Dom z pompą ciepła – ceny, korzyści

Pompy ciepła to najbardziej oszczędne i komfortowe źródło ogrzewania

Rachunki związane z ogrzewaniem domu jednorodzinnego wraz z podgrzewaniem c.w.u. stanowią średnio 70 – 80 proc. rocznych kosztów eksploatacji. Dlatego też, tak ważne jest efektywne dostosowanie systemu do naszych potrzeb. Ponadto, oprócz samego aspektu ekonomicznego, warto także zwrócić uwagę na wpływ wybranego przez nas rodzaju urządzenia grzewczego na środowisko naturalne. Najbardziej ekologicznym, jak i najtańszym w użytkowaniu źródłem ciepła jest pompa ciepła, ciesząca się coraz większą popularnością, zarówno w Polsce, jak i na całym świecie. Może ona stanowić alternatywę dla tradycyjnego ogrzewania (w tym ogrzewania elektrycznego, gazowego, czy olejowego). Co ważne, pompy ciepła nadają się nie tylko do wykorzystania w nowych budynkach, ale również i w tych już zmodernizowanych.

Czym jest pompa ciepła? Otóż jest to energooszczędne i nowoczesne urządzenie służące przede wszystkim do ogrzewania domu i ciepłej wody użytkowej (na rynku dostępne są także pompy ciepła tylko do c.w.u.). W tym celu pobiera ono ciepło pochodzące z naturalnych i odnawialnych zasobów (jakim są powietrze, grunt i woda), czyli tzw. dolnego źródła i następnie przekazuje je do źródła górnego, którym jest instalacja grzewcza (ogrzewanie podłogowe lub grzejniki). Pompę ciepła można porównać do pracy lodówki, jednak z tą różnicą, że w przeciwieństwie do niej, pobiera ona ciepło z otoczenia i przekazuje je do wnętrza budynku (lodówka natomiast odbiera ciepło od produktów żywnościowych i dopiero następnie oddaje je na zewnątrz). Oznacza to więc, że pompa ciepła nie potrzebuje żadnego paliwa, poza niewielką ilością prądu, który jest niezbędny do działania sprężarki. Z każdego 1 kW energii elektrycznej, który zużyje urządzenie można uzyskać nawet do 5 “zupełnie darmowych kW “ z odnawialnych źródeł, z których pochodzi nawet 80 proc. energii.

Dzięki temu redukcja kosztów ogrzewania sięga nawet 70 proc. w porównaniu do instalacji tradycyjnych. Ponadto system ten jest bardzo wygodny w obsłudze, ponieważ nie wymaga dużego zaangażowania użytkowników (sterowanie sprowadza się jedynie do ustawienia odpowiedniej temperatury w poszczególnych pomieszczeniach). W jego przypadku nie ma również potrzeby budowania transportu i składowania paliwa, co gwarantuje oszczędność miejsca i dowolną aranżację pomieszczenia technicznego.

Dom z pompą ciepła – od czego zależy jej efektywność?

Jednak, aby instalacja była ekonomiczna i efektywna, to musi być dopasowana do potrzeb użytkownika. W tym celu dobrze jest zasięgnąć rady specjalisty z danej branży, który będzie służył fachową pomocą przy szacowaniu mocy pompy ciepła (zachęcamy do skorzystania z naszego rankingu najlepszych ofert i firm montujących pompy ciepła). Bowiem tylko prawidłowo dopasowana instalacja przyniesie znacznie niższe koszty ogrzewania niż systemy tradycyjne. Przy czym warto podkreślić, że indywidualne koszty ogrzewania pompą ciepła uzależnione są od wielu czynników, w tym: powierzchni grzewczej budynku, zapotrzebowania na energię grzewczą, zapotrzebowania na ciepłą wodę użytkową, ceny prądu, oczekiwanej temperatury w ogrzewanych pomieszczeniach, czy czasu trwania sezonu grzewczego.

