Rynek pomp ciepła w Polsce 2021 [Raport]

Rynek pomp ciepła w Polsce 2021 - coraz większe zainteresowanie urządzeniami

Pompy ciepła, które stanowią alternatywę dla tradycyjnych systemów grzewczych z każdym rokiem cieszą się coraz większą popularnością, zarówno za granicą, jak i w Polsce. W naszym kraju, przełomowy dla rozwoju pomp ciepła okazał się zwłaszcza 2020 rok, kiedy to stały się one technologią pierwszego wyboru, przede wszystkim w obszarach miejskich i podmiejskich. Wg danych EurObserv’ER 2021, na jego koniec, pracowało ich w Polsce łącznie 230 tys. sztuk, z czego 167 tys. (a więc ponad 70 proc.) stanowiły powietrzne pompy ciepła. Warto tu również zauważyć, że właśnie w tym czasie, po raz pierwszy, liczba sprzedanych pomp ciepła do ogrzewania budynków przekroczyła ilość sprzedanych kotłów węglowych!

Jak wynika z raportu Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła, w 2020 roku zanotowano też największe, wręcz spektakularne wzrosty sprzedaży w przypadku segmentu powietrznych pomp ciepła typu powietrze-woda, które wyniosły wówczas 42 tys. sztuk, co stanowiło wzrost o 108 proc. w stosunku do wyniku z 2019 roku. Natomiast łączna sprzedaż pomp ciepła (wraz pompami ciepła gruntowymi i pompami ciepła do c.w.u.) wyniosła ok. 56,5 tys. W porównaniu natomiast z rokiem 2017, był to aż pięciokrotny wzrost sprzedaży pomp ciepła typu powietrze-woda.

Ponadto wg podsumowania Konsorcjum, 2020 rok Polska zakończyła na 5. miejscu w Europie pod kątem rocznych przyrostów, co stanowiło znakomity wynik. Jak również szacowała PORT PC, także w 2021 roku miał nastąpić zawrotny, bo wręcz 190-200-procentowy wzrost zainteresowania montażem powietrznych pomp ciepła. Mniejszą popularnością natomiast miała cieszyć się sprzedaż pomp ciepła gruntowych, w 2020 roku wyniosła ona łącznie 5.530 sztuk, a w 2021 prawdopodobnie ok. 6.200 sztuk (na spadek zainteresowania tym rodzajem pomp ciepła zarówno w 2020, jak i w 2021 roku mogło mieć wpływ wyłączenie wsparcia finansowego dla urządzeń grzewczych w nowych budynkach z programu “Czyste Powietrze”). Na stałym poziomie natomiast utrzymywała się sprzedaż pomp ciepła do c.w.u. (ok. 6 tys. sztuk rocznie):

Źródło: enerad.pl na podstawie danych PORT PC

Tempo rozwoju branży pomp ciepła w Polsce na tle innych krajów UE

Pomimo tego, że rok 2021 dobiegł końca, to i tak na ostateczne podsumowanie sprzedaży w branży pomp ciepła trzeba będzie jeszcze trochę poczekać. Jednak dane przedstawione przez PORT PC wskazują na to, że polski rynek pomp ciepła powietrze-woda będzie rynkiem numer 3 w Europie, zaraz po Niemczech i Wielkiej Brytanii. Pomimo trudnego czasu z powodu pandemii COVID-19 w 2020 roku, ówczesna sprzedaż pomp ciepła w Europie (są to dane z 21 krajów) wzrosła o 7,4 proc. (raport EHPA). Sprzedano wówczas 1,62 mln sztuk tych urządzeń, co oznaczało nowy rekord. Łącznie natomiast, europejskie zasoby pomp ciepła wynosiły 14,86 mln sztuk, co stanowiło 6 proc. udziału we wszystkich budynkach mieszkalnych, których w Europie jest łącznie ok. 244 milionów. W 2021 roku natomiast nastąpiło istotne ożywienie rynku pomp ciepła, zdaniem bowiem opinii ekspertów branżowych jego wzrost wyniósł ponad 25 proc., a całkowity wolumen sprzedaży przekroczył do końca ubiegłego roku 2 milionów sztuk (stanowiąc ponad 25 proc. rocznej sprzedaży na rynku urządzeń grzewczych):

