Zmiana kraju na falowniku. Jak to zrobić?

Ustawienia zestawu danych krajowych w falowniku

Producenci falowników fotowoltaicznych (i nie tylko), dążąc do minimalizacji kosztów produkcyjnych, stawiają na uniwersalność produktów. Inwertery sprzedawane w Polsce bardzo często, pod względem technicznym, niczym nie różnią się od inwerterów sprzedawanych w Niemczech czy w Hiszpanii. Tymczasem zasady działania sieci oraz współpracy z fotowoltaiki z siecią mogą się różnić, w zależności od kraju.

W Polsce, zgodnie z normą PN-IEC 60038, w sieci niskiego napięcia (do której przyłącza się standardową fotowoltaikę dla domu), napięcie powinno wynosić 230 V, z opcją odchylenia +/- 10%. W praktyce napięcie w sieci w Polsce powinno zatem wynosić od 207 do 253 V. Jednak już na Białorusi, nominalne napięcie wynosi 220 V. Różnice mogą dotyczyć też częstotliwości, czy konkretnych warunków współpracy falownika z siecią (np. momentu bezwzględnego wyłączenia się urządzenia).

By rozwiązać problemy wynikające z tej różnorodności, falowniki fotowoltaiczne są skonstruowane tak, by móc obsługiwać różne zakresy parametrów sieci, zgodnie ze standardami obowiązującymi w danych kraju. Konfiguracja parametrów współpracy falownika z siecią odbywa się zwykle podczas pierwszego uruchomienia falownika. Wówczas ustawia się m.in. godzinę, datę, ale również tzw. normę krajową, która definiuje te parametry.

Jaki kraj na falowniku powinno się ustawić?

Odpowiedź na pytanie, jaki kraj na falowniku powinien należy wskazać, jest prosta. Większość urządzeń dostępnych obecnie na rynku posiada ustawienia współpracy z siecią dedykowane dla Polski, i to właśnie ten kraj koniecznie należy ustawić na falowniku. 

W sporadycznych przypadkach może się okazać, że urządzenie nie posiada polskiej konfiguracji. W takim przypadku, można wybrać ustawienia przewidziane dla Niemiec, dostosowując jednocześnie parametry normy do polskich wytycznych w zakresie współpracy fotowoltaiki z siecią.

Uwaga! Zadanie to należy powierzyć osobie posiadającej odpowiednie kompetencje. Konfigurację najlepiej poprzedzić konsultacją z operatorem sieci.

Co ciekawe, jeszcze do niedawna, niektórzy operatorzy sieci (m.in. Energa), podczas przyłączania fotowoltaiki do sieci, wymagali dokumentów określających parametry nastaw wyłączających falownik - właśnie ze względu na brak fabrycznych ustawień dedykowanych Polsce.

Niemiecka norma napięcia w falowniku. Czy to dobry pomysł?

Szukając rozwiązania na problem wyłączającej się fotowoltaiki przy zbyt wysokim napięciu, mogliście trafić na pomysły ustawienia niemieckiej normy napięcia w falowniku (lub też innych norm międzynarodowych), bez dostosowywania parametrów pracy urządzenia do polskich warunków. Co więcej, osoby, które promowały takie sposoby walki ze zbyt wysokim napięciem, na dowód słuszności swoich działań niekiedy przedstawiały wykresy pokazujące nieprzerwaną pracę mikroinstalacji, nawet w okresach częstych wyłączeń (luty/marzec - maj). Musicie jednak wiedzieć, że takie działania mogą skutkować dla nas nieprzyjemnymi konsekwencjami. Dlaczego?

Zgłaszając mikroinstalację do sieci, właściciel mikroinstalacji oświadcza, że jego mikroinstalacja działa zgodnie z obowiązującymi przepisami i normami, w tym m.in. z Rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie wymagań technicznych, warunków przyłączania oraz współpracy mikroinstalacji z systemem elektroenergetycznym. W rozdziale II rozporządzenia, znajduje się zapisy nakazujące ustawienie konkretnych nastaw falownika. Przykładowo zakres napięcia musi wynosić od 0,85 napięcia nominalnego do 1,1 napięcia nominalnego. Aktualnie, zakres napięć musi więc wynosić od 195 V do 264,5 V.

Falownik, który odnotuje wzrost napięcia do 264,5 V powinien się bezzwłocznie wyłączyć. Z kolei wartość 253 V stanowi granicę wyłączającą falownik dopiero wtedy, gdy takiej wysokości będzie średnie napięcie w ciągu 10 minut. Jednocześnie inwerter powinien przerwać pracę, gdy napięcie spadnie poniżej 195 V. 

Odpowiedzialność za ustawienia norm i kraju na falowniku ponosi również instalator

Warto wiedzieć, że nie tylko na nas spoczywa obowiązek zadbania o prawidłowe nastawy falownika. Również instalator podpisujący się na zgłoszeniu instalacji PV składa szereg oświadczeń potwierdzających zgodność pracy systemu PV z obowiązującymi normami. Przykładowo, we wzorze udostępnionym przez Energę musi potwierdzić, że:

“wymienione w zgłoszeniu falowniki mają ustawioną regulację Q(U) oraz nastawy wartości zabezpieczeń sparametryzowane są dla lokalizacji „Polska”.

Jednocześnie, zaświadcza m.in., że jest świadom, że składając fałszywe lub błędne oświadczenie w sprawie m.in. nastaw falownika, możemy zostać pociągnięci do odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez naszą instalację PV, tak odbiorcom, jak i operatorowi sieci.

