Co to jest audyt fotowoltaiczny?
Audyt fotowoltaiczny to szeroko zakrojona, techniczno-ekonomiczna analiza warunków montażu instalacji fotowoltaicznej. Innymi słowy, za pomocą audytu fotowoltaicznego, ocenia się, czy zamontowanie paneli fotowoltaicznych jest fizycznie wykonalne w danym miejscu, sprawdza się też gdzie ich położenie będzie optymalne pod kątem wydajności oraz określa się ogólny koszt i opłacalność przedsięwzięcia.
Każda lokalizacja - bez względu na to czy mówimy o dachu czy działce pod fotowoltaikę, cechuje się innymi uwarunkowaniami zewnętrznymi, które wpływają na rentowność inwestycji w fotowoltaikę. Bez uwzględnienia tych realiów, montaż instalacji może okazać się bezzasadny ekonomicznie, bądź też sama instalacja może pracować mniej wydajniej (co przełoży się na czas zwrotu z inwestycji). Ewentualne niedogodności i ograniczenia wynikające z lokalizacji, można jednak rekompensować, właściwym doborem m.in. technologii lub urządzeń. W efekcie, nawet fotowoltaika pracująca w nieoptymalnych warunkach otoczenia, może być wyjątkowo opłacalna.
Co analizuje się podczas audytu fotowoltaicznego?
Co kryje się pod pojęciem “warunków montażu instalacji”? Co konkretnie sprawdza się podczas audytu fotowoltaicznego? Wiele zależy od wewnętrznych procedur firmy fotowoltaicznej. Rozmowy, które przeprowadziłam ze specjalistami z HelioExpert, Smartsolar, Sunday i PV Poland pozwoliły mi zebrać informacje i na ich podstawie opracować uniwersalne kwestie, które zawsze należy zbadać przed zamontowaniem instalacji fotowoltaicznej:
- Zużycie energii w danym obiekcie - to podstawowa, niezbędna informacja, na podstawie której określa się docelową moc instalacji fotowoltaicznej. Ilość konsumowanej energii z ostatnich 12 miesięcy najłatwiej można wyczytać z rachunku za prąd - dlatego też o taki dokument prosi właściwie każdy instalator.
- Usytuowanie miejsca inwestycji - najlepiej jest, jeśli instalacja fotowoltaiczna jest skierowana idealnie na południe, pod kątem ok. 35-40 stopni. Nie zawsze jest to jednak możliwe, a odchylenia od optymalnego położenia mają znaczny wpływ na wydajność zestawu. Podczas audytu sprawdza się usytuowanie miejsca montażu, by w razie konieczności kompensować niewłaściwy kąt lub odchylenie, np. ilością paneli.
- Konstrukcja, kształt, stan oraz typ pokrycia dachu - najpopularniejsze w Polsce są instalacje fotowoltaiczne zamontowane na dachu. Przed podjęciem prac montażowych trzeba jednak rozważyć zasadność takiego rozwiązania. Według specjalisty z Sunday Polska, Arkadiusza Boczko: - Podczas audytu może się okazać, że montaż na dachu jest niemożliwy bądź ryzykowny. Wówczas doradca może zarekomendować inne rozwiązanie. Jeśli dach kwalifikuje się do rychłego remontu, nie ma sensu kłaść na nim instalacji, gdyż może być to niebezpieczne (panele fotowoltaiczne to spory ciężar) lub nieopłacalne (demontaż jest kosztowny). Duże znaczenie ma również typ pokrycia - inaczej przebiega instalacja na dachach pokrytych dachówką ceramiczną, a inaczej w przypadku blachy modułowej czy trapezowej. Od kształtu dachu uzależnione jest natomiast rozmieszczenie paneli oraz trudność prac, a co za tym idzie koszt, montażu.
- Zacienienie - od tej kwestii w znacznej mierze zależy opłacalność inwestycji. Jak zauważa specjalista Smartsolar, Paweł Pokojski: - Zdarzają się inwestorzy, u których ze względu na duże zacienienie dachu, nie ma ekonomicznego uzasadnienia instalowania fotowoltaiki, gdyż ta pracowałaby z ok. 30% wydajnością. Dzięki audytowi, możliwe jest jednak wyłapanie takich ograniczeń i zaproponowanie optymalnego rozwiązania - np. fotowoltaiki na gruncie.
- Bezpieczeństwo - przed rozpoczęciem jakichkolwiek prac, trzeba też sprawdzić czy wybrana lokalizacja paneli fotowoltaicznych spełnia założenia bezpieczeństwa i dobrych praktyk montażowych - np. czy możliwe jest zachowanie wymaganych przez producenta odległości modułów od inwertera czy też np. krawędzi dachu.
Kiedy należy przeprowadzić audyt fotowoltaiczny?
