Serwis pompy ciepła – czy jest konieczny? (kto i kiedy może go wykonać?)

Serwis pompy ciepła – to konieczność

Pompy ciepła podbiły serca Polaków – tylko w 2022 roku zakupiono ich łącznie 203.300 sztuk. Mowa tu zarówno o pompach ciepła przeznaczonych do przygotowania ciepłej wody użytkowej, jak i służących do ogrzewania pomieszczeń. Ciągle rosnące zainteresowanie tymi urządzeniami spowodowane jest przede wszystkim niskimi kosztami eksploatacyjnymi, długą żywotnością, bezobsługowością i komfortem użytkowania. Wyróżnia je również wielofunkcyjność, służą one bowiem nie tylko do ogrzewania nieruchomości, c.w.u., ale i do chłodzenia pomieszczeń w czasie upałów.

Ważnym atutem pomp ciepła jest także ich bezemisyjność, ponieważ w czasie ich użytkowania nie powstają żadne spaliny. Te ekologiczne urządzenia tylko 25 proc. energii potrzebnej do ogrzania budynku pobierają z sieci, resztę natomiast z odnawialnych źródeł energii. Nie można również zapominać o tym, że koszt ich zakupu można w znaczny sposób obniżyć korzystając z różnych form dofinansowania do pomp ciepła, takich jak chociażby:

• program Czyste Powietrze;
• program Moje Ciepło;
• program Ciepłe Mieszkanie;
• regionalne dotacje do wymiany pieca.

Warto jednak pamiętać, że choć urządzenia te charakteryzują się bardzo wysokim wskaźnikiem niezawodności, to ważne jest, aby raz na jakiś czas wykonać przegląd kontrolny pompy ciepła, co pozwoli na jej długą bezawaryjną eksploatację. W końcu, w ciągu roku pompy ciepła, pracują od ok. 1.500 do ponad 3.000 godzin, aby więc zachować dobry stan techniczny konieczna jest jej okresowa kontrola. Nie ma ponadto producenta tych urządzeń grzewczych (zapraszamy do naszego rankingu producentów pomp ciepła), który w warunkach gwarancji (standardowo wynosi ona 2 lata), nie określałby m.in. terminów i częstotliwości przeglądów czy też serwisowania pomp ciepła.

Warto tu jednak dodać, że niektórzy producenci pomp ciepła udostępniają w swoim serwisie aplikacje, które umożliwiają ich użytkownikom samodzielne ocenienie pracy urządzenia, rozpoznanie niektórych usterek oraz ich naprawienie. W przypadku, gdy na wyświetlaczu pojawiają się niepokojące komunikaty, można w serwisie producenta uzyskać podstawowe informacje na temat tego co się wówczas dzieje oraz uzyskać wskazówki dotyczące tego, jak naprawić konkretną awarię. Dzięki takiej możliwości, nie ma konieczności wzywania specjalistów do niezbyt skomplikowanych usterek.

Kiedy można wykonać serwis pompy ciepła?

Obowiązkowy przegląd pompy ciepła należy zazwyczaj wykonać przed upływem pierwszego roku od momentu jej montażu. Natomiast w przypadku wydłużonej gwarancji (np. na 5 lat), producent często wymaga od użytkownika corocznych przeglądów. Warto pamiętać również o tym, że najlepszym momentem na sprawdzenie systemu pod kątem ewentualnych usterek jest okres przed następnym sezonem grzewczym. W tym czasie można bowiem rozwiązać wszystkie ewentualne problemy z prawidłowym działaniem systemu, zanim się ochłodzi.

Kto może wykonać serwis pompy ciepła?

Zarówno podłączenia, pierwszego uruchomienia, jak i serwisu pompy ciepła powinien dokonać przedstawiciel producenta albo pracownik firmy mającej jego autoryzację. Gdzie go znaleźć? Otóż listy autoryzowanych serwisów udostępniają na swoich stronach producenci pomp ciepła (często również dołączają ją do kompletu dokumentów, które klient otrzymuje przy jej zakupie). Co istotne, w sytuacji nagłej awarii pompy ciepła, jej właściciel może liczyć na szybką reakcję ze strony serwisu.

W przypadku pomp ciepła, prace przy obiegu czynnika chłodniczego mogą wykonywać tylko specjaliści z uprawnieniami f-gazowymi. Przy czym najlepiej, aby byli oni rekomendowani przez producenta lub też legitymowali się certyfikatem np. EUCERT (Europejski System Szkoleń i Certyfikacji Instalatorów Pomp Ciepła), który uprawnia do montażu pomp ciepła na terenie całej Unii Europejskiej. Tylko dzięki temu, możemy mieć pewność, że w razie jakichkolwiek problemów zostaną one rozwiązane.

Co obejmuje przegląd pompy ciepła?

