Sprzedaż energii z fotowoltaiki - jakie są opcje?

Sprzedaż energii elektrycznej z fotowoltaiki - kto może się jej podjąć?

Zacznijmy od tego, że aby prowadzić sprzedaż energii elektrycznej z fotowoltaiki musimy posiadać instalację fotowoltaiczną on-grid. Innymi słowy, musimy posiadać elektrownię słoneczną podłączoną do sieci elektroenergetycznej. Procedury podłączeniowe, określone w rozporządzeniu Komisji (UE) 2016/631 z dnia 14.04.2016 roku są jednak przewidziane dla instalacji o mocy od 0,8 kW i to właśnie takie systemy mogę liczyć na wpięcie do sieci.

Jeśli chodzi o mikroinstalacje, o tym jak wyglądają wszelkie związane z tym procedury, szczegółowo pisaliśmy już w naszym artykule “Jak podłączyć fotowoltaikę do sieci? Formalności krok po kroku”. W dużym skrócie, jeśli:

• Moc naszej instalacji fotowoltaicznej jest niższa niż nasza moc przyłączeniowa, wystarczy uproszczona procedura - na zgłoszenie. Wówczas dostarczamy jedynie podstawowe informacje, takie jak m.in. schemat instalacji obiektu wraz z usytuowaniem instalacji czy dokumenty dotyczące urządzeń wchodzących w skład fotowoltaiki.
• Jeśli moc przyłączeniowa jest mniejsza niż moc instalacji, musimy najpierw złożyć wniosek o warunki przyłączenia mikroinstalacji, o czym pisaliśmy w artykule “Moc instalacji fotowoltaicznej a moc przyłączeniowa – co musisz wiedzieć?”.

Nieco inaczej formalności wyglądają w przypadku większych instalacji np. w przypadku budowy farmy fotowoltaicznej - wówczas trzeba będzie wystąpić o warunki przyłączenia do sieci. Oczekiwanie na ich przyznanie, w zależności od lokalizacji czy przyłączanej mocy może trwać nawet 150 dni (w instalacjach średniego napięcia).

Ostatecznie więc sprzedawać energię z fotowoltaiki może właściwie każdy podmiot, z tym że inne warunki mogą obowiązywać w zależności od m.in. mocy instalacji czy wybranej formy sprzedaży.

Sprzedaż energii z fotowoltaiki przez firmę a moc instalacji

Jak już wspominaliśmy, moc instalacji fotowoltaicznej jest istotnym kryterium decydującym o warunkach sprzedaży energii z fotowoltaiki. Na tej podstawie, zgodnie z ustawą o Odnawialnych Źródłach Energii wyróżnia się kilka typów instalacji fotowoltaicznych:

• Instalacje o mocy zainstalowanej mniejszej niż 50 kW określa się mianem mikroinstalacji.
• Instalacje o mocy większej (lub równej) 50 kW, i nie większej niż 1 MW określa się jako małą instalacją fotowoltaiczną.
• Instalacje o mocy większej niż 1 MW - ustawa o OZE nie nadaje im jednak specjalnej nazwy. Z kolei instalacje o mocy powyżej 1 MW definiuje się jako duże instalacje fotowoltaiczne. 1 MW to również często przytaczana granica mocy, od której mamy do czynienia z farmą fotowoltaiczną.

Każda z tych typów instalacji ma kilka opcji sprzedaży energii z fotowoltaiki, do których zaliczamy:

• skorzystanie z usług sprzedawcy zobowiązanego, zgodnie z ustawą o OZE,
• skorzystanie z systemu aukcyjnego, zgodnie z ustawą o OZE,
• sprzedaż na zasadach rynkowych, np. skorzystanie z umów PPA,
• swego rodzaju sprzedaż w ramach systemu net-bilingu.

Nie każda z nich jest jednak dostępna dla każdego typu instalacji.

