Audyt energetyczny - co to jest? Na czym polega?
W ujęciu ogólnym audyt energetyczny to techniczno-ekonomiczna analiza, opisująca działania optymalizacyjne, które w największym stopniu przyczynią się do ograniczenia zużycia energii, a także zmniejszenia rachunków.
Zgodnie z definicją Dyrektywy Parlamentu Europejskiego w sprawie efektywności energetycznej (2012/27/UE):
audyt energetyczny oznacza systematyczną procedurę, której celem jest uzyskanie odpowiedniej wiedzy o profilu istniejącego zużycia energii danego budynku lub zespołu budynków, działalności lub instalacji przemysłowej bądź handlowej lub usługi prywatnej lub publicznej, określenie, w jaki sposób i w jakiej ilości możliwe jest uzyskanie opłacalnej oszczędności energii, oraz poinformowanie o wynikach.
Audyt energetyczny można przeprowadzić wszędzie tam, gdzie wykorzystywana jest energia - pod różnymi postaciami. Definicja audytu energetycznego funkcjonująca w przestrzeni publicznej może mieć różny zakres pojęciowy. Potocznie, termin “audyt energetyczny” stosuje się do określenia różnych analiz energetycznych. Audyt energetyczny może zatem dotyczyć modernizacji budynku (wówczas mamy do czynienia z audytem energetycznym w rozumieniu ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów praz centralnej ewidencji emisyjności budynków), ale także poprawy efektywności pewnego elementu - np. instalacji lub procesu (wówczas określa się go jako audyt efektywności energetycznej).
Rodzaje audytów energetycznych
Istnieją różne rodzaje audytów energetycznych, charakteryzujących się innym poziomem szczegółowości i przeznaczeniem. Bywają one również regulowane przez różne przepisy prawne. Jakie są rodzaje audytów energetycznych i co obejmują?
- Audyt energetyczny budynku - to rozbudowana ocena bilansu energetycznego budynku, ze wskazaniem modernizacji, które zapewnią największe oszczędności energetyczno-finansowe. Przeprowadza się zarówno audyty energetyczne budynków komercyjnych, jak i audyty energetyczne domów i mieszkań jednorodzinnych. Popularne są również audyty energetyczne do Czystego Powietrza. Ich wygląd zakres reguluje wspomniana już ustawa o termomodernizacji.
- Audytu efektywności energetycznej - w ujęciu ogólnym to również analiza energetyczno-finansowa, odnosząca się jednak do konkretnego przedsięwzięcia modernizacyjnego. Może dotyczyć obiektu, ale też urządzenia czy instalacji. Przykładem może być audyt oświetlenia lub też audyt sprężonego powietrza. Oprócz tego przeprowadza się oceny efektywności energetycznej kotłów oraz oceny efektywności energetycznej urządzeń chłodniczych, a także audyty efektywności energetycznej przedsiębiorstw (ich celem mogą być białe certyfikaty). Szczegóły audytu efektywności energetycznej opisuje ustawa o efektywności energetycznej.
- obliczenia zapotrzebowania cieplnego (OZC) to metoda obliczeniowa służąca m.in. do określenia ilości ciepła, które trzeba dostarczyć do budynku na potrzeby ogrzewania czy C.W.U. OZC budynku może posłużyć m.in. do wyznaczenia jego klasy energetycznej. OZC do pompy ciepła jest jednak ostatnio nawet bardziej popularne.
- audyt energetyczny przedsiębiorstwa - to kompleksowa analiza gospodarki energetycznej w przedsiębiorstwie, obligatoryjna dla niektórych firm.
- audyt remontowy budynku - to opracowanie określające techniczne i ekonomiczne aspekty przedsięwzięcia, które stanowią założenia do projektu budowlanego. To punkt wyjścia dla tzw. premii remontowej, przeznaczonej dla budynków wielorodzinnych, których użytkowanie rozpoczęło się przed 14 sierpnia 1961 roku.
Kto może wykonywać audyt energetyczny?