Źródło: enerad.pl na podstawie danych EHPA (The European Heat Pump Association) - sprzedaż pomp ciepła w 21 krajach UE

Sytuacja ta więc stanowi doskonałą podstawę, niezbędną do uzyskania przez UE założonego celu, jakim jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. W oparciu o tę strategię, tylko do 2030 roku w Europie ma być zainstalowanych ponad 50 mln pomp ciepła, zaś do 2050 - przeszło 90 mln (mowa tu zarówno o budynkach komercyjnych jak i domach jedno- i wielo-rodzinnych). Jak wskazuje EHPA:

Pompy ciepła szybko stają się standardowym rozwiązaniem dla nowych budynków. Rozwój technologii w połączeniu z inteligentną renowacją sprawia, że bezpośrednia wymiana źródeł ciepła jest realną opcją również w istniejących budynkach.

Jak natomiast informuje Międzynarodowa Agencja Energetyczna (“Roadmap IEA Net Zero by 2050” z maja 2021 roku), wysokoefektywne pompy ciepła mają w 2050 roku stać się na świecie podstawową technologią ogrzewania pomieszczeń. Celem jest osiągnięcie do tego czasu wyniku 1,8 miliarda pomp ciepła (czyli ok. jednej pompy ciepła na każdych pięciu mieszkańców naszej planety).

Co spowodowało boom na pompy ciepła w Polsce?

Rynek pomp ciepła w Polsce idzie w ślady fotowoltaiki, zyskującej u nas coraz większą popularność. Wpływ na to mają przede wszystkim zmiany wynikające z wymogów tzw. warunków technicznych 2021, jak i programu Polski Ład zakładającego odejście od tradycyjnego ogrzewnictwa na rzecz elektryfikacji bezpośredniej, w którą doskonale wpisują się pompy ciepła, pobierające z OZE nawet do 80 proc. energii potrzebnej do ogrzania budynku. Wzrasta również świadomość ekologiczna Polaków oraz zaufanie do tej technologii, zarówno wśród klientów, jak i instalatorów.

Instalowaniu pomp ciepła, w nowych domach jednorodzinnych sprzyja coraz ich mniejszy metraż - w większości przypadków do 150 m². Jak wynika z danych statystycznych GUS, jeszcze w 2015 roku ich średnia powierzchnia użytkowa wynosiła 146,4 m², w 2019 roku były to już tylko 143,3 m². Trendy spadkowe utrzymywały się też w kolejnych latach, co w dużym stopniu było reakcją na wzrost cen w branży budowlanej. Mniejszy metraż to również niższe zapotrzebowanie na moc grzewczą. Biorąc pod uwagę całościowe koszty inwestycyjne, powietrzne pompy ciepła są wówczas konkurencyjne wobec kotłów na biomasę (pellet), jak i gaz, którego drastyczne podwyżki skutecznie zniechęcają do instalacji tego ogrzewania. Warto tu jednak podkreślić, że pompy ciepła doskonale sprawdzają się również w dużych budynkach.

Zalety pomp ciepła

Nie można również zapominać o tym, że pompy ciepła to urządzenia posiadające wiele zalet w tym m.in.

