Fotowoltaika - zalety i wady instalacji
W ostatnich latach Polaków, ale i cały świat opanowała prawdziwa gorączka słonecznej energii. Co roku, odnotowuje się nawet kilkusetprocentowe wzrosty mocy zainstalowanej, co sprawia, że fotowoltaika staje się najszybciej rosnący źródłem energii. Według danych Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej, w samym tylko 2022 roku przybyło 192 GW fotowoltaiki. Ta sama agencja podała, że na koniec 2022 roku, na świecie działały instalacje PV o łącznej mocy ok. 1,05 TW, co stanowi ok. 31% ogólnej mocy OZE. To doskonały wynik, biorąc pod uwagę, że fotowoltaika na poważnie zaczęła się rozwijać od kryzysu naftowego w 1973 roku. To chyba najlepszy dowód na to, że korzyści z fotowoltaiki są istotniejsze, niż ewentualne wady instalacji PV. Dla tych, dla których to jednak za mało przygotowaliśmy specjalną tabelę - z plusami i minusami fotowoltaiki.
Zalety i wady fotowoltaiki
Oto najważniejsze plusy i minusy montażu i korzystania z instalacji fotowoltaicznych.
| Zalety fotowoltaiki | Wady fotowoltaiki |
| Czysta energia | Koszty |
| Pozytywny wpływ na środowisko | Zależność od pogody i pory roku |
| Niższe rachunki za prąd | Nie działa w nocy |
| Większa wartość nieruchomości / działki | Kosztowne magazynowanie nadwyżek |
| Budowanie pozytywnego wizerunku | |
| Uniwersalność zastosowania | |
| Trwałość i bezobsługowość | |
| Bezpieczeństwo energetyczne | |
| Wykorzystanie nieużytków | |
| Cicha praca |
By ułatwić Wam zrozumienie i właściwą interpretację, poniżej omówimy pokrótce każdy z argumentów za i przeciw fotowoltaice.
Wady fotowoltaiki
Analizę plusów i minusów fotowoltaiki rozpoczniemy od wad tego rozwiązania. Bo chociaż ich lista jest znacznie krótsza od listy zalet, mają one ogromne znaczenie.
1. Koszty
Z pewnością, cena fotowoltaiki to jeden z najczęściej podnoszonych argumentów przeciw instalacjom solarnych. Chociaż w ciągu dekady, koszty związane z instalacją fotowoltaiczną systematycznie spadały, inwestycja ta wciąż oznacza niemały, jednorazowy wydatek. W Polsce, przeciętny koszt instalacji fotowoltaicznej w przeliczeniu na 1 kW wynosi od ok. 4.000 zł do 6.000 zł. To faktycznie sporo. Trzeba jednak pamiętać, że właściwie każdy podmiot zainteresowany montażem fotowoltaiki może liczyć na hojne dotacje i narzędzia wsparcia ze strony państwa. Różnego rodzaju dotacje na fotowoltaikę oraz ulgi podatkowe pozwalają zmniejszyć realny koszt inwestycji w PV nawet o ponad 50%.
2. Zależność od pogody i pory roku
Z perspektywy rynku energetycznego oraz samego inwestora, sporą wadą instalacji fotowoltaicznej będzie jej zależność od warunków pogodowych i pór roku. Fotowoltaika najwydajniej pracuje w niskich temperaturach powietrza i przy dużym nasłonecznieniu. A takie warunki, w Polskich warunkach nie zdarzają się zbyt często. Większość całorocznego uzysku z fotowoltaiki, pochodzi z wiosennych i letnich miesięcy. Jesienią i zimą (czyli w okresie wzmożonego zapotrzebowania energetycznego), ze względu na krótkie dni i warunki pogodowe, produkcja jest marginalna. Tak więc chociaż panele fotowoltaiczne działają w pochmurne dni, ilość uzyskanej energii może nie wystarczyć na potrzeby gospodarstwa domowego.