Coroczny serwis pompy ciepła leży przede wszystkim w interesie jej użytkownika. W jego trakcie serwisant ocenia efektywność pracy urządzenia, a więc czy m.in. nie zużywa za dużo prądu (sprawdźcie: jaki jest koszt ogrzewania pompą ciepła), ustawienia regulatora są optymalne dla maksymalnej efektywności pracy ogrzewania, czy też nie należy zmienić któregoś parametru, aby pompa ciepła pracowała jeszcze oszczędniej. Lista komponentów, które powinien skontrolować serwisant uwzględniona jest w specjalnym protokole konserwacji zapewnionym przez producenta. Bez względu na rodzaj, czy model urządzenia, większość prac serwisowych przebiega w podobny sposób. Przegląd pompy ciepła obejmuje między innymi:

• kontrolę szczelności i ciśnienia układu chłodniczego urządzenia;
• analizę częstości i długości pracy sprężarki;
• sprawdzenie stanu filtrów;
• sprawdzenie zawilgocenia czynnika chłodniczego;
• kontrolę czujników i bezpieczników;
• kontrolę ciśnienia w instalacji grzewczej i dolnego źródła ciepła;
• sprawdzenie poprawności osadzenia łączy elektrycznych i poprawnego działania czujników i bezpieczników;
• sprawdzenie poprawności działania zaworów bezpieczeństwa;
• kontrolę przeponowych naczyń wzbiorczych po stronie instalacji centralnego ogrzewania budynku, wody użytkowej, jak i dolnego źródła ciepła (np. wymiennika gruntowego w przypadku gruntowej pompy ciepła);
• kontrolę i w razie konieczności czyszczenie wymiennika, czyli parownika, za pomocą którego urządzenie grzewcze pobiera ciepło z powietrza atmosferycznego (w przypadku powietrznej pompy ciepła).

Oprócz tego specjalista, który dokonuje serwisu ma obowiązek sprawdzenia historii błędów zapisanych w regulatorze, co pozwala mu na ocenę poprawności działania urządzenia oraz identyfikację źródeł ewentualnych problemów. Przy czym usterki te można podzielić na co najmniej dwie kategorie (powodujące czasowe ostrzeżenie i powodujące trwałe wyłączenie), z czego ani jednych i drugich nie należy nigdy lekceważyć. Po dokonaniu serwisu sporządzony jest raport (protokół), w którym podane są:

• ewentualne uszkodzenia;
• nieprawidłowości działania pompy ciepła;
• wymagany zakres napraw do wykonania przez serwisanta.

Serwis pompy ciepła – jakie formalności?

Każdy przegląd pompy ciepła kończy się wpisem do karty gwarancyjnej oraz wypełnieniem protokołu przeglądu w formie papierowej, jak i elektronicznej. W przypadku gdy serwisant znalazł nieprawidłowości czy uszkodzenia w pracy urządzenia, to muszą być one wymienione w protokole wraz z podaniem zalecanych napraw. Co ważne, protokół kontrolny powinien być przechowywany przez użytkownika instalacji w pomieszczeniu ustawienia pompy ciepła, a wszystkie zapisy znajdujące się w dokumentach powinny być udostępnione odpowiednim władzom i komisjom na ich żądanie.

Ile kosztuje serwis pompy ciepła?

Koszt pojedynczego serwisu pompy ciepła zależy od zakresu prac (rodzaju i skomplikowania modelu konkretnego urządzenia). Zazwyczaj oscyluje on w granicach 600 – 700 zł, w przypadku zaś najbardziej rozbudowanych zespołów może on sięgać nawet powyżej 1.000 zł, w serwisie producenta. Natomiast nieco niższe ceny serwisu pomp ciepła mogą mieć serwisanci u autoryzowanych przedstawicieli producenta tych urządzeń grzewczych. Przy czym nie ma tu znaczenia, czy przytoczone powyżej kwoty podawane są w całości, czy też rozbite są na poszczególne elementy (takie jak: liczba roboczogodzin, koszt roboczogodziny, koszt dojazdu).

Serwis pompy ciepła – jakie etapy?

Aby właściciel pompy ciepła (niezależnie od jej rodzaju) mógł zachować na urządzenie pełną gwarancję, rekomendowane jest wykonanie czterech podstawowych czynności serwisowych. Polegają one na skontrolowaniu:

• układu dolnego źródła pompy ciepła;
• układu górnego źródła pompy ciepła;
• automatyki oraz poprawności ustawień;
• obiegu chłodniczego.

Należy tu podkreślić, że zakres serwisu może być różny w zależności od konkretnego modelu pompy ciepła (najczęściej jest on określony w instrukcji jej montażu). W dużej mierze zależy bowiem zarówno od skomplikowania systemu, jak i tego czy jesteśmy właścicielami powietrznej czy gruntowej pompy ciepła.

Jednostka zewnętrzna powietrznej pompy ciepła – jak w tym przypadku przebiega kontrola?