Audyt energetyczny to dokument, którego stworzenie wymaga nie lada wiedzy - m.in. z zakresu energetyki, ogrzewnictwa, budownictwa, inżynierii środowiska, odnawialnych źródeł energii. Osoby wykonujące audyty energetyczne (czyli tzw. audytorzy energetyczni) powinny posiadać zatem specjalistyczne wykształcenie.
To, jakie konkretnie kompetencje są wymagane, zależy od rodzaju audytu energetycznego. Przykładowo, o ile przepisy dotyczące audytu energetycznego budynku nie stawiają konkretnych wymagań audytorom, o tyle audyt efektywności energetycznej mogą wykonać jedynie osoby, które:
- posiadają co najmniej 2 lata doświadczenia w zakresie obsługi, użytkowania lub montażu urządzenia, instalacji czy obiektu objętego audytem efektywności energetycznej, lub
- ukończyły studia wyższe (magister, magister inżynier lub równorzędne) lub studia podyplomowe na kierunku związanym z energetyką, elektrotechniką, efektywnością energetyczną, budownictwem energooszczędnym czy OZE.
Jeśli zastanawiacie się, gdzie możecie znaleźć właściwego partnera biznesowego, sprawdźcie nasz ranking firm doradztwa energetycznego. Każda z nich posiada w swojej ofercie usługę przeprowadzenia audytu energetycznego i może pochwalić się niemałą praktyką w tym zakresie.
Jak samemu zrobić audyt energetyczny? Czy to dobry pomysł?
Samodzielne wykonanie audytu energetycznego w teorii nie jest niemożliwe. W internecie z całą pewnością natraficie bowiem na różnego rodzaju informacje i narzędzia, które pozwolą w mniejszym lub większym stopniu imitować analizy z profesjonalnego audytu energetycznego.
Przykładem narzędzia służącego do samodzielnego przeprowadzenia audytu energetycznego (oczywiście w uproszczonym modelu) może być Self-Audyt opracowany przez Krajową Agencję Poszanowania Energii, we współpracy z Ministerstwem Klimatu i Środowiska. Self-Audyt to narzędzie do samodzielnego wykonania audytu energetycznego w MŚP, które pozwala ustalić, w jakich obszarach może przydać się optymalizacja energetyczna, czy po jakim czasie modernizacje się zwrócą. Korzystanie z narzędzia jest jednak dość żmudne i czasochłonne, a bez przejścia odpowiedniego szkolenia - może być też trudne.
Trzeba też pamiętać, że narzędzia do samodzielnego audytowania nigdy nie zastąpią profesjonalnego audytu energetycznego, opracowanego przez doświadczonych ekspertów. Doradca energetyczny będzie w stanie wskazać nam m.in. nieoczywiste modernizacje poprawiające efektywność energetyczną, a także m.in. doradzi nam gdzie i jak można zdobyć środki na ich realizację. Przy samodzielnym audycie energetycznym wszystko leży na naszych barkach. W takim przypadku na własną rękę będziemy musieli:
- określić zakres koniecznych modernizacji,
- wyliczyć potencjalne korzyści finansowe i energetyczne,
- ustalić koszty prac,
- wyliczyć zwrot z inwestycji.
Przeprowadzenie audytu będzie wymagać ogromnej dozy wysiłku (przygotowań, analiz, obliczeń) oraz czasu. Nie należy też zapominać, że popełnione przez nas błędy, wynikające z braku doświadczenia, mogą nas później słono kosztować.
Audyt energetyczny - kogo dotyczy?
W dzisiejszych czasach trudno będzie wskazać obszar gospodarki czy życia codziennego, w którym nie wykorzystuje się energii elektrycznej czy cieplnej. Konieczność poprawy swojej efektywności energetycznej, a co za tym idzie przeprowadzenia audytów energetycznych, dotyczy zatem każdego konsumenta energii.