Dobra wiadomość jest jednak taka, że polski klimat nadal pozwala na opłacalne działanie fotowoltaiki, która w ciągu roku dostarcza ok. 1.000 kWh z 1 kW mocy. Co więcej, naukowcy stale pracują nad poprawą sprawności paneli fotowoltaicznych, również w rachunkach rozproszonego promieniowania, by uzyski były jeszcze większe. Rozwiązaniem problemu sezonowości w pracy PV są natomiast systemy prosumenckie. Dzięki nim, nadwyżki energii wyprodukowane wiosną i latem, mogą posłużyć do zaspokojenia potrzeb energetycznych jesienią i zimą.
3. Nie działa w nocy
Panele fotowoltaiczne nie działają w nocy (przynajmniej na razie, bo naukowcy pracują nad modułami wykorzystującymi promieniowanie podczerwone do produkowania prądu w nocy). Oznacza to, że nawet posiadając fotowoltaikę, kilka lub kilkanaście (zimą) godzin w ciągu doby musimy korzystać z prądu dostarczanego z elektrowni. Czy aby na pewno musimy? Nie, bo Istnieje alternatywa - w postaci magazynu energii. Wpinając go do instalacji PV możemy jednocześnie zminimalizować nadwyżki energii odsyłane do sieci oraz pobór energii w nocy. Przełoży się to maksymalizację zysków z fotowoltaiki, szczególnie w przypadku net-billingu.
4. Kosztowne magazynowanie nadwyżek
Istotnym problemem wszystkich odnawialnych źródeł energii, w tym również fotowoltaiki, jest utrudnione sterowanie oraz sezonowość. Produkcja z OZE rzadko kiedy pokrywa się z zapotrzebowaniem na energię w systemie. Pojawiają się nadwyżki, które trzeba przechować, często przez długi czas. I tu pojawia się problem, bo magazyny energii wciąż nie należą do tanich rozwiązań. W 2022 roku za 1 kWh baterii litowo-jonowych trzeba było zapłacić ok. 151 USD. Całościowo, magazyn energii dla domu (o mocy ok. 5 kWh) trzeba zapłacić ok. 20 tys. zł. Na szczęście część kosztu może zrefundować dofinansowanie do magazynu energii. Koszty magazynów stale też spadają, m.in. dzięki ciągłemu rozwojowi technologii.
Zalety fotowoltaiki
Przejdźmy teraz do plusów fotowoltaiki. Ich faktyczna lista mogłaby być dłuższa. Poniżej znajdziecie jednak wyjaśnienia najważniejszych z nich.
1. Czysta energia
Produkcja prądu ze słońca to sposób na zwiększenie udziału czystej energii w domowym miksie energetycznym. W Polsce, ok. 70% energii produkowana jest z paliw kopalnych. Każda 1 kWh wiąże się zatem z emisją ok. 800 - 1000 g dwutlenku węgla. Dla porównania, ślad węglowy fotowoltaiki wynosi zaledwie 50 g/kWh. Będzie też regularnie spadać, bo producenci modułów wykorzystują do ich wytwarzania… a jakże - energię słoneczną.
2. Pozytywny wpływ na środowisko
Pozostając w temacie ekologii, warto wspomnieć, że fotowoltaika zmniejszając emisję dwutlenku węgla bezpośrednio przekłada się na poprawę jakości powietrza i środowiska jako takiego. Wykorzystując zieloną energię do zasilania np. pomp ciepła możemy wyeliminować niską emisję i smog, które co roku przyczyniają się do śmierci ok. 50 tysięcy osób. Jednocześnie minimalizacja emisji dwutlenku węgla może pomóc w powstrzymaniu (lub spowolnieniu) zmian klimatycznych.
3. Niższe rachunki za prąd
Jedną z ważnych (a niekiedy najważniejszych) zalet fotowoltaiki jest jej skuteczność w obniżaniu rachunków za prąd. Zastąpienie nawet części wykorzystywanej energii prądem z fotowoltaiki przyniesie nam kilkudziesięcioprocentowe oszczędności. Pomocą w obniżaniu rachunków za prąd są systemy prosumenckie. Przy założeniu ok. 20% zużycia bieżącego (autokonsumpcji), fotowoltaika pozwoli zmniejszyć wydatki nawet o ok. 70%. Opłacalność fotowoltaiki rośnie wraz ze wzrostem autokonsumpcji i cen prądu. A te w najbliższych latach mogą sięgnąć historycznych pułapów.
