Klimatyzator typu split - co to znaczy?
Nazwa klimatyzacji typu “split” opisuje w prosty sposób budowę takiej instalacji, która w podstawowej konfiguracji opiera się na podziale (ang. split) na jednostkę wewnętrzną montowaną w budynku oraz jednostkę zewnętrzną pozostająca poza budynkiem. Słowo “split” w odniesieniu do klimatyzacji oznacza zatem, że w przeciwieństwie do klimatyzacji typu monoblock lub klimatyzatorów przenośnych, przyszły inwestor musi przygotować się na konieczność instalacji dwóch urządzeń połączonych przechodzącą przez ścianę budynku (zazwyczaj) wiązką przewodów i rur. Oczywiście jest to podstawowy podział w kategorii klimatyzacji split, gdyż tego typu instalacje mogą różnić się nie tylko ilością jednostek zewnętrznych, czy wewnętrznych (klimatyzacja multi split), ale także konstrukcją tych drugich, które w zależności od typu można montować między innymi na ścianie, w suficie, przy podłodze, czy we wnękach pod oknami.
Klimatyzacja split - jak jest zbudowana?
Już sama nazwa klimatyzacji split wskazuje na pierwszą cechę charakteryzującą schemat budowy instalacji. Chodzi tu oczywiście o fakt podziału klimatyzacji na minimum dwa urządzenia współpracujące ze sobą w zakresie wymiany ciepła. Każdy z elementów klimatyzacji split zbudowany jest tak, aby jak najwydajniej spełniać powierzone mu funkcje. Konstrukcja instalacji będzie zatem przystosowana do zapewnienia jak najwyższej efektywności działania wszystkich oferowanych przez urządzenie funkcjonalności. Standardowa klimatyzacja split składa się zazwyczaj z takich elementów jak:
- Jednostka wewnętrzna (parownik) - element systemu klimatyzacji split najczęściej kojarzony przez osoby planujące montaż takiej instalacji. Jednostka wewnętrzna jak sama nazwa wskazuje montowana jest w budynku i może występować pod różnymi postaciami. Najpopularniejsze są klimatyzatory instalowane na ścianie, ale inwestorzy decydują się także na klimatyzatory kasetonowe, typu konsola, czy klimatyzatory kanałowe. Ścienna jednostka wewnętrzna nazywana także parownikiem składa się zazwyczaj z wentylatora, silnika, filtra, zimnej cewki, czujnika temperatury i okablowania. Konfiguracja kierunku strumienia powietrza możliwa jest natomiast dzięki zamontowanej w parowniku żaluzji. Wszystkie elementy jednostki wewnętrznej klimatyzacji split zamknięte są w obudowie, której estetykę, kolor czy design użytkownik może dopasować do swoich potrzeb.
- Jednostka zewnętrzna (skraplacz) - urządzenie to będące integralną częścią klimatyzacji typu split zwykle widoczne jest dla osób znajdujących się poza budynkiem, gdyż montuje się je na jego zewnętrznej ścianie lub na zabezpieczonym podłożu w bezpośrednim sąsiedztwie budynku. Jednostka zewnętrzna zwana inaczej skraplaczem to wymiennik ciepła, który składa się z takich elementów, jak wentylator, silnik, cewka gorąca, obwód elektryczny. W ramach tego urządzenia wymienia się także kompresor (sprężarkę) oraz zawór rozprężny. Pod jednostką zewnętrzną zwykle montowana jest taca na skropliny, które trzeba regularnie usuwać i dbać o czystość tego elementu. Zaleca się, aby pomiędzy parownikiem a skraplaczem w klimatyzacji split zachować jak najmniejszą odległość.
- Rury i przewody - połączenie pomiędzy jednostką zewnętrzną i wewnętrzną klimatyzacji split zapewniają miedziane rury oraz przewody zasilające. Elementy te umieszcza się najczęściej w ścianie budynku z ich wyprowadzeniem na zewnętrz, w konstrukcji dachu lub przy podłożu. Sposób montażu tej instalacji uwarunkowany jest oczywiście od warunków architektonicznych nieruchomości. Standardowo miedziane rury mają długość 6 metrów, a instalatorzy nie zalecają istotnego przekraczania tej wartości. Wynika to z konieczności zastosowania w takim przypadku większej ilości połączeń, a co za tym idzie zwiększenia ilości punktów w których instalacja mogłaby się rozszczelnić i uwalniać czynnik chłodniczy.