• wysoką klasę energetyczną (zwykle A++ i A+++);
• wielofunkcyjność, czyli możliwość ich wykorzystania nie tylko do ogrzewania pomieszczeń i podgrzewania c.w.u., ale i do chłodzenia budynku;
• możliwość zastosowania pompy ciepła w nowym i w starym domu (na rynku dostępne są nie tylko pompy ciepła niskotemperaturowe, ale i wysokotemperaturowe);
• możliwość efektywnej kosztowo współpracy z panelami fotowoltaicznymi, dzięki której można obniżyć do minimum roczne koszty ogrzewania i przygotowania c.w.u.;
• długą żywotność i wysoki komfort użytkowania (bez konieczności obsługi, usuwania popiołów i kondensatów);
• uzyskanie relatywnie niskich kosztów eksploatacyjnych (również w przypadku powietrznych pomp ciepła, których efektywność wzrosła istotnie w ostatnich latach);
• doskonałe parametry techniczne, w tym wysoki współczynnik COP (z 1 kWh pobranej energii pompa ciepła generuje średnio 3,5-5,5 kWh energii cieplnej);
• szeroki zakres pracy, nawet w temperaturze do -28 C i dostarczania ciepłej wody o temperaturze 65 °C;
• łatwy montaż pomp ciepła powietrznych, który trwa nie więcej niż 2 dni;
• realny wkład w redukcję smogu i walkę z globalnym ociepleniem;
• prestiż i wzrost wartości domu, który będzie znacznie łatwiej sprzedać z niskimi kosztami utrzymania;
• niższy koszt budowy domu - nie trzeba bowiem ponosić kosztów budowy komina czy magazynu opału;
• kompatybilność - pompa ciepła może nie tylko być zasilana własną instalacją PV, ale również można ją połączyć z istniejącym już w domu kotłem gazowym, olejowym czy na paliwo stałe.

Znaczenie dofinansowań w rozwoju rynku pomp ciepła w Polsce

Na tak dynamiczny rozwój rynku tych urządzeń grzewczych ma również wpływ cena pomp ciepła, która z roku na rok jest bardziej przystępna, a zwrot kosztów inwestycyjnych (w zależności od wielu czynników) wynosi średnio 5-10 lat. Również dzięki sprzyjającej polityce klimatycznej UE oraz różnym formom dotacji publicznych, jakie za tym idą, można obniżyć koszt zakupu i montażu pompy ciepła.

Najbardziej znanym rządowym programem jest Czyste Powietrze, w ramach którego maksymalna kwota dofinansowania do pompy ciepła wynosi 32 tys. zł, z dodatkową instalacją PV jest to 37 tys. zł (w przypadku trzeciej części, która ruszyła 25 stycznia 2022 roku, dla osób o najniższych zarobkach jest to nawet 69 tys. zł). Ze statystyk Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, który jest odpowiedzialny za “Czyste Powietrze” wynika, że wśród wniosków o dotacje wg poszczególnych źródeł ciepła pod koniec 2021 roku, te dotyczące powietrznych pomp ciepła zajmowały czwarte miejsce (stanowiąc 14,18 proc wszystkich wniosków), a gruntowych piąte (stanowiąc 3,31 proc. przyjętych wniosków):

Źródło: opracowanie enerad.pl, na podstawie czystepowietrze.gov.pl i Czyste Powietrze - Twitter

Należy tu jednak zaznaczyć, że w nowej postaci “Czystego Powietrza” o dofinansowanie mogą ubiegać się jedynie właściciel domów modernizowanych, a program ten można łączyć z ulgą termomodernizacyjną i innymi programami gminnymi, takimi jak chociażby Stop Smog. Również ta sama grupa odbiorców, może wymienić stare kotły na paliwo stałe, na pompy ciepła w ramach licznych ogólnopolskich, jak i regionalnych programów dofinansowań do wymiany pieca.

Kiedy zainteresowanie pompami ciepła było największe?

Boom na pompy ciepła, jak to zresztą doskonale widać w statystykach, rozpoczął się w pierwszym półroczu 2020 roku, w którym to w stosunku do I półrocza 2019 roku, liczba sprzedanych powietrznych pomp ciepła wzrosła ponad dwukrotnie. Wzrost zainteresowania zauważyć można również w zapytaniach internautów, których liczba odnośnie pomp ciepła, z roku na rok regularnie rośnie. Jak wynika z danych Senuto, czy planera słów kluczowych Google, od styczna do grudnia 2021 roku, średnia miesięczna liczba wyszukiwań dla hasła:

pompa ciepła wynosiła 110.000 (jest to w porównaniu z tym samym miesiącem w poprzednim roku wzrost o 23 proc.)

pompa ciepła cena wynosiła 27.000, co rokiem 2021 daje nam wzrost o 49 proc.

pompa ciepła koszt wynosiła 5.400 i wzrosła do poprzedniego 50 proc.

jak działa pompa ciepła wynosiła 6.600 i wzrosła do poprzedniego 50 proc.