Audyt energetyczny dla firm
Jeszcze do niedawna, po audyty energetyczne sięgały przede wszystkim podmioty biznesowe. Dla nich, zużycie i koszty energii stanowiły jedną z kluczowych kwestii związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Dla zachowania konkurencyjności i bezpiecznego rozwoju, przedsiębiorstwa podejmowały więc zadania z zakresu poprawy efektywności, bezpośrednio wynikające z wyników audytu energetycznego dla firm. W przedsiębiorstwach można wskazać wiele obszarów, podlegających optymalizacji energetycznej na podstawie audytu:
- budynki lub zespoły budynków,
- instalacje lub urządzenia grzewcze/chłodnicze,
- instalacje i urządzenia przemysłowe - np. sprężonego powietrza, silniki, prasy etc.,
- instalacje oświetleniowe,
- środki i procesy transportowe.
Wszystkie one odpowiadają za przynajmniej 90% zużycia energii w przedsiębiorstwie, dlatego usprawnienia wskazane w audycie energetycznym dla firm mogą przynieść spore oszczędności.
Jakie rodzaje audytów energetyczny dla firm są dostępne? Należy do nich zaliczyć np.:
- audyt energetyczny budynku komercyjnego,
- audyt energetyczny przedsiębiorstwa,
- audyt efektywności energetycznej,
- audyt energetyczny oświetlenia,
- audyt sprężonego powietrza.
Audyty energetyczne w gospodarstwie domowym
Również jeśli chodzi o właścicieli budynków mieszkalnych, audyty energetyczne mogą być niezwykle przydatne. Przeprowadzenie analiz energetycznych może m.in.:
- przyczynić się do ograniczenia zużycia energii na cele ogrzewania, wentylacji i C.W.U., które pochłaniają ok. 80% energii dostarczanej do budynku,
- zmniejszyć rachunki za utrzymanie domu czy mieszkania,
- ułatwić przeprowadzenie remontu - w audycie znajduje się wykaz prac, które będą najkorzystniejsze pod względem oszczędności energetycznych i finansowych,
- zmniejszyć koszty modernizacji - audyt energetyczny sprawia, że inwestor nie musi działać po omacku. Zaplanowane działania są zwykle tańsze - przykładowo, montaż rekuperacji zalecany przez audyt energetyczny, sprawi, że wymiana komina czy zakup otwieranych okien stanie się zbędnym wydatkiem,
- dostarczyć dane opisujące klasę energetyczną - np. świadectwo charakterystyki energetycznej budynku, przydatne przy sprzedaży nieruchomości.
Jakie audyty energetyczne dla domu mogą być przydatne? Przykładowo:
- Audyt energetyczny (termomodernizacyjny) domu lub mieszkania.
- Audyt energetyczny do programu Czyste Powietrze.
- Obliczenie zapotrzebowania cieplnego.
- Audyt oświetlenia.
Warto podkreślić, że audyty energetyczne to uniwersalne analizy, które jednak bazują na indywidualnych danych. To sprawia, że znajdą one zastosowanie również w przypadku innych podmiotów, m.in.: wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych, rolników, szpitali, kościołów i związków wyznaniowych, jednostek samorządu terytorialnego.
Każdy z powyższych podmiotów (i wiele innych) dzięki audytowi może zaoszczędzić na energii i związanych z nią wydatkach.
Czy audyt energetyczny jest obowiązkowy? Kiedy?
Audyt energetyczny zawsze warto przeprowadzić, bo może nam przynieść wymierne korzyści - mniejsze zużycie energii i niższe rachunki. Czy audyt energetyczny jest obowiązkowy? Jeśli tak, to kiedy?
W większości przypadków audyt energetyczny nie jest obowiązkowy, a stanowi jedynie dobrą praktykę, ułatwiającą osiągnięcie określonych celów energetycznych.
Istnieje jedynie kilka odstępstw od tej reguły:
- Audyt energetyczny przedsiębiorstw, w rozumieniu ustawy o efektywności energetycznej, jest obowiązkowy dla dużych przedsiębiorców (o odpowiednio wysokim obrocie lub przychodach, zatrudniających co najmniej 250 pracowników). Należy go przeprowadzać co 4 lata i przedstawiać do wglądu Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki.