Mikroinstalacje, jako systemy o mniejszych możliwościach produkcyjnych wybierane są przez gospodarstwa domowe, które w kontekście zagospodarowania nadwyżek najczęściej korzystają z tzw. systemu prosumenckiego, wykluczającego sprzedaż energii. Po zmianie przepisów fotowoltaicznych w 2022 roku system opustów zastąpi net-biling, który będzie w pewnym sensie polegał na sprzedaży - będzie obejmował wycenę wartości energii. Na czym to polega? O tym napiszemy nieco później.

Istnieją  również wytwórcze mikroinstalacje, czyli takie, które pomijają system prosumencki i biorą udział w sprzedaży energii z fotowoltaiki. Mogą one sprzedawać energię na rynku, korzystać z usług sprzedawcy zobowiązanego, a także brać udział w aukcjach OZE.

W generatory o mocy większej niż 50 kW inwestują już raczej wyłącznie podmioty biznesowe - zarówno takie, które są nastawione na zarabianie na produkcji, jak i takie, które energię chcą wykorzystać przede wszystkim do obniżenia kosztów działalności. W obu przypadkach, w instalacjach o mocy powyżej 50 kW, jedyną opcją spożytkowania nadwyżek energii jest sprzedaż prądu z fotowoltaiki przez firmę.

Małe instalacje, o mocy do 1 MW mogą sprzedać energię z fotowoltaiki:

• sprzedawcy zobowiązanemu,
• w ramach aukcji OZE,
• na zasadach rynkowych.

Instalacje, których moc jest równa lub przekracza 1 MW, mają do wyboru już tylko dwie ostatnie opcje.

Sprzedaż prądu z fotowoltaiki a mikroinstalacja

Mikroinstalacja jest specyficznym przypadkiem. Jeszcze do niedawna, wielu sądziło, że dla mikroinstalacji prosumenckich jedynym sposobem rozliczenia energii z fotowoltaiki jest net-metering. To nie prawda. Prosument może, ale nie musi korzystać z systemu opustów. Od 1 kwietnia 2022 roku ma też prawo skorzystać z net-bilingu.

Sprzedaż prądu z mikroinstalacji prosumenckiej

By jednak ta druga opcja była to możliwa, wytwórca w mikroinstalacji musi posiadać dwie umowy - tj. umowę sprzedaży oraz umowę dystrybucji energii elektrycznej.

W przypadku gospodarstw domowych, opcja ta może jednak nie mieć uzasadnienia ekonomicznego i jest wybierana bardzo rzadko. Obowiązujący obecnie system opustów jest bowiem wyjątkowo opłacalny i pozwala odzyskać od 70% do 80% nadwyżek energii. Z jego wykorzystaniem jesteśmy w stanie tak zbilansować produkcję i zużycie energii, by regulować jedynie opłaty stałe w rachunku za prąd. Sprzedając energię, mniejszy podmiot uzyska znacznie mniejszy zysk, przez co rozwiązanie to nie jest popularne wśród odbiorców indywidualnych.

Jeśli jednak mamy do czynienia z przedsiębiorcą, sytuacja ta już wygląda zgoła inaczej. Podmioty biznesowe bardzo często posiadają rozdzielne umowy na prąd i dla nich, przejście na umowę kompleksową (to warunek niezbędny dla korzystania z udogodnień przewidzianych dla prosumentów) może wiązać się z wysokimi karami za zerwanie umowy oraz wyższymi stawkami zakupywanej energii. Prosument-Firma, korzystający z instalacji o mocy do 50 kW powinien się zatem dobrze zastanowić, czy w jego przypadku sprzedaż energii z fotowoltaiki nie będzie bardziej opłacalnym rozwiązaniem.

"Sprzedaż" energii z fotowoltaiki do 50 kW w net-bilingu

Od 1 kwietnia 2022 roku w życie wejdzie nowy sposób wyceniania energii z mikroinstalacji, powszechnie określany jako net-biling. W tym modelu nadwyżki energii wprowadzone do sieci przez podłączoną instalacje fotowoltaiczną nie są rozliczane ilościowo, ale wartościowo. Co to oznacza?