O efektywności pompy ciepła świadczy współczynnik wydajności COP (Coefficient of Performance), wyrażający stosunek ilości dostarczonego ciepła do ilości energii elektrycznej zużytej przez pompę ciepła. Im jest on wyższy, tym uzyskanie tej samej ilości ciepła wymaga mniejszego nakładu w postaci energii elektrycznej, za którą płacimy. W domowych instalacjach COP pompy ciepła ma zazwyczaj wartość 3 – 4, oznacza to więc, że z każdej kilowatogodziny energii elektrycznej zużytej do jej napędu otrzymamy 3 – 4 kWh ciepła. Co ważne, współczynnik COP osiąga najwyższe wartości wówczas, gdy różnica temperatur systemu grzewczego oraz źródła dolnego jest najmniejsza. Dlatego też, aby inwestycja w instalację z pompą ciepła była opłacalna (czyli przełożyła się na niższe rachunki za ogrzewanie i prąd) koniecznie trzeba zwrócić uwagę na jej współczynnik COP.

Wpływ na koszt ogrzewania pompą ciepła ma dobór odpowiedniego źródła dolnego

Jednak to nie wszystko, bowiem na indywidualny koszt ogrzewania pompą ciepła wpływ ma również jej specyfika. Obecnie w ofertach handlowych znaleźć można kilka typów tych urządzeń grzewczych, różniących się od siebie rodzajem źródła dolnego, które wraz z prawidłowym doborem źródła górnego (czyli samej instalacji grzewczej w pomieszczeniach) jest kluczem do sukcesu całej inwestycji. Warto bowiem wiedzieć, że pompa ciepła znajdująca się w środku tego układu pracuje lepiej lub gorzej, w zależności od tego jakie parametry ma źródło dolne i górne. Sprawia to więc, że jej wybór jest znacznie trudniejszy niż np. kupno kotła. Ponadto, podjęcie decyzji o tych dwóch najważniejszych elementach całego układu przekłada się na wysokość kosztów inwestycyjnych i długotrwałe koszty eksploatacyjne.

Źródło dolne pompy ciepła – powietrze, grunt czy woda?

Jak już wiemy podstawowy podział pomp ciepła wynika z tego, z jakiego źródła dolnego czerpią one ciepło. Do najpopularniejszych z nich należy powietrze i grunt, najrzadziej natomiast stosuje się w Polsce urządzenia pobierające ciepło ze zbiorników wodnych (pompy ciepła wodne). Każde z tych przedstawionych źródeł nie tylko dostarcza inną ilość energii w innych warunkach, ale również różni się całkowitym kosztem montażu:

Pompa ciepła w przypadku której dolne źródło to grunt

Najbardziej wydajna, ale jednocześnie najdroższa w zakupie jest pompa ciepła gruntowa (z kolektorami pionowymi lub poziomymi). Posiada ona doskonale parametry eksploatacyjne i jest odporna na zmiany temperatury zewnętrznej, a wszystko przez to, że w gruncie utrzymuje się stała temperatura, powyżej 0°C. Jeśli zatem odpowiednio zostanie dobrana wydajność źródła ciepła oraz moc pompy do zapotrzebowania budynku na ciepło, to urządzenie będzie pracować z maksymalną wydajnością przez cały rok (nawet podczas najchłodniejszych zimowych dni).

Decydując się jednak na gruntową pompę ciepła pod uwagę należy wziąć wysoki koszt realizacji tej inwestycji, na który wpływ ma nie tylko cena samego urządzenia, ale i dość skomplikowane prace gruntowe. Dla przykładu, sam koszt pompy ciepła gruntowej, to średnio 30.000 – 50.000 zł netto (w przypadku domu średniej wielkości). Do tego doliczyć jednak trzeba koszt kolektora poziomego (ok. 15.000 zł) lub pionowego (ok. 25.000-30.000 zł) oraz realizację dolnego źródła, która wynosi ok. 15.000 zł. Razem, łącznie z dodatkami może to być ok. 70.000 – 100.000 zł.