Odpowiedź na to pytanie jest prosta - zawsze. Jak podkreśla specjalistka z firmy fotowoltaicznej PV Poland, Karolina Płońska:
- W PV Poland audyt przeprowadzany jest w każdym przypadku, ponieważ nie wyobrażamy sobie montażu paneli fotowoltaicznych bez wcześniejszej analizy zużycia energii, wielkości i konstrukcji dachu, nasłonecznienia, możliwości ewentualnego umieszczenia instalacji na gruncie itp. Bez zbadania powyższych czynników nie jest możliwe optymalne dopasowanie instalacji, bez ponoszenia dodatkowych kosztów po stronie Inwestora. Pamiętajmy, że inwestycja w panele fotowoltaiczne ma przynosić zysk inwestorowi, a wysokość tego zysku zależy w dużej mierze od prawidłowo dobranej mocy instalacji.
Podobnego zdania są eksperci m.in. z HelioExpert, Smartsolar czy Sunday. Analiza fotowoltaiczna, przynajmniej w podstawowym zakresie, jest konieczna w każdym przypadku.
Jak się przygotować do audytu fotowoltaicznego?
Zmiennych, które należy przeanalizować podczas audytu jest naprawdę sporo. Pojawia się więc pytanie, czy klient, który decyduje się na taką usługę, musi się do niej jakoś specjalnie przygotowywać? Na szczęście - nie. Właściwie wszystkie obowiązki związane z audytem leżą po stronie firmy fotowoltaicznej. Przykładowo, w firmie PV Poland, wymagania wobec inwestora są naprawdę minimalne:
- Inwestor musi przygotować fakturę lub rachunek za energię. Resztą zajmie się nasz Doradca - dodaje Karolina Płońska.
Co warto zauważyć, do przeprowadzenia analiz nie w zawsze wystarczy jeden taki dokument - dla przykładu, firma fotowoltaiczna Sunday Polska wymaga przynajmniej trzech ostatnich rachunków za prąd.
Oprócz tego, w przypadku części firm (np. HelioExpert czy Smartsolar) mogą pojawić się pytania dotyczące np. pokrycia czy konstrukcji dachu.
Audyt fotowoltaiczny - osobiście, przez telefon czy online?
A jak przeprowadzany jest audyt fotowoltaiczny? Czy skuteczną analizę zacienienia czy konstrukcji dachu można przeprowadzić tylko na miejscu czy może da radę to zrobić bez spotkań twarzą w twarz? Zapytałam specjalistów z firm fotowoltaicznych.
Jak mówi Arkadiusz Boczko z firmy Sunday:
- W naszym przypadku audyt fotowoltaiczny przeprowadzany jest osobiście i na miejscu potencjalnego montażu w celu poznania warunków montażowych w miejscu planowanej instalacji, co pozwala na stworzenie oferty dostosowanej do indywidualnych potrzeb klienta.
Również PV Poland stawia na audyt przeprowadzony osobiście, na miejscu, przez przeszkolonego doradcę.
Szalejąca pandemia koronawirusa sprawiła, że firmy fotowoltaiczne musiały się na jakiś czas dostosować do nowych, pełnych ograniczeń warunków. W odpowiedzi na tę nietypową sytuację, m.in. HelioExpert czy Smartsolar wprowadziły opcję zdalnego audytu fotowoltaicznego, z wykorzystaniem nowoczesnych technologii:
- Testujemy możliwości sprzedaży hybrydowej (online + telefon) w celu uniknięcia kontaktów bezpośrednich - z racji Covid-19. Wykorzystujemy w tym celu platformę online, przetestowaną między innymi przy sprzedaży energii przez Orange Polska i Orange Energia - zapewnia specjalista Smartsolar, Paweł Pokojski.
Również w przypadku m.in. firmy fotowoltaicznej HelioExpert, audyt może odbyć się zdalnie, na podstawie adresu i zdjęć z Google Maps lub wideokonferencji.
Jak wygląda audyt fotowoltaiczny - krok po kroku
Przejdźmy teraz do tego, jak audyt fotowoltaiczny wygląda w praktyce. Jakie są jego kroki? Na podstawie informacji od ekspertów z firm fotowoltaicznych, wyłoniłam cztery podstawowe etapy procedury audytowej.
Krok 1 - Analiza aktualnego i prognozowanego zużycia energii
Pierwszy etap to nic innego jak rozmowa z inwestorem na temat obecnego i planowanego zapotrzebowania na prąd. Jest to jednak kluczowy moment audytu - od niego zależy późniejsza wydajność i opłacalność instalacji. Najpierw doradca klienta, na podstawie przygotowanej faktury (lub faktur) sprawdza przeciętne roczne zapotrzebowanie na energię, które miałaby pokrywać fotowoltaika dla domu czy firmy. Następnie, wraz z inwestorem, ustala się czy są plany rozszerzenia listy urządzeń elektrycznych działających w obiekcie. Znaczenie mają przede wszystkim urządzenia energochłonne, takie jak np. pompa ciepła czy klimatyzator. Na podstawie powyższych danych, po uwzględnieniu systemu opustów, obliczana jest docelowa moc instalacji.
Krok 2 - Analiza warunków montażowych
Następnie, specjalista z firmy fotowoltaicznej analizuje fizyczne możliwości montażu instalacji. To właśnie na tym etapie weryfikowane są wspomniane już wcześniej kwestie, takie jak np.:
- ilość cienia i nasłonecznienie,
- wielkość, kondycja i typ dachu,
- rodzaj poszycia,
- orientacja i kąt nachylenia potencjalnego miejsca montażu.