- Audyt energetyczny budynku na potrzeby premii termomodernizacyjnej - analiza energetyczna jest również konieczna, gdy ubiegamy się o kredyt z dofinansowaniem z Funduszu Termomodernizacji i Remontów, w ramach tzw. premii termomodernizacyjnej.
Wbrew powszechnej opinii, audyt energetyczny nie jest obowiązkowy przy ubieganiu się o dotację “Czyste powietrze”. Jeśli jednak zdecydujemy się go wykonać, możemy liczyć na refundację wydatku.
Audyt energetyczny - krok po kroku
Choć poszczególne rodzaje audytów energetycznych różnią się od siebie zakresem, szczegółowością czy przeznaczeniem, wszystkie one mają kilka cech wspólnych. Jak przeprowadza się audyty energetyczne?
1. Zebranie danych i analiza sytuacji wyjściowej
Punktem wyjścia w audytach energetycznych jest pozyskanie danych, które pozwolą na określenie sytuacji wyjściowej. Informacje na temat audytowanego elementu (budynku, procesu, instalacji) mogą być pozyskiwane w różny sposób, np. poprzez analizę zużycia ciepła w przeciętnym sezonie grzewczym (w audycie energetycznym budynku), badania własne audytora (np. za pomocą kamery termowizyjnej) czy też na podstawie dokumentacji posiadanej przez inwestora. Dane uzyskane z projektów powinny zostać jednak skonfrontowane z rzeczywistością, za pomocą obliczeń - wówczas mamy pewność, że założenia projektowe są zgodne z faktycznymi i mogą posłużyć jako podstawa audytu.
2. Stworzenie wykazu możliwych modernizacji
Na podstawie zebranych informacji można już określić, które obszary związane z energią wymagają usprawnienia. Warto podkreślić, że proponowane zmiany mogą obejmować różne aspekty: techniczne (np. ocieplenie ścian czy rur, usunięcie nieszczelności etc.), użytkowe (uwzględniające np. zmianę nawyków) czy organizacyjno-prawne (np. zmianę sprzedawcy prądu czy taryfy).
3. Przygotowanie kosztorysu
Zaproponowane działania optymalizacyjne są następnie wyceniane i przedstawiane w formie kosztorysu. Do określania potencjalnych wydatków, profesjonalni audytorzy energetyczni stosują stawki rynkowe, tak by audyt nie przekłamywał rzeczywistości i był przydatny dla inwestora.
4. Wyliczenie oszczędności i określenie opłacalności
W ten sposób dociera się do kluczowego etapu audytu, jakim jest wyliczenie potencjalnych oszczędności i zestawienie ich z wydatkami na modernizację. Polegając na określonych wskaźnikach opłacalności (które mogą być różne w zależności od audytu) porządkuje się usprawnienia od najbardziej, do najmniej opłacalnych. Przy ustalaniu opłacalności stosuje się m.in. specjalne algorytmy, zalecane przez ustawy i rozporządzenia.
5. Opracowanie listy prac
Gdy wiadomo już, jakie przedsięwzięcia będą zasadne z punktu widzenia oszczędności energetycznych i finansowych, audytor opracowuje szczegółową listę zadań, które pozwolą osiągnąć założone cele. W zestawieniu mogą zostać uwzględnione nie tylko kroki bezpośrednio związane z modernizacją, ale również takie, które pośrednio będą przekładać się na poprawę efektywności energetycznej.
Uogólnienia w audytach energetycznych są dopuszczalne jedynie w ściśle określonych przypadkach. Wykorzystanie danych z innego audytu jest dopuszczalne np. w audycie energetycznym budynku, gdy dotyczy on obiektów o identycznych rozwiązaniach konstrukcyjno-materiałowych i identycznym stopniu zużycia (ustalonym na podstawie inwentaryzacji techniczno-budowlanej).