Źródło: Energa, Wniosek o określenie warunków przyłączania mikroinstalacji/zgłoszenie przyłączenia mikroinstalacji do sieci, Oświadczenie instalatora mikroinstalacji

Nie zmienia to jednak faktu, że niektórzy instalatorzy, chcąc oszukać falownik ustawiają inne niż polskie kody kraju oraz normy współpracy z siecią. Niestety, konsekwencje takich działań mogą ponieść również właściciele systemu.

Niemiecka norma napięcia w falowniku. Jakie będą konsekwencje?

Przede wszystkim należy podkreślić, że ustalenie, który z prosumentów wprowadził niewłaściwe nastawy falownika jest dla operatorów sieci dystrybucyjnej stosunkowo proste i nie wymaga fizycznej kontroli. OSD posiada szereg zdalnych narzędzi do inspekcji parametrów sieci (w tym m.in. liczniki dwukierunkowe). Co jeśli odkryją niewłaściwe ustawienia w naszym urządzeniu?

Początkowo możemy liczyć na ulgowe traktowanie. Prosument najpierw otrzyma pismo z instrukcją modyfikacji ustawień. Dopiero jeśli klient się nie dostosuje, może spodziewać się fizycznej kontroli, a następnie skierowania sprawy do Urzędu Regulacji Energetyki.

Czeka Cię kontrola? Sprawdź jaki kraj na falowniku ustawił instalator

W sierpniu 2023 roku, Tauron rozpoczął kontrole instalacji fotowoltaicznych, które wykazały ogromną skalę nieprawidłowości. Tylko w obszarze Gliwickim (jeden z 11 obszarów obsługiwanych przez Taurona), namierzono 1,5 tysiąca instalacji z nieprawidłowymi nastawami falowników. W efekcie, Tauron miał przeprowadzić szerzej zakrojone inspekcje ustawień systemów PV na swoim terenie.

Jak wynika z doniesień naszych Czytelników, bywa, że przedstawiciele operatora informują wytypowanych klientów o zbliżającej się kontroli. W takiej sytuacji (ale również wtedy, gdy kontrola nam nie grozi), warto ustalić, na jakich normach krajowych działa nasz inwerter.

Jak sprawdzić jaki kraj na falowniku ustawił nam instalator?

Wszystko zależy od marki oraz modelu inwertera. Dobra wiadomość jest jednak taka, że bez względu na wykorzystywane urządzenie, procedurę sprawdzenia nastaw kraju powinniśmy znaleźć w instrukcji obsługi inwertera.

Przykładowo falownik Sofar Solar z serii KTL-X ustawienia kraju wyświetla, w zakładce SystemInfo, w sekcji “Kraj/Country”.

W przypadku falownika Fronius Symo, normę krajową znajdziemy w zakładce “Info”, w sekcji “Informacje o urządzeniu”. By upewnić się, że korzystamy z właściwej normy należy znaleźć oznaczenie “PL”.

Z kolei jeśli chodzi o mikroinwertery Hoymiles (m.in. seria HM/HMS), ustawienia dotyczące zastosowanych norm można sprawdzić jedynie na dedykowanej platformie online. Można to zrobić na kilka sposobów. Pierwszy to wybór zakładki “Urządzenia” i sprawdzenie wersji profilu sieci. Sprawdzić można to również w zakładce “EiO”, w sekcji “Zarządzanie profilem sieci”. W tym przypadku konieczne są jednak rozszerzone uprawnienia dostępu (standardowe konto klienta nie udostępnia takich danych).

Zmiana kraju na falowniku na Polskę - jak to zrobić?

Jeśli nasza kontrola wykaże nieprawidłowości, pozostaje nam zmiana kodu kraju na falowniku. Również i w tym przypadku pierwszym źródłem informacji powinna być dla nas instrukcja obsługi urządzenia, z którego korzystamy. Dokumentację ten powinien dostarczyć nam instalator, jednak zawsze możemy poszukać jej również na stronie producenta urządzenia.

Uwaga! Warto mieć na uwadze, że w przypadku niektórych urządzeń, zmiana raz ustawionego kodu kraju może wymagać kontaktu z przedstawicielem producenta. Jeśli standardowa procedura zmiany kraju na falowniku nie zadziała, należy skontaktować się z instalatorem i/lub producentem.

Zmiana kraju na falowniku Sofar Solar, Fronius

W przypadku KTL-X, najpopularniejszej serii falownika Sofar Solar, zmiana kraju wymaga wejścia do Menu Głównego i Ustawień Ogólnych. Następnie należy przejść do zakładki “Przestaw Kod Kraju”. Falownik może poprosić nas o podanie hasła, które standardowo jest ustalone na “0001”. Po jego wpisaniu i zatwierdzeniu należy przejść do zakładki “Ustaw kod kraju”, gdzie będziemy mogli wybrać nowy kod kraju, za pomocą numeracji określonej w instrukcji. Region polski oznaczony jest kodem “12” lub “012”.

W przypadku falownika Fronius, aby wejść do menu zmiany kraju, należy sześciokrotnie nacisnąć przycisk “Powrót”. Następnie wpisać kod dostępu: “73887” (każdą wprowadzoną cyfrę należy potwierdzić przyciskiem “Enter”). Następnie, należy jeszcze raz wcisnąć przycisk “Enter”. Wówczas wczyta się lista ustawień krajowych, na której należy wskazać Polskę (PL - Poland). Wybór należy zatwierdzić przyciskiem “Enter”.