Źródło: Google Keyword Planner

pompa ciepła dofinansowanie wynosiła 1.000 jest to wzrost o 23 proc. do roku poprzedniego

Źródło: Google Keyword Planner

Popularność pomp ciepła w statystykach Google

To, w jaki sposób kształtowała się popularność haseł związanych z pompami ciepła można również sprawdzić w Google Trends. Jest to narzędzie, które umożliwia monitoring trendów wyszukiwań wśród użytkowników tej przeglądarki. Znalezione w nim dane potwierdzają statystyki sprzedaży z przeciągu ostatnich kilku lat. Bowiem jeszcze 5 lat temu zainteresowanie w Polsce tymi ekologicznymi urządzeniami grzewczymi było niewielkie. Zaczęło się to zmieniać pod koniec 2019 roku:

Źródło: Google Trends

Źródło: Google TrendsNatomiast największy wzrost zainteresowania pompami ciepła przypadł na 10-16 stycznia 2021 roku. Z podobnie ich wysoką popularnością mieliśmy do czynienia również na początku 2022 roku:

Źródło: Google Trends

Zainteresowanie pompami ciepła nie zaczęło spadać nawet po wyłączeniu z programu “Czyste Powietrze” dofinansowania przedsięwzięć w nowo budowanych budynkach w maju 2020 roku. Widoczne jest to zarówno w statystykach prowadzonych przez NFOŚiGW jak i w Google Trends. Jak się bowiem okazuje, ich udział na przestrzeni całego programu rośnie. Widoczne jest to zwłaszcza od drugiej połowy 2021 roku. Przy czym najwięcej zapytań pochodziło z województw: świętokrzyskiego, opolskiego, śląskiego, dolnośląskiego i kujawsko-pomorskiego:

Źródło: Google Trends

W przypadku miast, najczęściej były to natomiast Katowice, Wrocław, Kraków, Poznań i Łódź:

Źródło: Google Trends

Co ciekawe, w tym czasie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej poinformował, że dofinansowanie na zakup i montaż kotła na węgiel w programie “Czyste Powietrze” będzie możliwe tylko do 31 grudnia 2021 roku. W efekcie tych zmian, jeszcze więcej osób może w przyszłości zdecydować się na montaż pompy ciepła.

“Moje Ciepło” - czy ogłoszenie nowego programu miało wpływ na wysokość zapytań o pompy ciepła?

Wzrost sprzedaży pomp ciepła głównie pod koniec 2021 roku, mógł być też spowodowany zapowiedzią nowego rządowego programu jakim jest Moje Ciepło. Był on długo oczekiwany zwłaszcza przez właścicieli lub współwłaścicieli nowych, jednorodzinnych budynków mieszkalnych. Sama jego nazwa celowo przypomina cieszący się ogromną popularnością program Mój Prąd i podobnie jak on, ma opierać się na prostych zasadach i niewielkich dotacjach. Uruchomienie programu planowane jest na I lub II połowę 2022 roku. Zgodnie z zapowiedziami, w jego ramach będzie można zrefundować do 30 proc. kosztów kwalifikowanych poniesionych od 01.01.2021 roku, ale nie więcej niż maksymalnie:

• 7.000 zł w przypadku powietrznej pompy ciepła;
• 21.000 zł w przypadku gruntowej pompy ciepła.

O dotację jednak ubiegać będą mogli się wyłącznie właściciele domów o wyższym standardzie energetycznym niż określają to warunki WT - 2021. Ponadto grudniowy wzrost zainteresowania pompami ciepła może być spowodowany pojawieniem się wraz z nowym rokiem (co ma miejsce od kilku lat o tej samej porze) licznych regionalnych i lokalnych programów dofinansowań do wymiany pieca na paliwo stałe, na rozwiązanie bardziej ekologiczne (w większości przypadków istnieje również możliwość dopłat do kupna i montażu pomp ciepła).