Audyt energetyczny - wzór
Z pewnością zastanawiacie się, jak wygląda audyt energetyczny? Odpowiedź na to pytanie nie jest oczywista, bo ostateczny wygląd audytu energetycznego jest uzależniony od jego rodzaju i przeznaczenia. Przykładowo, dla opisanego w ustawie o termomodernizacji audytu energetycznego, wzór dokumentacji jest określony w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowego zakresu i form audytu energetycznego oraz części audytu remontowego, wzorów kart audytów, a także algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego. Poniżej znajdziecie wzór audytu energetycznego - stronę tytułową i kartę audytu, która zarysuje Wam, jakie dane mogą się w nim znaleźć.
Źródło: Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowego zakresu i form audytu energetycznego oraz części audytu remontowego, wzorów kart audytów, a także algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego
Jeśli chodzi o efektywnościowy audyt energetyczny, wzór dokumentacji został określony przez Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 5 października 2017 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu sporządzania audytu efektywności energetycznej oraz metod obliczania oszczędności energii. Poniżej znajdziecie przykład audytu efektywności energetycznej - a dokładnie kartę audytu.
Źródło: Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 5 października 2017 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu sporządzania audytu efektywności energetycznej oraz metod obliczania oszczędności energii
Ile kosztuje audyt energetyczny? Cena i finansowanie
Audyt energetyczny to wydatek od ok. 400 zł (za audyt energetyczny mieszkania) do nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych (za rozbudowany audyt energetyczny przedsiębiorstwa).
Cena audytu energetycznego uzależniona jest od jego:
- rodzaju i zakresu - bardziej rozbudowane analizy będą kosztowniejsze;
- przeznaczenia - inna będzie cena audytu termomodernizacyjnego domu jednorodzinnego, a inna wieloaspektowego audytu przedsiębiorstwa;
- lokalizacji przedmiotu audytu,
- nakładów pracy audytora - w przypadku ograniczonej dokumentacji czy źródeł danych, koszt audytu może się zwiększyć, ponieważ konieczne będzie przeprowadzenie dodatkowych analiz i obliczeń.
Czy jednak w przypadku audytu energetycznego cena powinna być wyznacznikiem decydującym o wyborze audytora? Nie!
Choć zasady przeprowadzania audytów energetycznych podlegają różnego uregulowaniom prawnym, ich rzeczowość i jakość może być różna. Niestety, błędy w audytach nie są rzadkością, a niosą za sobą szereg nieprzyjemnych konsekwencji. Niekompletne lub “naciągane” obliczenia, brak rzetelnej inwentaryzacji czy niedoszacowanie kosztów przedsięwzięcia to dla inwestora ryzyko poniesienia nieuzasadnionych wydatków oraz podejmowania decyzji na podstawie mylnych danych. A to wszystko może w dużej mierze zniweczyć energetyczne cele całego przedsięwzięcia.
Dlatego, cena audytu energetycznego nie powinna być jedynym kryterium wyboru. Równie istotne (jeśli nie istotniejsze) są kompetencje i doświadczenie audytora. Warto również szukać takich firm oferujących audyty, które oprócz samej analizy zapewniają wsparcie w pozyskaniu dofinansowania czy monitoringu modyfikacji.
Audyt energetyczny - dofinansowanie jest możliwe?
Analizując finansową stronę audytów energetycznych warto pamiętać, że w wielu przypadkach ich koszt może zostać zrefundowany. Przykładowo, w przypadku osób fizycznych, na audyt energetyczny dofinansowanie można dostać m.in. w ramach:
- programu Czyste Powietrze,
- ulgi termomodernizacyjnej,
- programu Stop Smog.
Na audyt energetyczny dofinansowanie może dostać również przedsiębiorstwo, w określonych przypadkach - z programu Energia Plus, a także gospodarstwo rolne - z programu Agroenergia. Oprócz tego, audyty energetyczne mogą być dotowane z regionalnych programów, których celem jest poprawa jakości powietrza i ochrona środowiska.
Co istotne, koszty doradztwa oraz audytu energetycznego w praktyce zostaną pokryte przez oszczędności wynikające z wprowadzenia modernizacji energetycznych. Ich znalezienie to bowiem nadrzędny cel audytu. Warto zatem ponieść jednorazowy wydatek, by osiągnąć wieloletnie zyski.