Każda paczka energii jest wyceniana, po średniej miesięcznej cenie hurtowej energii z poprzedniego miesiąca (a od 2024 po cenie godzinowej). Uzyskana w ten sposób wartość (depozyt prosumencki) zostaje zapisana na specjalnym, indywidualnym koncie.

Energia pobierana z sieci jest natomiast wyceniania zgodnie z obowiązującą nas taryfą sprzedaży. Naliczane są również opłaty dystrybucyjne, adekwatne do ilości energii pobranej z sieci. Ogólny koszt energii pobranej może zostać pomniejszony o środki zgromadzone w ramach depozytu prosumenckiego.

Prosumenci korzystający z net-bilingu są zwolnieni z obowiązku odprowadzania podatku dochodowego PIT, akcyzy, a także podatku VAT.

Sprzedaż prądu z fotowoltaiki dla firm - sprzedawcy zobowiązanemu

Część instalacji OZE może liczyć na uprzywilejowanie w kwestii sprzedaży prądu z fotowoltaiki. Na czym polega ułatwienie?

Zgodnie z ustawą o OZE, w przypadku instalacji odnawialnego źródła energii o mocy łącznej zainstalowanej do 1 MW, sprzedaż energii z fotowoltaiki odbywa się za pośrednictwem sprzedawcy zobowiązanego.

Podmiot ten wyznaczany jest przez Prezesa URE i ma obowiązek odkupić oferowaną przez wytwórcę energię, co zapewnia wytwórcy bezpieczeństwo i stały rynek zbytu dla produkowanej energii. Jak już wspominaliśmy, nie oznacza to jednak, że wytwórca ma obowiązek mu ją sprzedać. Właściciel instalacji fotowoltaicznej o mocy do 1 MW ma prawo zaoferować nadwyżki energii również dowolnemu, innemu podmiotowi na zasadach wolnorynkowych - które szczegółowo opiszemy w dalszej części artykułu. Może też wziąć udział w aukcjach OZE, o których napiszemy nieco później.

Uwaga! Warunkiem zakupu przez sprzedawcę zobowiązanego energii elektrycznej (…) jest “zaoferowanie sprzedaży całej wytworzonej i wprowadzonej do sieci przesyłowej lub sieci dystrybucyjnej energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w instalacji odnawialnego źródła energii, w okresie co najmniej 90 następujących po sobie dni kalendarzowych.” Zasada ta dotyczy wyłącznie małych instalacji.

Sprzedaż energii z fotowoltaiki o mocy do 1 MW - ważne informacje

Umowa PPA a sprzedaż energii z fotowoltaiki przez firmę

Wszystkie instalacje wytwórcze OZE, bez względu na moc (w tym również mikroinstalacje) mogą też skorzystać z zasad wolnorynkowych i sprzedawać energię na własną rękę, np. okolicznym przedsiębiorstwom. Kontrakty służące regulowaniu takich transakcji określa się mianem umów PPA - czyli Power Purchase Agreement.

Jak na razie, w polskim ustawodawstwie brakuje uściślenia, jak taka umowa powinna wyglądać czy co dokładnie powinna regulować. Zgodnie z dyrektywą RED II, za umowę PPA uznaje się: “Umowę zakupu odnawialnej energii elektrycznej” (..) na podstawie której osoba fizyczna lub prawna zgadza się na zakup odnawialnej energii elektrycznej bezpośrednio od producenta energii elektrycznej”.

Stronami umowy PPA jest zatem wytwórca energii oraz odbiorca - zwykle przedsiębiorstwo, ale niekiedy również dystrybutor energii (wówczas mamy do czynienia z Merchant PPA).

Umowa taka, dla bezpieczeństwa stron powinna zawierać kluczowe informacje dotyczące współpracy:

• ilość energii podlegającej sprzedaży,
• wysokość stawki,
• zasada rozliczania energii,
• potencjalne konsekwencje wynikające z niewywiązywania się z umowy.

Istnieje wiele rodzajów umów PPA, które różnią się od siebie stronami, miejscem wytwarzania energii, sposobem zaopatrzenia czy ilością podmiotów związanych kontraktem. Szczegółowo ich rodzaje opisaliśmy w naszym artykule “Umowa PPA i PLA w fotowoltaice – na czym polegają?”