Badanie zrealizowane przez enerad.pl

Powyżej przedstawiliśmy wyszukiwania użytkowników, używając do tego różnych narzędzi (takich jak m.in. Google Trends, Senuto, czy planera słów kluczowych Google). Teraz natomiast sprawdzimy, jak ma się liczba wyszukiwań i zainteresowań względem pomp ciepła do realnych działań. W badaniu wykorzystaliśmy dane własne zebrane od 1 lipca do 31 grudnia 2021 roku.

Jaki rodzaj pomp ciepła cieszył się największą popularnością?

Jak wynika z analizy serwisu, większość jego użytkowników najczęściej wybierało pompy ciepła powietrzne (59,1 proc.). Natomiast dużo mniejszym zainteresowaniem cieszyły się pozostałe rodzaje pomp ciepła - gruntowe (16,8 proc) i wodne (3,9 proc.). Natomiast 20,2 proc. osób planujących montaż pompy ciepła prosiło o wskazówki przed zakupem:

Źródło: enerad.pl

Do czego chcemy wykorzystywać pompę ciepła?

Dane zgromadzone przez enerad.pl w 2021 roku wskazują również, że prawie wszyscy zleceniodawcy mieli zamiar wykorzystać pompy ciepła w celu ogrzewania budynku i podgrzewania ciepłej wody użytkowej (84,8 proc.). Natomiast drugą najczęściej zaznaczoną przez nich funkcją było wyłącznie ogrzewanie budynku (9,5 proc.), a trzecią jedynie podgrzewanie wody (4,7 proc.). Tylko 0,9 proc. użytkowników potrzebowało rady przed zakupem:

Źródło: enerad.pl

W jakich domach chcemy montować pompy ciepła?

Z odpowiedzi zgromadzonych przez enerad.pl wynika, że najwięcej zleceniodawców chciało montować pompy ciepła w domach o powierzchni 150 m2 (35,1 proc.). Natomiast wraz ze wzrostem metrażu budynku, malało również zainteresowanie tym rozwiązaniem. W domach przedziale od 151 m2 do 200 m2 wynosiło ono już 29,9 proc., natomiast w przypadku nieruchomościach powyżej 201 m2 było to już zaledwie 19,4 proc. Najmniej chętnych na montaż pompy ciepła było jednak wśród właścicieli domów poniżej 100 m2, na ten krok zdecydowało się jedynie 15,6 proc.

Źródło: enerad.pl

Jakiej nieruchomości dotyczyły najczęściej pytania o pompę ciepła

Z przeprowadzonego badania wynika również, że budynkami, w których montowano ten rodzaj ekologicznego i energooszczędnego ogrzewania, są przeważnie starsze domy po modernizacji (37,8 proc. zleceń). Montaż pompy ciepła to również inwestycja, na którą decyduje się też spora grupa właścicieli nowo wybudowanych domów (16,8 proc.). Ponadto jest to też rozwiązanie często stosowane w domach energooszczędnych (12 proc.), w trakcie budowy (13,3 proc.) i zmodernizowanych. Najmniej natomiast osób rozważało montaż pompy ciepła jeszcze na etapie projektu domu:

Źródło: enerad.pl

Liczba mieszkańców w domu, w którym ma być zainstalowana pompa ciepła

W 2021 roku klienci najczęściej wybierali pompę ciepła do domów zamieszkanych przez 3-4 osoby (57,6 proc. wszystkich zapytań ofertowych). Mniejsze zainteresowanie dotyczyło natomiast nieruchomości z 5-6 mieszkańcami, a następnie 1-2 osobami (18,4 proc). Tylko zaś 5,2 proc. zapytań dotyczyło domów, w których mieszkało powyżej 7 osób:

Źródło: enerad.pl

Jak szybko przyszli inwestorzy chcą zrealizować zlecenie?

