarodowe, przepisy krajowe, podatki, wytyczne, których przestrzeganie ma wpłynąć na oszczędności i efektywność energetyczną państwa, a także ogólne i szczegółowe cele do zrealizowania w polityce energetycznej w określonym wymiarze czasowym.
Polityka Energetyczna Polski jest skorelowana z polityką klimatyczno - energetyczną Unii Europejskiej, a więc długoterminową wizją dążenia do neutralności klimatycznej w UE do 2050 roku oraz mechanizmami, które mają za zadanie stymulowanie osiągania zamierzonych efektów w kolejnych dziesięcioleciach. Po rewizjach w 2018 i 2020 roku Rada Europejska w ramach przeciwdziałania zmianom klimatu przyjęła ostateczny kształt celów dla całej UE w perspektywie 2030 roku. Oznacza to, że dla każdego państwa członkowskiego powinny mieć one znaczenie nadrzędne w ustalaniu polityki energetycznej. Cele te to:
- zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% w stosunku do roku 1990;
- co najmniej 32% udziału źródeł odnawialnych w finalnym zużyciu energii brutto;
- wzrost efektywności energetycznej o 32,5%;
- ukończenie budowy wewnętrznego rynku energii UE.
Wszystkie powyższe cele wchodzą w zakres transformacji klimatyczno - energetycznej, na którą według szacunków Ministerstwa Klimatu i Środowiska do 2030 roku zostanie w Polsce przeznaczonych 260 mld zł. Pieniądze te będą pochodziły zarówno ze środków unijnych, jak i krajowych i będą rozlokowane w ramach różnych mechanizmów oraz programów.
Polityka Energetyczna Polski do 2040 roku - filary
Polityka Energetyczna Polski do 2040 roku w swoim kształcie ma za zadanie wpisywać się w założenia “Porozumienia paryskiego” zawartego w grudniu 2015 roku podczas “Ramowej konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimat (COP21)”. Co ważne, wkład PEP2040 ma być oparty o przeprowadzenie transformacji energetycznej w sposób sprawiedliwy i solidarny. Założenia te mieszczą się w ogólnym kształcie filarów wyznaczonych dla Polityki Energetycznej Polski do 2040 roku. Transformacja klimatyczno - energetyczna będzie wdrażana w Polsce stopniowo, przy rzeczywistym zaangażowaniu odbiorcy końcowego oraz krajowego przemysłu. Zmiana ta ma być przede wszystkim:
- sprawiedliwa - nie ignorująca żadnych struktur czy podmiotów;
- partycypacyjna - wdrażana i inicjowana lokalnie tak, aby każdy mógł mieć realny wkład w jej przeprowadzanie;
- ukierunkowana na innowacyjność i nowoczesność - ma mieć w perspektywie rozwiązania na przyszłość;
- stymulująca rozwój gospodarczy, inwestycje, efektywność i konkurencyjność - będzie inicjowała wzrost gospodarczy w różnych obszarach.
Wszystkie powyższe założenia pozwoliły na wyszczególnienie trzech filarów, na których według dokumentu PEP2040 będzie opierała się strategia energetyczna Polski na najbliższe lata:
Źródło: www.gov.pl/web/klimat/polityka-energetyczna-polski
Sprawiedliwa transformacja - I filar
Nowy dokument strategiczny, jakim jest Polityka Energetyczna Polski do 2040 roku zakłada, że jedną z fundamentalnych zasad przeprowadzenia przez Polskę transformacji energetycznej, jest zadbanie o sprawiedliwy przebieg tego procesu. Oznacza to przede wszystkim zapewnienie regionom węglowym możliwość bezpiecznego uczestniczenia w przekształceniach poprzez utworzenie nowych miejsc pracy i budowę nowych gałęzi przemysłu. Ustawodawca przewiduje, że dzięki tym działaniom i przy wykorzystaniu potencjału modernizacyjnego transformacji, uda się utworzyć około 300 tysięcy nowych miejsc pracy w strategicznych branżach rozwojowych, a więc na rynku OZE, w rozwoju infrastruktury sieciowej, cyfryzacji, rozszerzania skali termomodernizacji budynków, a także elektromobilności oraz energetyce jądrowej. Ministerstwo Środowiska i Klimatu planuje przeznaczyć na realizację założeń sprawiedliwej transformacji ok. 60 mld zł.
Zeroemisyjny system energetyczny - II filar
Osiągnięcie zeroemisyjności energetycznej to kolejny filar, na którym opierają się założenia PEP2040. Jest on jednocześnie wskazywany jako długoterminowy cel, do którego realizacji potrzebne są nowe rozwiązania w technologii energetycznej. Należą do nich między innymi rozwój morskiej energetyki wiatrowej, wdrożenie energetyki jądrowej, a także zwiększenie znaczenia energetyki lokalnej i obywatelskiej tak, aby każdy obywatel miał swój wkład w proces transformacji, a bezpieczeństwo energetyczne było zachowane. Dodatkowo przewiduje się, że na etapie przejściowym prowadzącym docelowo do zeroemisyjności systemu energetycznego, pomocne może się okazać rozpowszechnienie pośrednich źródeł energii, takich jak na przykład systemy oparte o paliwa gazowe. Z tych względów ustawodawca przewiduje ewentualność zaplanowania rozwoju sieci niezbędnych do korzystania z surowców gazowych.