Na podstawie oceny warunków zabudowy, specjalista określi, czy instalacja może trafić na dach, czy konieczne będzie zastosowanie jakiejś konkretnej technologii (np. mikroinwerterów) czy dodatkowych urządzeń (np. optymalizatorów mocy). To również teraz, powstaje plan rozmieszczenia paneli fotowoltaicznych oraz inwertera.
Część firm, (np. PV Poland) na tym etapie dokonuje również sprawdzenia istniejącej instalacji elektrycznej pod kątem możliwości podłączenia do niej fotowoltaiki.
Krok 3 - Dobór urządzeń i wycena
Gdy znane są już wszystkie możliwości i ograniczenia związane z montażem instalacji, przedstawiciel firmy przygotowuje konkretną ofertę na fotowoltaikę. Zwykle zawiera ona 2-3 warianty zestawów fotowoltaicznych, różniących się od siebie typem lub marką urządzeń oraz, oczywiście, ceną. Na tym etapie klient może wreszcie poznać szczegółowe informacje dotyczące kosztów inwestycji.
Krok 4 - Podsumowanie
W przypadku większości profesjonalnych firm fotowoltaicznych, audyt podsumowuje najczęściej wizualizacja lub projekt planowanej instalacji. Jak wygląda taki dokument? Taka wizualizację otrzymaliśmy od Smartsolar:
Źródło: Smartsolar - Wizualizacja przygotowana po audycie fotowoltaicznym.
Według specjalisty Smartsolar, Pawła Pokojskiego:
- Wiele zależy od wielkości inwestycji. Jeśli to jest bardziej rozbudowana instalacja, np. o mocy 50 kWp, Klient dostaje szczegółowe opracowanie, które przekracza kilkadziesiąt stron. Jeśli to jest instalacja prosumencka dla domu (do 10 kWp), zwykle przesyłamy wizualizację do akceptacji Klienta.
Jak zauważa, Pani Karolina Płońska z PV Poland, procedury w ich przypadku wyglądają odrobinę inaczej:
- Inwestor po przeprowadzonym audycie otrzymuje podsumowanie na adres mailowy podany na spotkaniu. Jeśli Inwestor zdecyduje się na podpisanie umowy podczas audytu (co zdarza się najczęściej) w ciągu trzech dni otrzymuje projekt swojej instalacji fotowoltaicznej.
Jeszcze inaczej wygląda to w firmie Sunday, gdzie po zakończeniu audytu, w ramach podsumowania klientowi przesyłany jest specjalny link do spersonalizowanego panelu, gdzie może on sprawdzić ostateczny wynik audytu i zapoznać się ofertą.
Audyt fotowoltaiczny - za darmo, czy trzeba za niego płacić?
To pytanie z pewnością elektryzuje każdego, kto poważnie myśli o zamontowaniu instalacji fotowoltaicznej. Czy audyt fotowoltaiczny jest za darmo? Zapytałam o to moich rozmówców z HelioExpert, Smartsolar, Sunday i PV Poland.
W tej kwestii, wszystkie wymienione powyżej firmy są zgodne - absolutnie nie! Każdy z tych instalatorów, dla standardowej fotowoltaiki dla firmy czy domu oferuje niezobowiązujący i całkowicie bezpłatny audyt fotowoltaiczny.
Jednak, nie wszystkie firmy wykonują audyt bezpłatnie. Dla przykładu, w przypadku fotowoltaiki Ikea, cena audytu fotowoltaicznego to aż 199 zł. Za audyt trzeba również zapłacić w przypadku fotowoltaiki Energa (99 zł). Tu opłata zostanie jednak anulowana, jeśli klient zdecyduje się na dalszą współpracę.
Dlaczego audyt fotowoltaiczny jest ważny?
Przede wszystkim dlatego, że od jego poprawności i szczegółowości, zależy wydajność i bezproblemowa praca instalacji fotowoltaicznej, a co za tym idzie opłacalność inwestycji. Błędy popełnione na tym etapie, prędzej czy później dadzą o sobie znać, w postaci wciąż wysokich rachunków za prąd lub kolejnych awarii instalacji.
- Trzeba pamiętać o tym, że instalacja fotowoltaiczna jest instalacją elektryczną, a więc przeprowadzenie audytu i dobranie optymalnych rozwiązań wymaga posiadania specjalistycznej wiedzy technicznej. Nasi Doradcy szkoleni są specjalnie pod tym kątem przez specjalistów z Krajowego Instytutu Energetyki Rozproszonej, gdzie po zdaniu egzaminu otrzymują certyfikat Doradcy OZE - podkreśla Karolina Płońska, specjalistka z firmy PV Poland.
Aby uniknąć w przyszłości ewentualnych problemów, audyt fotowoltaiczny najlepiej jest zatem zlecić doświadczonym, profesjonalnym instalatorom. Ich listę znajdziecie chociażby w naszym rankingu firm fotowoltaicznych.