Sprzedaż energii z fotowoltaiki w systemie aukcyjnym

Kolejną metodą obrotu energią elektryczną wyprodukowaną przez instalacje OZE jest tzw. system aukcyjny, będący kolejnym obok sprzedawcy zobowiązanego, systemem wsparcia regulowanym przez ustawę o OZE.

Na czym właściwie polega system aukcyjny? Inwestorzy dysponujący określonym potencjałem wytwórczym składają swoje oferty na energię, wraz z ceną, jaką chcieliby uzyskać za jej sprzedaż. Organizator, URE, wybiera oferty z najniższą ceną, które spełniły również szereg dodatkowych wymogów związanych z aukcją (m.in. wpłaciły zabezpieczenie, posiadają wiążącą umowę od podłączenie do sieci).

Wygrywający inwestorzy przez 15 lat będę otrzymywać stałą stawkę określoną w aukcji. Jeśli cena energii na rynku energii (według indeksu TGeBase) jest mniejsza niż ta określona w aukcji, powstaje tzw. ujemne saldo. Różnica między cenami jest regulowana przez Zarządcę Rozliczeń S.A. Analogicznie dzieje się w przypadku wyższej ceny na Towarowej Giełdzie Energii - z tym, że nadwyżkę Zarządcy Rozliczeń zwraca wytwórca.

W ten sposób, aukcje OZE zapewniają systematyczne i przewidywalne wpływy z tytułu sprzedaży energii z fotowoltaiki, bez względu na wahania cen na giełdzie energii. Jest to rozwiązanie o tyle korzystne, że ułatwia bezpieczne, długoterminowe planowanie inwestycji.

Sprzedaż energii z fotowoltaiki przez firmę w systemie aukcyjnym odbywa się w dwóch kategoriach, tzw. koszykach: instalacje o mocy do 1 MW oraz instalacje o mocy powyżej 1 MW. Z tego rozwiązania mogą więc skorzystać zarówno mikro, małe jak i większe instalacje PV.

Sprzedaż energii z fotowoltaiki w aukcjach OZE - ważne informacje

Sprzedaż energii z fotowoltaiki dla firm - cena

Przejdźmy teraz do tego, czy sprzedaż energii z fotowoltaiki dla firm to opłacalne rozwiązanie? Jaką cenę można uzyskać?

• W przypadku sprzedawcy zobowiązanego, który odkupuje energię z mikroinstalacji i małej instalacji wytwórczej OZE, maksymalna cena sprzedaży energii elektrycznej z fotowoltaiki jest równa 100% średniej cenie rynkowej (cenie sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym) w poprzednim kwartale, ogłoszonej przez Prezesa URE. Przykładowo w III kwartale 2022 roku wyniosła ona 566 zł za 1 MWh. W przeliczeniu można byłoby więc zarobić ok. 0,556 zł/kWh. Cena ta podlega jednak dość dużym wahaniom.
  

  Źródło: opracowanie, Enerad.pl

• W przypadku aukcji OZE, w 2021 roku średnia cena energii elektrycznej z fotowoltaiki (ale nie tylko!) dla koszyka dużych instalacji fotowoltaicznych (o mocy większej niż 1 MW) wyniosła 229,2 zł/MWh. W przypadku koszyka instalacji o mocy mniejszej niż 1 MW, średnia cena energii sprzedanej w 2021 roku wyniosła 231 zł/MWh.

Sprzedaż energii z fotowoltaiki - dla firm (a przynajmniej głównie dla nich) może być opłacalnym rozwiązaniem. Istnieje kilka opcji sprzedaży, których dostępność uzależniona jest od wielkości instalacji:

• Sprzedaż energii z fotowoltaiki zarezerwowana jest dla mikro i małych instalacji OZE.
• Aukcje OZE dostępne są dla każdego typu instalacji OZE (mikro, małych oraz większych niż 1 MW),
• Sprzedaż na zasadach wolnorynkowych, np. za pomocą umów PPA, dostępna dla każdego typu instalacji.