Dobra jakość powietrza - III filar
Jednym z filarów transformacji energetycznej w Polsce ma być osiągnięcie dobrej jakości powietrza, które stanie się aspektem najbardziej odczuwalnym przez obywateli oraz kluczowym dla poprawy ich zdrowia. Dążenie do czystego powietrza w Polsce musi odbywać się na wielu płaszczyznach odchodzenia od wykorzystywania paliw kopalnych. Przede wszystkim potrzebna jest systemowa i indywidualna transformacja sektora ciepłowniczego, rozwój elektromobilności w transporcie oraz popularyzacja na rynku nieruchomości domów pasywnych i zeroemisyjnych, które będą zasilane z lokalnych źródeł energii. Współpraca wszystkich tych obszarów w zakresie zapewnienia w Polsce dobrej jakości powietrza musi być podstawą dla działań w kontekście transformacji klimatyczno - energetycznej.
Cele Polityki Energetycznej Polski do 2040 roku
Najważniejszym elementem dokumentu strategicznego, jakim jest polityka energetyczna państwa, są cele do zrealizowania w określonym czasie. W przypadku Polityki Energetycznej Polski do 2040 roku wyznaczono zarówno cel główny, jak i cele szczegółowe wraz z opisem działań niezbędnych do ich realizacji. Dodatkowo, każdy z celów zyskał podporządkowany mu projekt strategiczny.
Celem ogólnym polityki energetycznej państwa jest bezpieczeństwo energetyczne, przy zapewnieniu konkurencyjności gospodarki, efektywności energetycznej i zmniejszenia oddziaływania sektora energii na środowisko, przy optymalnym wykorzystaniu własnych zasobów energetycznych.
Źródło: www.gov.pl/web/klimat/polityka-energetyczna-polski
Cele szczegółowe i projekty strategiczne PEP2040
Polityka Energetyczna Polski do 2040 roku wyznaczyła osiem celów szczegółowych w zakresie transformacji klimatyczno-energetycznej państwa. Należą do nich:
- Cel 1 - Optymalne wykorzystanie własnych zasobów energetycznych
Projekt strategiczny 1 - Transformacja regionów węglowychZapotrzebowanie na węgiel kamienny i brunatny ma być pokrywane z zasobów krajowych, natomiast gaz ziemny i ropa naftowa będą surowcami głównie importowanymi. Istotne będzie także zwiększenie wykorzystania biomasy, na którą zapotrzebowanie ma być pokrywane w możliwie najmniejszej odległości od jej wytworzenia. Dodatkowo, działania badawczo-rozwojowe powinny skupiać się w tym kontekście na opracowywaniu nowych rozwiązań redukujących wpływ wydobycia węgla na degradację środowiska oraz innowacji prowadzących do niskoemisyjności wykorzystania tego surowca. - Cel 2 - Rozbudowa infrastruktury wytwórczej i sieciowej energii elektrycznej
Projekt strategiczny 2A - Rynek mocy
Projekt strategiczny 2B - Wdrożenie inteligentnych sieci elektroenergetycznychRozbudowa infrastruktury przesyłowej ma przyczynić się do zwiększenia możliwości transgranicznej wymiany energii przy jednoczesnym zachowaniu krajowej efektywności systemu pozwalającej na zachowanie zasady samowystarczalności. Celem integracji zachowań wszystkich podłączonych do sieci podmiotów, planuje się natomiast wdrożenie inteligentnych sieci elektroenergetycznych. - Cel 3 - Dywersyfikacja dostaw i rozbudowa infrastruktury sieciowej gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw ciekłych
Projekt strategiczny 3A - Budowa Baltic Pipe
Projekt strategiczny 3B - Budowa drugiej nitki Rurociągu PomorskiegoCelem redukcji silnego uzależnienia Polski od dostaw gazu z jednego źródła, podjęte zostaną działania celem wprowadzenia dywersyfikacji, a więc uruchomienie połączenia Norwegia-Dania-Polska za pomocą Baltic Pipe oraz rozbudowa połączeń z państwami sąsiadującymi. Dodatkowo, konieczne jest usprawnienie odbioru ropy naftowej poprzez między innymi rozbudowę naftowego Rurociągu Pomorskiego. - Cel 4 - Rozwój rynków energii
Projekt strategiczny 4A - Wdrażanie Planu Działania dla zwiększenia transgranicznych zdolności przesyłowych energii elektrycznej
Projekt strategiczny 4B - Hub gazowy
Projekt strategiczny 4C - Rozwój elektromobilnościKolejnym celem PEP2040 jest rozwój rynków energii. Chodzi tu przede wszystkim o rynek energii elektrycznej, ale także o rynek gazu ziemnego w ramach, którego planowane jest utworzenie regionalnego centrum przesyłu i handlu gazem. Oprócz tego ustawodawca planuje także działania celem rozwoju rynku produktów naftowych oraz rynku wodoru, który wraz z energią elektryczną mają przyczynić się do zwiększenia udziału elektromobilności w transporcie cywilnym, zbiorowym i przemysłowym. - Cel 5 - Wdrożenie energetyki jądrowej