- Czynnik chłodniczy (ziębnik) - substancja wykazująca właściwości termodynamiczne. Jego obecność w systemie klimatyzacji split odgrywa kluczową rolę w procesie wymiany ciepła. W wielu klimatyzacjach stosuje się czynnik chłodniczy (ziębnik) o oznaczeniu R410A, jednak coraz częściej inwestorzy decydują się na instalację wykorzystującą bardziej ekologiczny czynnik R32, co regulowane jest obecnie normami unijnymi. W zależności od rodzaju substancja ta może oferować cechy niepalności, odporności na niskie temperatury, czy ograniczony poziom toksyczności.
- Pilot sterujący - parametry, opcje i intensywność funkcjonowania klimatyzacji split są w większości aspektów zmienne i możliwe do dostosowania do aktualnych potrzeb użytkownika. Pomocnym w tym kontekście będzie dołączony do zestawu pilot wyposażony najczęściej w wyświetlacz i przyciski fizyczne sterujące najważniejszymi funkcjami klimatyzacji. Niektóre systemy oferują obecnie także możliwość obsługi za pomocą aplikacji mobilnej pozwalającej między innymi na zdalne zaprogramowanie temperatury w pomieszczeniach przed powrotem domowników.
Klimatyzacja split - schemat; Źródło: metroheating.net
Jak działa klimatyzacja split?
Zasada działania klimatyzacji split nie różni się istotnie od ogólnych aspektów charakteryzujących zakres tego, jak działa klimatyzacja bez względu na rodzaj zastosowanego systemu. Można wręcz przyjąć, że każdy klimatyzator (również monoblock) działa na zasadzie wymiany ciepła pomiędzy wnętrzem budynku, a jego otoczeniem z wykorzystaniem czynnika chłodniczego w tym procesie. Dzianie klimatyzacji split można zatem ująć w kilku następujących po sobie i powtarzających się etapach:
1. Za sprawą czynnika chłodniczego ciepłe powietrze z pomieszczenia pobierane jest przez system klimatyzacji i pod postacią pary trafia do sprężarki, która podnosi jego temperaturę i ciśnienie;
2. Ciepło pobrane uprzednio przez czynnik chłodniczy, który po przejściu przez sprężarkę osiąga temperaturę ok. 100 stopni Celsjusza oddawane jest w skraplaczu (jednostce zewnętrznej), który z kolei schładzany jest powietrzem atmosferycznym;
3. Czynnik chłodniczy ze skraplacza przechodzi przez zawór rozprężny i ulega tam nagłemu ochłodzeniu zmieniając ponownie swój stan skupienia;
4. Przyjmując postać pary czynnik chłodniczy trafia do parownika, w którym oddaje zimno i ponownie ogrzewa się powietrzem z pomieszczenia, a to inicjuje początek kolejnego cyklu chłodzenia utrzymując w budynku pożądaną temperaturę.
Klimatyzacja split - najważniejsze parametry
Klimatyzacja split podobnie jak większość urządzeń i instalacji charakteryzuje się określonym zestawem parametrów uzależnionym od wybranej konfiguracji systemu. W przypadku klimatyzatorów tego typu kluczowymi cechami technicznymi, na które należy zwrócić uwagę będą takie parametry, jak:
- Wydajność klimatyzatora - ze względu na jednostkę wyrażenia tego parametru (kW) często nazywany jest on mocą klimatyzacji, co nie do końca wyczerpuje znamiona tego aspektu. Na wydajność klimatyzacji składają się bowiem dwa główne współczynniki: SEER, czyli wskaźnik sezonowej efektywności urządzenia w trybie chłodzenia oraz SCOP odnoszący się z kolei do trybu ogrzewania. Poziom wydajności klimatyzacji musi być dostosowany do kubatury pomieszczenia (z uwzględnieniem wielu innych czynników). Im większe pomieszczenie ma zostać schodzone lub ogrzane typ wyższą wydajność powinna mieć klimatyzacja.
- Pobór mocy - jedną z najczęściej pojawiających się wątpliwości na etapie wyboru klimatyzacji, jest aspekt wolumenu energii elektrycznej, jaki instalacja musi pobrać do efektywnej pracy. Warto zatem pamiętać, że klimatyzatory o tej samej wydajności mogą różnić się ilością energii niezbędnej do zapewnienia 1 kW mocy chłodzenia lub grzania. Dobrym wyborem będą energooszczędne klimatyzatory automatycznie regulujące pobór mocy do aktualnego zapotrzebowania.