Pompa ciepła w przypadku której dolne źródło to powietrze

Znacznie tańszą alternatywą do pompy ciepła gruntowej jest pompa ciepła powietrzna, która korzysta ze źródła ciepła jakim jest powietrze atmosferyczne. Jest to obecnie najczęściej wybierany w naszym kraju rodzaj pompy ciepła. Wpływ na to ma przede wszystkim jej niski koszt. Nie wymaga ona bowiem ani projektu dolnego źródła ciepła, ani jego instalacji, co pozwala uniknąć wielu błędów związanych z jego wykonaniem i działaniem. Ponadto zmniejsza się także ilość elementów, które mogą w przypadku pompy ciepła ulec awarii. Nie wszyscy mają także możliwość montażu gruntowej pompy ciepła, ponieważ wiąże się on z dużą ingerencją w działkę, która może być zbyt mała lub została już zagospodarowana w inny sposób. Natomiast dostęp do powietrza jest nieograniczony, a urządzenie może być zamontowane zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz budynku.

Ten rodzaj pompy, w odniesieniu do pompy ciepła gruntowej, czy wodnej, cechuje się jednak niższym współczynnikiem COP. Efektywność jej pracy zależy bowiem od temperatury powietrza zewnętrznego, które jest słabym akumulatorem ciepła. Gdy na zewnątrz robi się zimno, a my potrzebujemy do ogrzewania pomieszczeń najwięcej ciepła, to wówczas efektywność pompy ciepła powietrznej maleje. Wiążę się to zatem z koniecznością wspomagania instalacji przez dodatkową grzałkę elektryczną bądź tradycyjny kocioł grzewczy (dzieje się to zazwyczaj przy temperaturze poniżej -15°C, zależy to jednak od producenta pompy ciepła). To z kolei może podnieść koszt ogrzewania domu. Dotyczy to jednak tylko najzimniejszych dni (pod uwagę trzeba wziąć to, że silne mrozy w ostatnich latach są sporadyczne i krótkotrwałe), a przez większą część sezonu grzewczego, gdy temperatura powietrza jest umiarkowana, powietrzna pompa ciepła pracuje ekonomicznie. Jaka jest cena pompy ciepła? Otóż, dzięki braku konieczności budowy dolnego źródła ciepła i łatwemu montażowi, łącznie jest to w przypadku pompy ciepła powietrznej ok. 40.000 – 55.000 zł netto.

Źródło górne w pompie ciepła – jaki odbiornik ciepła nada się najlepiej?

Oprócz dolnego źródła, bardzo ważny jest także odpowiedni dobór instalacji po stronie tzw. źródła górnego. Wiele osób staje wtedy przed dylematem, dotyczącym tego, czy lepiej sprawdzi się pompa ciepła i grzejniki, czy też może lepszym rozwiązaniem będzie jednak pompa ciepła i ogrzewanie podłogowe? Odpowiedź w tym przypadku brzmi – to zależy. Oczywiście większość dostępnych na rynku urządzeń, to pompy ciepła niskotemperaturowe wymagające zastosowania odpowiedniego odbiornika, który będzie mieć dużą powierzchnię kontaktu z powietrzem i niską temperaturę emisji. Wymagania te spełnia niskotemperaturowe ogrzewanie płaszczyznowe (podłogowe, ścienne lub sufitowe), które działa przy temperaturze obiegu zwykle do 35°C, co sprawia, że układ ten wykazuje bardzo korzystne wskaźniki w skali roku.

