Rekordowe przekroczenie norm smogowych w polskich miastach
Na całym świecie z powodu zanieczyszczenia powietrza umiera przedwcześnie przeszło 4,2 mln osób! Problem ten, dotyczy również Polski, która ma najgorszą jakość powietrza w Unii Europejskiej. Przy czym, z rekordowo wysokim zanieczyszczeniem powietrza zmaga się już nie tylko Kraków i Warszawa, ale również Katowice, Wrocław, Rybnik, Wrocław, czy Poznań. W ostatnich dniach stężenie niebezpiecznych pyłów PM2,5 i PM10 w powietrzu w wielu miastach kraju wyniosło nawet kilkaset procent normy! Tylko w samych Mysłowicach PM2,5 wynosił 239 µg/m³ (955 proc. normy), a PM 10 - 401 µg/m³ (czyli 802 proc. dopuszczalnych stężeń). Natomiast zgodnie z regulacjami Światowej Organizacji Zdrowia z 2018 roku, norma dla pyłu PM2,5 wynosi 25 μg/m³, a dla pyłu PM10 - 50 μg/m³ .
Przekroczenie w powietrzu stężenia 200 mikrogramów na metr sześcienny, według Indeksu Jakości Powietrza, to sytuacja, w której:
"Jakość powietrza jest bardzo zła i ma negatywny wpływ na zdrowie. Osoby chore, starsze, kobiety w ciąży oraz małe dzieci powinny bezwzględnie unikać przebywania na wolnym powietrzu. Pozostała populacja powinna ograniczyć przebywanie na wolnym powietrzu do niezbędnego minimum. Wszelkie aktywności fizyczne na zewnątrz są odradzane. Długotrwała ekspozycja na działanie substancji znajdujących się w powietrzu zwiększa ryzyko wystąpienia zmian m.in. w układzie oddechowym, naczyniowo - sercowym oraz odpornościowym".
Na szkodliwe działanie smogu narażone są zwłaszcza dzieci
Powietrze zanieczyszczone jest głównie przez pyły PM10 oraz PM2,5 zawierające substancje toksyczne, których głównym źródłem nie jest sam przemysł, ale domowe instalacje grzewcze i w mniejszym stopniu również transport samochodowy. Lekarze i naukowcy nieustannie odkrywają nowe związki między zanieczyszczeniami powietrza, a wieloma chorobami, w tym układu krwionośnego, oddechowego, immunologicznego, a nawet nerwowego.
Szczególnie niepokojące są przede wszystkim wyniki ostatnich badań nad wpływem smogu na zdrowie dzieci, które wdychają proporcjonalnie do wagi o 50 proc. więcej powietrza na kilogram masy ciała, niż osoby dorosłe. Przez to, że ich układ oddechowy jest jeszcze niedojrzały morfologicznie i czynnościowo, a odporność słabsza, to są one bardziej narażone na skutki zanieczyszczenia powietrza niż osoby dorosłe. Smog nie tylko niekorzystnie wpływa na same drogi oddechowe, ale również na rozwijający się dziecięcy mózg. Bowiem toksyczne cząsteczki, które przedostają się z powietrza do organizmu powodują stany zapalne i uszkodzenia w niemal wszystkich tkankach i narządach. Od kilkunastu lat wiadomo także, że smog może mieć wpływ na iloraz inteligencji, powstawanie ADHD oraz dysleksję i dyskalkulię.
Kolejną, wrażliwą grupą są również osoby starsze, które najczęściej umierają w okresach zwiększonego stężenia. Jednak, wbrew pozorom, to nie nie wcale choroby układu oddechowego odpowiadają za większość związanych ze smogiem zgonów, lecz różnego rodzaju powikłania ze strony układu krążenia (takie jak np. zawał serca, niewydolność serca, czy udar mózgu).
Polacy biorą sprawy w swoje ręce
Zanieczyszczenie powietrza jest największym problemem cywilizacyjnym z jakim zmierzyć musi się nasz kraj. Jednak nadal dla rządzących polityków nie jest on “absolutnym priorytetem", ponieważ na 50 najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie 36 to polskie miasta. Dlatego też, Polacy sami biorą sprawę w swoje ręce. Niektórzy próbują wyegzekwować prawo do życia w możliwie czystym środowisku składają pozwy o zadośćuczynienie za złą jakość powietrza.
Reszta osób natomiast, aby uchronić się przed szkodliwym działaniem smogu, decyduje się np. na zakup oczyszczacza powietrza, który jest skuteczną ochroną przed drobnymi pyłami i metalami ciężkimi w domu i pracy. Znalezienie odpowiedniego modelu, dopasowanego do indywidualnych potrzeb, ułatwi Wam nasz ranking oczyszczaczy powietrza. Część osób decyduje się również na zakup maski antysmogowej. Jednak czy zawsze chroni ona przed toksynami, które wdychamy na co dzień?