- Klasa energetyczna - parametr powiązany z poborem mocy określający poziom energooszczędności klimatyzatora. Określany jest on osobno dla współczynnika SEER i współczynnika SCOP przyjmując wartość od A do G, przy czym A oznacza najmniejszy, a G największy pobór mocy. Warto pamiętać o tym parametrze w kontekście obliczania kosztów eksploatacji klimatyzacji.
- Zakres temperatur - zważywszy na charakterystykę zastosowania klimatyzacji split i oczekiwania ze strony użytkowników, warto sprawdzić jaki zakres temperatur wybrane urządzenie oferuje zarówno w kontekście chłodzenia powietrza, jak i jego ogrzewania.
- Poziom głośności urządzeń - w przypadku klimatyzacji split poziom głośności w trakcie pracy będzie istotny zarówno w odniesieniu do jednostki wewnętrznej jak i zewnętrznej instalacji, gdyż parametr ten będzie inny dla obu tych urządzeń. Celem uzyskania możliwie najcichszej pracy parownika, elementy instalacji charakteryzujące się głośną pracą instaluje się w ramach jednostki zewnętrznej. Nie oznacza to bynajmniej, że może ona funkcjonować przekraczając normy wyznaczone przez UE. Głośność pracy klimatyzacji związana jest z jej wydajnością. Dla jednostek wewnętrznych do 6 kW górna granica wynosi 60 dB, a w urządzeniach do 12 kW poziom głośności nie może przekroczyć 65 dB. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że większość parowników oferuje obecnie ciche tryby pracy oznaczane jako SLEEP czy QUIET.
Klimatyzacja split - zalety i wady
Klimatyzatory typu split ze względu na swoją specyfikę są w stanie odpowiedzieć na wiele potrzeb ze strony użytkowników systemu klimatyzacji do użytku prywatnego, jak również komercyjnego. Nie oznacza to oczywiście, że nie posiadają one żadnych ograniczeń w zakresie ich eksploatacji, czy montażu. Do najczęściej wymienianych zalet klimatyzacji split należą:
- Najwyższa wydajność chłodzenia w obszarze klimatyzatorów do użytku w warunkach domowych lub biurowych;
- Możliwość zakupu klimatyzacji z funkcją grzania celem zoptymalizowania kosztów ogrzewania domu, mieszkania lub firmy;
- Opcja wykorzystania takich funkcji jak oczyszczanie, jonizacja, osuszanie, czy wentylacja pomieszczeń pozwala zadbać o wysoką jakość powietrza, co jest istotne zarówno dla zdrowych, jak i borykających się z różnymi schorzeniami użytkowników;
- Cichsza praca jednostki zewnętrznej niż w przypadku klimatyzatorów przenośnych lub klimatyzacji monoblock;
- Możliwość klimatyzowania kilku pomieszczeń w przypadku zastosowania większej ilości jednostek zewnętrznych (klimatyzacja multi-split);
- Różne konstrukcyjnie rodzaje parowników pozwalają dostosować ich wybór do estetyki i możliwości konstrukcyjnych klimatyzowanych pomieszczeń.
Wśród wad, a właściwie ograniczeń klimatyzacji split zwraca się uwagę najczęściej na takie aspekty jak:
- Ograniczenia instalacyjne w zakresie jednostki zewnętrznej, ale także wewnętrznej;
- Często pojawiający się wymóg uzyskania zgody wspólnoty lub spółdzielni w przypadku montażu klimatyzacji w bloku;
- Konieczność regularnego samodzielnego czyszczenia klimatyzacji oraz okresowego zlecania odgrzybiania profesjonalnej firmie;
- Stosunkowo wysokie koszty początkowe inwestycji w zakup i montaż klimatyzacji (pomocne w tym względzie mogą okazać się dofinansowania do klimatyzacji).
Niekiedy wśród wad klimatyzacji split wymienia się zbytnie wysuszenie powietrza w pomieszczeniach, czy negatywny wpływ zimnego powietrza na drogi oddechowe użytkowników instalacji. Okazuje się jednak, że najczęściej przyczyną występowania tych aspektów jest niewłaściwa eksploatacja klimatyzacji lub zaniedbania w zakresie czyszczenia instalacji. Nowoczesne klimatyzatory split skutecznie dbają o wysoką jakość powietrza i komfort termiczny w pomieszczeniach.