Jednak rozwiązanie to dedykowane jest głównie do nowo budowanych nieruchomości (stosuje je wówczas aż 90 proc. osób decydujących się na montaż pompy ciepła). W przypadku natomiast domów modernizowanych, wymiana tradycyjnych grzejników może okazać się niemożliwa. Ponieważ często okazuje się, że nie można lub też nie zawsze inwestor chce zastosować rekomendowane do współpracy z pompą ciepła ogrzewania płaszczyznowego. Ponadto wysoki koszt takiej inwestycji oraz jej uciążliwość może być dla części osób nie do zaakceptowania. Co wtedy? Wówczas zalecanym rozwiązaniem jest zastosowanie pompy ciepła w parze z grzejnikami niskotemperaturowymi. W ofercie wielu firm dostępne są także wysokotemperaturowe pompy ciepła, które z powodzeniem stosować można w starszych instalacjach wymagających temperatur zasilania do 70°C, (takie jak tradycyjne wysokotemperaturowe grzejniki).

Dom z pompą ciepła – ile kosztuje ogrzewanie?

Obecnie pompy ciepła są znacznie tańsze, niż jeszcze kilka lat temu. Lepsze są również ich parametry. Dotyczy to zwłaszcza pomp ciepła powietrznych, których znaczenie na polskim rynku rośnie z roku, na rok. Jak wynika z szacunków PORT PC, tylko w 2022 roku sprzedano ich w Polsce ponad 188.200 sztuk, a więc nawet 50-krotnie więcej niż w 2011 roku:

Dzisiaj koszt dobrej jakości, markowego urządzenie wraz z montażem dla domu o powierzchni 150 -170 m², wynieść może 40.000 – 70.000 zł (dla pompy ciepła gruntowej będzie to natomiast ok. 80.000 – 100.000 zł). Należy jednak pamiętać o tym, że rozbieżność cenowa tych urządzeń, może być duża. Wpływ na ostateczny koszt inwestycji będzie miał nie tylko rodzaj pompy, ale i takie czynniki jak: powierzchnia i sposób użytkowania pomieszczeń, sposób ogrzewania w budynku, czy technologia budowania domu (rodzaj ocieplenia, czy stolarki okiennej). Ponadto, cena pompy ciepła zależy również od producenta i parametrów jakimi się charakteryzuje, a więc mocy, stopnia pokrycia zapotrzebowania na moc cieplną i ilości pobieranej energii. Do tego doliczyć trzeba także koszt ogrzewania podłogowego.

Jeszcze do niedawna dla budynków o powierzchni do 150 m² stosowano powietrzne pompy ciepła, a powyżej, instalowane były pompy gruntowe. Teraz jednak parametry powietrznych pomp ciepła są na tyle dobre, że za ich pomocą mogą być ogrzewane domy o znacznie większym metrażu. Sprawdźmy zatem, ile kosztuje ogrzewanie nowego budynku w Warszawie o powierzchni 150 m², w którym zamontowano ogrzewanie podłogowe (temperatura zasilania 30 °C), z rocznym zużyciem energii na poziomie 80 kWh/m²/rok. Okazuje się, że koszt ogrzewania budynku i c.w.u. dla:

• pompy ciepła gruntowej wyniesie ok. od 2.350 zł;
• pompy ciepła powietrznej niskotemperaturowej będzie to ok. 3.510 zł

Dla porównania, średni roczny koszt ogrzewania budynku i c.w.u. o tej samej powierzchni w przypadku:

• kotła gazowego kondensacyjnego wyniesie ok. 4.870zł;
• kotła elektrycznego będzie to ok. 7.860 zł.

Pompa ciepła – wady i zalety

Pompa ciepła to urządzenie, które posiada wiele zalet, podobnie jednak jak każde inne urządzenie, również i ona posiada swoje wady.