Czy maski antysmogowe chronią nas przed zanieczyszczeniami?
Jeszcze do niedawna, obraz ludzi z maseczkami kojarzył nam się wyłącznie z mieszkańcami chińskich miast, gdzie są one już od dawna popularnym sposobem ochrony przed smogiem. Obecnie stanowią skuteczną ochronę przed koronawirusem 2019-nCoV z Wuhan. Natomiast w Polsce przez długi czas uważane były za zbędną fanaberię lub “hipsterską” ekstrawagancję. Jednak do czasu, kiedy nie tylko zaczęły pojawiać liczne alerty dotyczące rekordowych przekroczeń norm smogowych, ale również coraz liczniejsze wyniki badań potwierdzające szkodliwe działanie zawieszonych w powietrzu cząsteczek pyłu, z osadzonymi na nich substancjami toksycznymi (dioksynami i metalami) na organizm człowieka.
W związku z tym, od kilku sezonów maski antysmogowe, nie tylko nie wzbudzają już na polskich ulicach zainteresowania i zdziwienia, ale świadczą o tym, że jej właściciel poważnie podchodzi do swojego zdrowia i życia. Jednak, przez ogromną i zróżnicowaną ofertę tych produktów na rynku, pojawia się problem z wyborem tego najlepszego. Często również zastanawiamy się nad tym, czy maseczki antysmogowe na pewno pomagają skutecznie chronić się przed toksynami, jak to się często reklamuje.
Tu oczywiście odpowiedź nie jest jednoznaczna. Owszem, już kilka lat temu badania przeprowadzone w Chinach potwierdziły to, że noszenie maski ogranicza niekorzystny wpływ smogu na układ krążenia. U badanych osób pomiary wykazały m.in. niższe ciśnienie krwi i zwiększoną zmienność rytmu zatokowego (są to parametry obniżające ryzyko zdarzeń sercowo - naczyniowych, takich jak udar mózgu, czy zawał serca). Jednak to, czy maska antysmogowa będzie wykazywać te dobroczynne właściwości, w dużej mierze zależy od jej jakości.
Prawie połowa masek antysmogowych nie przechodzi testów jakościowych!
Sprawdzaniem tego, czy maski antysmogowe rzeczywiście chronią nas przed zanieczyszczeniem powietrza zajmuje się Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Jak wynika z przeprowadzonej w zeszłym roku kontroli, prawie połowa maseczek nie przeszło testów jakościowych. Co oznacza, że nie chronią one przed smogiem! Półmaski filtrujące, jak fachowo są nazywane, pobrane zostały do kontroli z 13 sklepów budowlanych i hurtowni w 5 województwach. Przy czym, łącznie ocenionych zostało 21 modeli: 6 tylko pod kątem oznakowania, a 15 wysłanych zostało do laboratorium Centralnego Instytutu Ochrony Pracy (CIOP). Tam sprawdzono, czy maski przeciwsmogowe spełniają następujące parametry: opór wdechu, przenikanie mgłą oleju parafinowego i przeciek wewnętrzny.
Niestety wynik okazał się daleki od zakładanego, ponieważ aż 6 masek miało negatywne wyniki podczas testów w laboratorium, a 11 było źle oznakowanych! Wobec tego UOKiK musiał wszcząć 8 postępowań wobec przedsiębiorców, którzy wprowadzili do obrotu wadliwe i źle oznakowane maski antysmogowe. Wśród wymienionych wad należy wymienić chociażby te związane z nieszczelnością i zbyt słabymi filtrami.
Na co zwrócić uwagę wybierając dobrą maskę antysmogową?
Noszenie masek antysmogowych może być skutecznym elementem profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych, jednak ważne jest, aby przy ich wyborze zastosować się do następujących wytycznych:
Po pierwsze - sprawdzić czy maska przylega do twarzy
Maska musi dokładnie przylegać do twarzy. Ponieważ jeśli będzie niedopasowana, to nawet najlepszej jakości filtr nie będzie stanowić skutecznej ochrony przed wdychanymi toksynami. Częstym błędem, który popełniają zwłaszcza osoby robiące zakupy przez internet jest wybór nieodpowiedniego rozmiaru maski. Otóż należy pamiętać o tym, że zbyt duża może tworzyć szczeliny przez które przedostanie się zanieczyszczone powietrze. Natomiast zbyt mała może nie tylko uciskać, ale i miejscami odstawiać, przez co również nie będzie pełnić swojej ochronne funkcji.