4. Większa wartość nieruchomości / działki
Inwestując w fotowoltaikę można podnieść nie tylko prestiż ;) naszego domu, ale także jego wartość. Z badań przeprowadzonych przez amerykański serwis Zillow wynika, że fotowoltaika zwiększa wartość nieruchomości o ok. 4% - 5%. W polskich warunkach, wzrost może być jeszcze większy, jeśli dysponujemy domem z fotowoltaiką działającą w systemie opustów.
5. Bezpieczeństwo energetyczne
Tylko produkcja własnego prądu jest w stanie zapewnić inwestorowi poczucie bezpieczeństwa energetycznego. Dzięki fotowoltaice w dużej mierze (choć nie całkowicie), możemy się uodpornić na skutki stale rosnących cen energii i nowych opłat. Jeśli dodatkowo zainwestujemy w magazyn energii, zyskamy pewnego rodzaju samowystarczalność energetyczną (szczególnie w okresie od marca do września, w ujęciu dobowym).
6. Uniwersalność
Choć istnieje wiele typów instalacji OZE, właściwie żadna z nich nie stanowi alternatywy dla fotowoltaiki, m.in. ze względu na ogromną uniwersalność systemów solarnych. Jest to rozwiązanie, które z powodzeniem sprawdzi się w każdym miejscu w kraju, dostarczając przewidywalnej ilości energii. Z paneli fotowoltaicznych może korzystać też każdy, kto potrzebuje czystej energii - m.in. gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, szpitale, szkoły, jednostki samorządowe i wiele, wiele innych. Co więcej, ogniwa fotowoltaiczne znajdują zastosowanie w najróżniejszych okolicznościach i warunkach - nadają się na działkę, mogą pracować na wodzie, a deszcz, śnieg i mróz są im niestraszne.
7. Wykorzystanie nieużywanych powierzchni
Uniwersalność fotowoltaiki objawia się także w tym, że może ona zostać zamontowana właściwie wszędzie, zapewniając wartość dodaną nieużywanym powierzchniom. Dobrym przykładem jest tu dach, gdzie najczęściej trafiają moduły PV. Oprócz tego mogą jednak one trafić m.in. na fasadę, na ogrodzenie, na balkon. Mogą też stanowić zadaszenie wiaty samochodowej, a niekiedy mogą zastąpić poszycie na budynku (jako dach fotowoltaiczny).
8. Trwałość i bezobsługowość
Panele fotowoltaiczne są zbudowane w taki sposób, że mogą działać z ok. 80% - 90% wydajnością wyjściową, nawet po 25 - 30 latach. Nie mają ruchomych części, co znacząco zmniejsza ryzyko awarii i zmniejszają ewentualne koszty. Serce instalacji PV, czyli falownik to dość skomplikowane urządzenie elektryczne, co oznacza, że jego żywotność będzie krótsza. Nadal jednak w wielu przypadkach gwarancja na falownik sięga 10 lat, a niekiedy nawet 25 lat. Jednocześnie, serwis instalacji fotowoltaicznej (w przeciwieństwie np. do przydomowej turbiny wiatrowej) ogranicza się do sporadycznego mycia paneli i obowiązkowego przeglądu (minimum raz na 5 lat).
9. Cicha praca
Praca instalacji fotowoltaicznej jest nieuciążliwa dla otoczenia - nie generuje hałasu, nie wpływa też negatywnie na zdrowie oraz samopoczucie ludzi i zwierząt.
10. Pozytywny wizerunek
Choć z pewnością znajdą się tacy, którzy zamontują fotowoltaikę m.in. po to, by wzbudzić zazdrość, to jednak częściej inwestuje się w nią, by zbudować swój pozytywny wizerunek - szczególnie, jeśli mowa o firmie. Panele słoneczne na dachu są dla klienta sygnałem, że firma troszczy się o środowisko. To może pozytywnie wpłynąć na postrzeganie samego przedsiębiorstwa, jak i oferowanych produktów.