Zalety pompy ciepła

Wśród głównych zalet pomp ciepła wymienia się przede wszystkim:

• dbałość o środowisko – każdy rodzaj pompy ciepła jest urządzeniem ekologicznym, który do swojej pracy w 75 proc. wykorzystuje odnawialne źródła energii (tylko 25 proc. energii dostarcza prąd), w miejscu jej eksploatacji nie powstają również żadne spaliny. Pompa ciepła obniża ponadto emisję CO2 przeciętnie o 20 proc. w stosunku do kotłów gazowych;
• energooszczędność, pompa ciepła jest urządzeniem, które charakteryzuje się najwyższą klasą energetyczną A++ i A+++ wśród urządzeń grzewczych, a także najwyższą klasą A+ wśród urządzeń do podgrzewu ciepłej wody użytkowej;
  duży wybór dostępnych pomp ciepła, dzięki czemu dopasować można je do indywidualnych potrzeb inwestora (najlepsze, dostępne obecnie urządzenia znajdziecie obecnie w naszym rankingu pomp ciepła);
• to, że jest najtańszym w eksploatacji sposobem ogrzewania domu -dla nieruchomości o powierzchni 150 m2 roczny koszt ogrzewania i c.w.u. wynosi średnio 2.000 zł – 4.000 zł;
• możliwość uzyskania dofinansowania do pompy ciepła – np. w ramach takich rządowych programów, jak: Czyste Powietrze, Moje Ciepło, Ciepłe Mieszkanie, czy Stop Smog;
• możliwość skorzystania z ulgi termomodernizacyjnej;
• możliwość ubiegania się o atrakcyjny kredyt na pompę ciepła, który przygotowało dla swoich klientów kilka banków;
• skuteczne chłodzenie pompą ciepła pomieszczeń bardzo małym kosztem. Osoby, które zdecydowały się na montaż tego urządzenia, oprócz taniego ogrzewania domu podczas upalnych dni mogą również wykorzystać je do chłodzenia budynku. Jeżeli w układzie wykorzystywana jest pompa ciepła gruntowa z dolnym źródłem w postaci wymiennika pionowego, to możliwe jest zastosowanie chłodzenia pasywnego. Natomiast w pozostałych urządzeniach, chłodzenie realizowane jest przez odwróconą pracę pompy ciepła, która działa wówczas jak chłodziarka (chłodzenie aktywne);
• brak dodatkowych kosztów związanych z kotłownią, kominem spalinowym (koszt którego to ok. 9.000 zł), magazynem na opał lub instalacją gazową (sam koszt wykonania przyłącza gazowego i gazociągu to nawet 28.000 zł);
• czystość – brak konieczności usuwania popiołów i kondensatów, które towarzyszą tradycyjnej kotłowni;
• współpracę z fotowoltaiką – jeśli chcemy uzyskać jeszcze bardziej ekonomiczny w utrzymaniu system grzewczy warto połączyć panele fotowoltaiczne z pompą ciepła, dzięki czemu rachunki za energię elektryczną i ogrzewanie domu można obniżyć do minimum (warto w takiej sytuacji rozważyć możliwość skorzystania z programu Mój Prąd);
• możliwość zamontowania urządzenia w prawie każdym obiekcie, zarówno w domach jednorodzinnych, jak i w przedszkolach, szkołach, sklepach wielkopowierzchniowych, siłowniach, restauracjach, czy budynkach biurowych;
• szybki zwrot inwestycji – realny czas zwrotu poniesionych nakładów inwestycyjnych (w stosunku do tradycyjnych kotłowni na olej opałowy, gaz płynny czy ogrzewanie elektryczne) wynosi od 7 do 9 lat. Ponadto zmniejszyć go można korzystając z różnych form dotacji OZE, którego beneficjentami mogą być zarówno osoby prywatne, jak i rolnicy oraz przedsiębiorstwa;
• prestiż i wzrost wartości domu, w którym zamontowano pompę ciepła, korzystający bowiem z OZE inwestor kreuje wizerunek siebie, jako osoby świadomej ekologicznie i odpowiedzialnej za dobro planety. Co ważne, znacznie łatwiej będzie mu sprzedać dom z niskimi kosztami utrzymania;
• wygodę – odpowiednio dobrane urządzenie jest całkowicie bezobsługowe i nie wymaga dużych nakładów na przeglądy czy serwis. Użytkowanie takiej instalacji ogranicza się jedynie do odpowiednich ustawień regulatora i dostosowania pracy do swoich indywidualnych potrzeb;
• bezpieczeństwo – pompa ciepła jest najbezpieczniejszym sposobem ogrzewania budynku. Ponieważ przy jej użyciu, tak jak w przypadku instalacji gazowej, czy olejowej nie ma ryzyka zaczadzenia, czy wybuchu;
• zapewnienie najwyższego możliwego komfortu cieplnego (w połączeniu z ogrzewaniem podłogowym, ściennym lub sufitowym);
• niezawodność i trwałość – pompa ciepła ma trwałość ponad 50 lat, a nierzadko nawet powyżej 80 lat;
  zapewnienie gospodarstwu ciepłej wody i ogrzewania – nie wymaga to umowy z dostawcami, w związku z tym, właściciel pompy jest niezależny od innych źródeł energii.