Co ważne, przed dokonaniem zakupu trzeba także zdecydować o tym kto i w jakim celu będziemy jej używać. Ponieważ na rynku dostępne są zarówno maski antysmogowe dla dzieci, maski antysmogowe do biegania, jak i maski na rower. Pod uwagę dobrze jest również wziąć to, że szczególnie przy dużym zanieczyszczeniu powietrza zużywają się one znacznie szybciej (dlatego też częściej trzeba wymieniać filtry).
Po drugie - sprawdzić jej oznaczenia
Każda maska antysmogowa musi mieć specjalne oznaczenia CE (producent deklaruje wtedy, że maska spełnia wszystkie wymagania techniczno - prawne UE). Szczególną uwagę należy zwrócić również na litery, i tak:
- NR - to półmaska jednorazowego użytku, której nie powinno nosić się dłużej niż 8 godzin i zakładać jej ponownie;
- R - półmaska wielokrotnego użytku;
- D - oznacza, że maska pozytywnie przeszła badanie na zatkanie pyłem dolomitowym Polecana jest zwłaszcza osobom, które planują przez dłuższy czas pracować w zapylonym pomieszczeniu, np. podczas remontu.
Natomiast maski certyfikowane w Stanach Zjednoczonych oznaczone są literami:
- N - które chronią przed smogiem (i tak np N100 oznacza, że maska filtruje co najmniej 99,97 proc. lotnych cząstek);
- P - które chronią przed pyłem.
Normy unijne wprowadzają także trzy klasy masek pokazujące stopień ochrony przed zanieczyszczeniami. Produkty oznaczone jako:
- FFP1 mają co najmniej 80 - proc. skuteczność filtracji substancji lotnych
- FFP2 mają ponad 94 - proc. skuteczność;
- FFP3 mają skuteczność od 99 proc. w górę.
Jak widać, najsłabsza klasa filtra oznaczona jest jako FFP1, natomiast najlepsza jako FFP3.
Po trzecie - sprawdzić jaki filtr posiada maska przeciwsmogowa
Pozostała nam jeszcze kwestia tego, jaki filtr posiada maska przeciwsmogowa. Tak więc, najpopularniejsze rodzaje filtrów stosowanych w maskach antysmogowych to:
- filtry węglowe (F1), które skutecznie chronią przed pyłami PM10 i PM2.5 (powinny wyłapywać aż 99,9 proc. pyłów o wielkości 0,1 mikrometra i większych). Przy czym chronią one nie tylko przed samym smogiem, ale również przed alergenami, a nawet wirusami;
- filtry klasy HEPA (F2), które w odróżnieniu od filtrów węglowych, wykonane są ze szkła spiekanego i są od nich nieco mniej skuteczne. Filtry tej klasy wyłapują zanieczyszczenia o rozmiarach większych niż 0,3 mikrometra (wirusy, alergeny, grzyby, bakterie). Jednak sama skuteczność wyłapywania pyłów szacowana jest na na 97 proc. Ich zaletą, jest to, że przepuszczają one o 40 proc. więcej powietrza niż filtry węglowe. Dlatego też, często stosowane są w maskach dla sportowców;
- filtry hybrydowe (F3), które stanowią połączenie filtra węglowego i filtra HEPA. Odznaczają się one najwyższą jakością, zarówno pod względem przepuszczalności (zatrzymują cząsteczki już od 0,1 mikrometra), jak i skuteczności (zatrzymują 97% alergenów i pyłów). Dodatkowo filtry z oznaczeniem F1 chronią także przed tlenkami siarki i azotu, a ich żywotność wynosi nawet ok. 50 godzin.
Jednak pomimo tego, że wielu producentów zapewnia, że filtry będą stanowić skuteczną ochronę nawet przez kilka tygodni, to wiele oferowanych filtrów antysmogowych, nie chroni dłużej niż przez 6 - 10 godzin ciągłego użytkowania. Jak wynika z przeprowadzonych badań, przy nieustannym użytkowaniu dłuższym niż 10 godzin, zaczynają gromadzić się w nim nie tylko duże ilości zanieczyszczeń, ale i bakterii oraz drobnoustrojów niebezpiecznych dla naszego układu oddechowego. Również w celu uniknięcia problemów z dostępnością filtrów i innych akcesoriów dobrze jest zdecydować się na markę, która prowadzi oficjalną dystrybucję w naszym kraju.
W Polsce około 92 proc. ludzi oddycha zanieczyszczonym powietrzem. Dramatyczna sytuacja jest zwłaszcza w małych i dużych miastach. Dlatego też, aby skutecznie chronić siebie i rodzinę przed szkodliwym smogiem warto zainwestować w dobrej jakości maski antysmogowe ,nie tylko z właściwym filtrem, ale i odpowiednio dostosowane do rodzaju aktywności oraz częstotliwości jej użytkowania.