Ze zgromadzonych danych wynika również, że użytkownicy serwisu enerad.pl najczęściej wskazywali, że chcieliby zakończyć realizację zadania w obojętnym dla nich terminie, który mogliby uzgodnić z firmą montującą pompy ciepła. 29,4 proc. osób wskazało natomiast, że chciałoby zakończyć ją jak najszybciej, a 15,3 proc. z nich zależało na tym, aby z realizacją oferty zmieścić w terminie do 3 miesięcy. Tylko zaś 7,3 proc. użytkowników zaznaczyło, że najbardziej zależy im na terminie instalacji pompy ciepła do miesiąca:

Źródło: enerad.pl

Zainteresowanie osób montujących pompy ciepła fotowoltaiką

Już od dłuższego czasu wyraźnie widać, że sprzedaż pomp ciepła z fotowoltaiką jest ze sobą mocno powiązana. Coraz więcej bowiem użytkowników instalacji PV zainteresowanych jest też montażem pompy ciepła, dzięki której można maksymalnie zwiększyć konsumpcję energii elektrycznej wyprodukowanej przez nią w okresie, kiedy nasłonecznienie jest największe, co do tej pory było korzystniejsze niż proponowany system opustów, z którego zresztą można korzystać tylko do 31 marca 2022 roku. Również właściciele pomp ciepła wykazują większe zainteresowanie montażem paneli fotowoltaicznych, które będą dostarczać darmowy prąd niezbędny do działania urządzenia. Jak wynika z analizy serwisu enerad.pl, prawie połowa użytkowników rozważająca zakup pompy ciepła interesuje się też montażem instalacji fotowoltaicznej:

Źródło: enerad.pl

Połączenie pompy ciepła z fotowoltaiką to propozycja dla osób, które chcą być właścicielem niezależnego energetycznie, oszczędnego i ekologicznego domu. Ponieważ dzięki inwestycji w oba te urządzenia OZE można do minimum obniżyć rachunki za energię elektryczną, ogrzewanie i chłodzenie budynku oraz podgrzewanie c.w.u. Jest to zatem doskonała inwestycja w spokojną przyszłość.

Nowe niekorzystne zasady rozliczania fotowoltaiki a zainteresowanie pompami ciepła

Pomimo tego, że blisko pięćdziesiąt organizacji społecznych i branżowych wystosowało protest przeciwko rządowym propozycjom zmian w zasadach rozliczeń prosumentów, to i tak Sejm uchwalił zmianę ustawy o odnawialnych źródłach energii. Osoby, które zdecydują się na montaż instalacji PV o mocy do 50 kW po 1 kwietnia 2022 roku, objęte zostaną nowymi mniej korzystnym zasadami rozliczania wyprodukowanej w mikroinstalacjach energii. Natomiast od lipca 2022 roku dla tych inwestorów ma obowiązywać w rozliczeniach net-billing. Jak donosi Polski Alarm Smogowy, może to negatywnie odbić się na walce z niską emisją generowaną przez domowe systemy ogrzewania. Stosowany bowiem do tej pory system opustów sprawiał, że osoby wymieniające przestarzałe piece węglowe częściej podejmowały decyzję o montażu pompy ciepła zasilanej instalacją PV. Jak podkreśla Andrzej Guła, lider PAS:

Co szósty właściciel fotowoltaiki zainstalował w swoim domu pompę ciepła, czyli najczystsze, bezemisyjne źródło ogrzewania. Kolejne 14 proc. właścicieli planuje zakup pompy ciepła wraz z fotowoltaiką. Teraz ci ludzie zostaną pozbawieni wsparcia, co będzie miało negatywne skutki w walce ze smogiem.

Jak jednak podkreślają eksperci, nawet po wprowadzonych zmianach, zważywszy na rosnące ceny prądu i paliw (takich jak chociażby gaz), instalacja fotowoltaiki i pompy ciepła będzie nadal stanowić najbardziej korzystne rozwiązanie, którego koszt szybko się zwróci.