Wady pompy ciepła

Wśród głównych zalet pomp ciepła wymienia się przede wszystkim:

• wysoki koszt zakupu pompy ciepła i jej montażu – mimo tego, że z roku na rok ceny tych urządzeń są coraz niższe, to i tak przekraczają możliwości finansowe wielu osób. Warto jednak pamiętać o tym, że inwestycja ta zwraca się nawet już po kilku latach użytkowania;
• uzależnienie jej działania od energii elektrycznej, która jest potrzebna do prawidłowej pracy sprężarki. Tak więc, w przypadku awarii czy przerwy w dostawie prądu, pompa przestaje działać. Dlatego dobrze, gdy występuje także inne źródło ciepła, np. kominek. Inną opcją jest również zainwestowanie w panele fotowoltaiczne, dzięki którym można nie tylko uniezależnić się od stale rosnących cen prądu, ale i zasilać pompę ciepła;
• uciążliwy dla domowników hałas – od września 2015 roku każda pompa ciepła opatrzona jest etykietą energetyczną, na której znaleźć można m.in. informację dotyczącą mocy akustycznej (hałasu jaki generuje w miejscu montażu). Warto wiedzieć, że jej właściciel jest zobligowany do zachowania na granicy działki hałasu poniżej poziomu określonego w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. W przypadku terenów o zabudowie jednorodzinnej jest to w ciągu dnia 50 dB, natomiast nocą – 40 dB (szczególnie ważne jest to dla właścicieli pomp ciepła powietrze-woda ustawianych na zewnątrz budynku). Najczęściej jednak nadmierny hałas emitowany przez PC to efekt błędów popełnionych podczas montażu, wówczas problem pomogą rozwiązać: osłony stojące lub też panele i daszki ścienne wykonane z materiałów absorbujących hałas;
• w przypadku domu z pompą ciepła wskazane jest ogrzewanie podłogowe, które ograniczy wybór dywanów, czy parkietów (owszem oferowane są także wykładziny dywanowe i parkiety przeznaczone dla takich podłóg, jednak ich koszt jest wyższy). Ponadto nie zawsze możliwy jest montaż ogrzewania podłogowego zwłaszcza w modernizowanych domach;
• moc cieplna cieszącej się największym zainteresowaniem powietrznej pompy ciepła maleje wraz ze spadkiem temperatury zewnętrznej. Wśród urządzeń tego rodzaju dominują modele o prostej budowie, które pracują wyłącznie w dodatnich temperaturach, wówczas konieczne jest zastosowanie drugiego źródła ciepła (najczęściej jest to grzałka elektryczna, kocioł gazowy lub olejowy). Naturalnie dostępne są i modele powietrzne o zaawansowanej konstrukcji (działające w temperaturze nawet do -15°C), są jednak znacznie droższe.