Projekt strategiczny 5 - Program polskiej energetyki jądrowejStabilność wytwarzania energii przy zeroemisyjności ma zapewnić Polsce wdrożenie energetyki jądrowej. W 2033 roku planowane jest uruchomienie pierwszego bloku jądrowego o mocy 1-1,6 GW. Cały program polskiej energetyki jądrowej zakłada uruchomienie 6 bloków do 2043 roku, przy czym każdy kolejny blok ma być uruchamiany co 2-3 lata. Wdrożenie rygorystycznych norm światowych zapewni bezpieczeństwo eksploatacji elektrowni jądrowej oraz składowania odpadów. - Cel 6 - Rozwój odnawialnych źródeł energii
Projekt strategiczny 6 - Wdrożenie morskiej energetyki wiatrowejPolska deklaruje, że do końca 2030 roku udział odnawialnych źródeł energii w końcowym zużyciu energii brutto wyniesie co najmniej 23%. Kluczowym w osiągnięciu tego celu ma być rozwój morskiej energetyki wiatrowej. Planowany jest także oczywiście dalszy wzrost na rynku fotowoltaiki, biomasy, biogazu i geotermii. Ministerstwo planuje też wsparcie dla promowania instalacji pomp ciepła, a w transporcie zastosowanie biopaliw zaawansowanych i energii elektrycznej. - Cel 7 - Rozwój ciepłownictwa i kogeneracji
Projekt strategiczny 7 - Rozwój ciepłownictwa systemowegoCelem wsparcia racjonalnej gospodarki energetycznej i poprawy jakości powietrza, konieczne jest wprowadzenie planowania energetycznego na poziomie gmin i regionów. Do 2030 roku 85% spośród systemów ciepłowniczych i chłodniczych, których moc przekracza 5 MW ma spełniać kryteria systemu efektywnego energetycznie. Cel ten ma zostać osiągnięty między innymi dzięki wysokosprawnej kogeneracji oraz zwiększeniu wykorzystania OZE w ciepłownictwie systemowym. W regionach, w których jest to możliwe odbiorcy w pierwszej kolejności powinni korzystać z ciepła sieciowego dostarczonego przez efektywny energetycznie system. - Cel 8 - Poprawa efektywności energetycznej
Projekt strategiczny 8 - Promowanie poprawy efektywności energetycznejDo poprawy efektywności energetycznej w Polsce ma przyczynić się zakrojona na szeroką skalę termomodernizacja budynków mieszkalnych, a także zapewnienie odbiorcom dostępu do efektywnego i ekologicznego źródła ciepła. Ważna w tym kontekście będzie także redukcja ubóstwa energetycznego o minimum 30%. Cel w zakresie poprawy efektywności energetycznej w Polsce to 23% do 2030 roku względem zużycia energii pierwotnej w 2020 roku.
Polityka Energetyczna Polski do 2040 roku - reakcje sektora energetycznego
Opracowanie i wdrożenie nowej strategii energetycznej dla Polski na kolejne lata spotkało się z szeregiem komentarzy ze strony przedstawicieli sektora paliwowo-energetycznego. Przeważają pozytywne opinie, wśród których znaleźć można choćby wypowiedź Wojciecha Dąbrowskiego, prezesa PGE Polskiej Grupy Energetycznej, a więc największego producenta energii elektrycznej w Polsce:
Z zadowoleniem przyjmujemy informację o przyjęciu przez Radę Ministrów Polityki Energetycznej Polski do 2040 roku. To dokument oczekiwany przez cały sektor energetyczny. Sprawiedliwa transformacja, zeroemisyjny system energetyczny i dobra jakość powietrza są filarami PEP2040. To także ważne elementy strategii Grupy PGE. Planowany przez nas rozwój OZE – szczególnie w obszarze morskiej energetyki wiatrowej oraz rozwój niskoemisyjnych jednostek, jak na przykład kogeneracja w ciepłownictwie, wpisują się w ambitne cele przedstawione w przyjętym dziś przez Radę Ministrów dokumencie.
Pojawiają się również głosy poddające pod wątpliwość stopień zachowawczości wytyczonych w PEP2040 celów. Chodzi tu oczywiście między innymi o założenia dotyczące udziału odnawialnych źródeł energii w krajowym zużyciu do 2030 roku oraz o niedostateczną konkretyzację rozwiązań zmierzających do osiągnięcia tego celu. Tym niemniej trzeba przyznać, że oparcie strategii energetycznej Polski w kolejnych latach o sprawiedliwą transformację, osiągnięcie zeroemisyjnego systemu energetycznego oraz poprawę jakości powietrza, jest zdecydowanie słusznym kierunkiem. Obecnie pozostaje nam obserwacja skuteczności, z jaką założenia PEP2040 będą wdrażane.