Perspektywa rozwoju pomp ciepła w kolejnych latach

Dane dotyczące rynku pomp ciepła w całej Unii Europejskiej zebrane w 2021 roku potwierdzają, że technologia ta umacnia swoją pozycję w segmencie grzewczym. Tylko w ubiegłym roku na jej terenie funkcjonowało 41,9 mln tych urządzeń z czego:

• 40,1 mln z nich przypadało na pompy ciepła powietrzne, stanowiące większość sprzedaży na europejskim rynku tych ekologicznych urządzeń (reprezentują 74,6 proc. zainstalowanych urządzeń w Europie). Najczęściej decydują się na nie mieszkańcy terenów śródziemnomorskich, w tym Hiszpanii, Włoch i Francji. Bardzo dużym zainteresowaniem cieszą się też w Polsce, stanowiąc 70 proc. wszystkich zamontowanych pomp ciepła;
• 1,8 mln stanowiły pompy ciepła gruntowe, w przypadku których liderami ich sprzedaży są takie kraje jak: Szwecja, Niemcy, Holandia, czy Finlandia. W Polsce natomiast w 2021 roku sprzedaż tych urządzeń osiągnęła poziom ok. 6.200 sztuk (stanowiąc ok. 15 proc. wszystkich zamontowanych pomp ciepła w kraju).

Prognozy dla rynku pomp ciepła w Polsce i w pozostałych krajach

Jak wskazuje EHPA, pomimo obiecującego rozwoju i dysponowania wszystkimi dostępnymi technologiami, które umożliwiają obniżenie emisyjności budynków na Starym Kontynencie, konieczne jest jednak jeszcze większe zaangażowanie na rzecz elektryfikacji ogrzewania. W tym celu należy jak najszybciej zmienić dotychczasowy mechanizm cen energii poprzez m.in. stopniowe wycofywanie dotacji na paliwa kopalne, zrównoważenie podatków energetycznych, czy też wprowadzenie infrastruktury wsparcia (w tym dofinansowań do pomp ciepła). Dla przykładu:

• rząd niemiecki ma w planach zastosowanie do 2030 roku 4-5 mln pomp ciepła, a osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2045 roku (w 2020 roku ich ilość wynosiła tam 1.290.027 sztuk);
• rząd Wielkiej Brytanii tylko do 2028 roku planuje rocznie montaż 600 tys. pomp ciepła (w ciągu ostatniej dekady w budownictwie prywatnym i socjalnym zainstalowano tam ok. 47.000 sztuk powietrznych pomp ciepła);
• również w Stanach Zjednoczonych Ameryki, pompy ciepła mają stanowić kluczową technologią ogrzewania w strategii administracji USA dot. dekarbonizacji budynków do 2050 roku.

A jak przedstawiają się prognozy rynku pomp ciepła dla Polski? Otóż w raporcie PORT PC przedstawione zostały dwa możliwe scenariusze. Pierwszy z nich - bazowy, zakłada, że do 2030 roku w polskich domach będzie pracować łącznie ok. 1,09 mln pomp ciepła (średni udział we wszystkich budynkach 10 proc.). Drugi zaś optymistyczny, przewiduje, że sumaryczna liczba zainstalowanych pomp ciepła mogłaby do tego czasu osiągnąć ok. 2 mln sztuk (udział: 22,8 proc.), a do 2040, nawet 4,2 mln:

Źródło: enerad.pl na podstawie danych PORT PC

Należy tu jednak zaznaczyć, że aby osiągnąć ten cel, konieczne będzie uporania się z różnorodnymi barierami rozwoju rynku pomp ciepła w Polsce, dotyczącymi przede wszystkim:

• odpowiedniej edukacji i informacji;
• otoczenia prawnego i badawczo-rozwojowe;
• polityki energetycznej;
• praktyka projektowania i wykonywania instalacji z pompami ciepła.