Wykorzystanie ciepła z powietrza to obecnie najtańszy i najprostszy sposób na ogrzewanie budynku i c.w.u. Z tego też powodu powietrzne pompy ciepła cieszą się ogromnym zainteresowaniem, dla przykładu, tylko w 2022 roku sprzedano 188.200 sztuk tych urządzeń, co stanowiło wzrost o 137 proc. w porównaniu do roku 2021:

Należy tu podkreślić, że powietrzne pompy ciepła wymagają dodatkowych prac serwisowych. Z tego też powodu, że jeden z jej modułów (zarówno w przypadku pomp ciepła typu split jak i monoblok), znajduje się na zewnątrz budynku, przez co narażony jest na niekorzystne warunki środowiska, takie jak kurz, pyłki, owady, liście, nasiona roślin, czy pyłki. Brak prac związanych z czyszczeniem parownika będzie zatem powodować zwiększenie oparów w przepływie powietrza i tym samym wzrost zużycia prądu lub spadek wydajności pompy ciepła. Parownik można wyczyścić przed sezonem odkurzaczem, szczotką, odkurzaczem lub w razie konieczności, wodą pod ciśnieniem z dodatkiem środka chemicznego (takiego, jaki stosuje się do czyszczenia klimatyzacji).

Co ważne, w jednostce zewnętrznej pompy ciepła zachodzi większość procesów związanych z transportem oraz wytwarzaniem ciepła. Zawiera ona centralny element pompy ciepła, jakim jest sprężarka, znajduje się w niej także: wentylator, parownik, oraz zawór rozprężny i zawór czterodrogowy. W przypadku jednostki zewnętrznej powietrznej pompy ciepła do zadań serwisanta należy:

• wizja lokalna, a więc sprawdzenie ogólnego stanu jednostki zewnętrznej;
• kontrola i czyszczenie lameli parownika oraz wanny kondensatu;
• kontrola i czyszczenie wnętrza pompy ciepła;
• kontrola prawidłowego osadzenia przyłączy elektrycznych;
• sprawdzenie połączeń hydraulicznych i chłodniczych;
• sprawdzenie stanu technicznego wentylatora;
• sprawdzenie ciśnienia w układzie górnego źródła;
• kontrola odszraniania;
• kontrola ułożenia węża spustowego kondensatu;
• kontrola ustawień regulatorów;
• kontrola poprawności pracy naczynia przeponowego i zaworu bezpieczeństwa;
• sprawdzenie poprawności pracy układu na podstawie informacji dostępnych w automatyce urządzenia.

Serwis gruntowej pompy ciepła

Gruntowe pompy ciepła pozyskują energię cieplną z gruntu poprzez instalację dolnego źródła ciepła. Wykonuje się ją na dwa sposoby: jako poziomy lub pionowy wymiennik gruntowy. Ten rodzaj pompy ciepła jest tańszy w eksploatacji i wydajniejszy niż powietrzna pompa ciepła. Co ważne, dobrze zaprojektowana i wykonana instalacja może działać przez dziesiątki lat (dolne źródło ciepła gruntowej pompy ma trwałość ponad 50 lat, a często nawet powyżej 80 lat). Przy czym serwisant podczas przeglądu gruntowej pompy ciepła powinien sprawdzić:

• jej pracę (kontrola parametrów pracy urządzenia);
• podłączenie elektryczne (prawidłowość napięcia);
• kable elektryczne pod kątem uszkodzeń mechanicznych (gdy są uszkodzone wymienić je na nowe);
• mocowania połączeń śrubowych kabli elektrycznych (gdy jest to konieczne – podokręcać);
• szczelność obiegu chłodniczego w sytuacji gdy istnieją przesłanki świadczące o utracie środka chłodniczego;
• działanie podzespołów pompy ciepła (grzałki elektrycznej, zabezpieczeń zaworów przełączających, pomp obiegowych);
• zawory bezpieczeństwa i ustawienia sterownika urządzenia;
• zapisane czasy pracy pompy ciepła, na podstawie których ocenić można stan jej pracy;
• wskazania zapisanych alarmów;
• filtr obiegu grzewczego i obiegu glikolu (jeśli to konieczne – usunąć zabrudzenia i wyczyścić);
• stan anody antykorozyjnej w zasobniku c.w.u.;
• zawartość środka ochrony przed zamrożeniem za pomocą refraktometru;
• wartość ciśnienia napełnienia instalacji grzewczej (górne źródło ciepła) i instalacji glikolu (dolne źródło ciepła).

Jakie są korzyści z serwisu pomp ciepła?

Wśród najważniejszych korzyści wynikających z utrzymania prawidłowego stanu pomp ciepła oraz instalacji wymienić należy:

utrzymanie gwarancji;
zapewnienie komfortu i bezpieczeństwa;
zwiększenie żywotności instalacji;
niezawodną i efektywną pracę urządzenia;
wysoką wydajność;
doskonałą temperaturę, która w pełni odpowiada potrzebom użytkowników;
zmniejszenie kosztów ogrzewania.