Rynek pomp ciepła w Polsce 2021 - Podsumowanie

W ostatnich latach odnotowano w Polsce wzrost sprzedaży ekologicznych pomp ciepła. Rekordowe pod tym względem okazały się zwłaszcza ostatnie dwa lata. W 2020 roku nastąpił 52 proc. wzrost. sprzedaży całego rynku pomp ciepła, w tym 108 proc. w segmencie pomp ciepła typu powietrze/woda (jest to wynik 32-krotnie lepszy w stosunku do poziomu sprzedaży z 2011 roku). Według prognoz spektakularny, bo aż 190-200-proc. wzrost sprzedaży pomp ciepła, nastąpił też w 2021 roku (na dokładne i pełne dane trzeba jeszcze jednak poczekać). Jak szacuje PORT PC, Polacy łącznie kupili wówczas ok. 96.200 tych urządzeń, z czego większość, bo aż 82.000 sztuk stanowiły pompy ciepła powietrze/woda. Na tak duże zainteresowanie nimi wśród prywatnych inwestorów złożyło się oprócz licznych korzyści wynikających z posiadania pompy ciepła, wiele innych czynników. Mowa tu przede wszystkim o większej dostępności i atrakcyjności tych urządzeń, boomu na fotowoltaikę, drastycznych podwyżkach cen gazu, czy też możliwości skorzystania z ulgi termomodernizacyjnej i różnych form dofinansowania inwestycji (w tym z programu “Czyste Powietrze”, a także regionalnych i lokalnych programów dofinansowań do wymiany starych pieców). Ponadto wzrost sprzedaży pomp ciepła pod koniec 2021 roku, mógł być też spowodowany zapowiedzią nowego rządowego programu “Moje Ciepło”, który wystartuje w 2022 roku.

Wszystko to przyczyniło się do dynamicznego rozwoju branży pomp ciepła w Polsce. Coraz częściej urządzenia te stają się technologią pierwszego wyboru nie tylko w nowych, ale i modernizowanych budynkach jednorodzinnych (szczególnie w obszarach miejskich i podmiejskich), w przypadku których dominują domu o powierzchni do 150m2 z 3-4 mieszkańcami (zainteresowanie pompami ciepła maleje wraz z ilością osób i większym metrażem budynku). Ponadto ich montaż w 2021 roku planowali przede wszystkim mieszkańcy województw: świętokrzyskiego, dolnośląskiego, śląskiego, opolskiego i łódzkiego, oraz dużych miast (takich jak Kraków, Poznań, Katowice, Warszawa, Wrocław czy Gdańsk). Co ważne, prawie połowa użytkowników serwisu enerad.pl, rozważająca zakup pompy ciepła była również zainteresowana fotowoltaiką dla domu.

Zdaniem specjalistów, w 2022 roku należy spodziewać się dalszych wzrostów sprzedaży pomp ciepła, przede wszystkim powietrznych, jak zresztą miało to miejsce do tej pory (natomiast korzyść na rzecz pomp ciepła gruntowych może przynieść możliwość ich dofinansowania w ramach nowego programu “Moje Ciepło”). Należy tu jednak podkreślić, że potencjał rozwojowy branży może zostać wyhamowany przez obecną, trudną sytuację zarówno na świecie, jak i w Polsce. Trend wzrostowy, jeśli chodzi o koszty, widoczny jest bowiem w wielu branżach, w tym i budowlano-remontowej. Z różnych analiz wynika, że cena pomp ciepła (wraz z zakupem i montażem), wzrosła na przestrzeni kilku miesięcy o 25 proc., co jest głównie spowodowane czynnikami, na które branża nie ma wpływu (w tym m.in. zbyt dużym popytem w stosunku do podaży), opóźnieniami w dostawach, czy wewnętrznymi problemami zakładów produkcyjnych. Ponadto na sprzedaży zarówno fotowoltaiki, jak i pomp ciepła w Polsce w 2022 roku, może negatywnie odbić się zniesienie istniejącego systemu opustów, który pozwalał nie tylko obniżyć rachunki za prąd nawet o 90 proc. (w praktyce tylko do opłat stałych), ale i motywował osoby wymieniające przestarzałe piece węglowe do zakupu pompy ciepła zasilanej instalacją PV.

Metodologia badania

Przedstawione w podsumowaniu dane pochodzą z analizy zapytań ofertowych dotyczących pomp ciepła z serwisu enerad.pl, zebranych od 1 lipca do 31 grudnia 2021 roku. Uzyskane wyniki zestawione zostały z danymi Google Trends, Google Keywordplanner, Senuto, a także informacjami udostępnionymi m.in. przez:

• Polską Organizację Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC);
• The European Heat Pump Association (EHPA);
• The International Energy Agency (IEA);
• EurObserv'ER;
• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW);
• branżowe portale.