Pompa ciepła to energooszczędne rozwiązanie dla każdego domu
Pompa ciepła to idealne rozwiązanie zarówno do nowego, jak i starego domu, które już od lat cieszy się w Polsce coraz większym zainteresowaniem inwestorów. Tylko w rekordowym 2022 roku, cały rynek pomp ciepła do ogrzewania budynków wzrósł o 130 proc. (PORT PC). Tak, że niemal co trzecie urządzenie w ogólnej liczbie urządzeń do ogrzewania sprzedanych w ubiegłym roku stanowiły właśnie pompy ciepła. Wzrost ich popularności związany jest zarówno z decyzją Komisji Europejskiej dotyczącą zakazu ogrzewania gazem, jak i licznymi korzyściami wynikającymi z użytkowania pomp ciepła. Do głównych zalet tego rozwiązania zalicza się bowiem:
- oszczędność – pompa ciepła jest najbardziej opłacalnym urządzeniem grzewczym, którego koszty eksploatacji są niewielkie w porównaniu do innych źródeł ciepła;
- energooszczędność – dzięki odpowiednio dobranej pompie ciepła w stosunku do zapotrzebowania cieplnego budynku, możemy liczyć na niskie rachunki za ogrzewanie (sprawdźcie: koszt ogrzewania pompą ciepła);
- możliwość współpracy z fotowoltaiką – dzięki czemu uzyskać można jeszcze bardziej ekonomiczny w utrzymaniu system grzewczy (warto wówczas rozważyć możliwość skorzystania z programu Mój Prąd);
- ekologiczność – pompa ciepła to urządzenie korzystające z zasobów naturalnych, czyli tzw. odnawialnych źródeł energii, które podczas pracy nie emituje szkodliwych spalin;
- bezpieczeństwo i wygoda – pompa ciepła jest urządzeniem bezobsługowym, które nie wymaga zarówno dużej uwagi (w tym uzupełniania opału, czy czyszczenia), jak i nakładów na przeglądy. Co również ważne, w odróżnieniu od innych systemów grzewczych, nie stwarza zagrożenia pożarowego, zaczadzenia, czy wybuchu gazu;
- możliwość pracy w funkcji chłodzenia pompą ciepła pasywnego i aktywnego – co jest korzyścią, zwłaszcza, ze względu na ocieplenie klimatu i związaną z tym rosnącą liczbę nie tylko ciepłych, ale i upalnych dni (obecnie normą jest proponowanie w każdym nowym domu klimatyzacji);
- łatwy montaż – szczególnie pompy ciepła powietrznej, który trwa 2-3 dni, albowiem w porównaniu z pompą ciepła gruntową nie wymaga przeprowadzania skomplikowanych prac ziemnych (sprawdźcie jak przebiega montaż pompy ciepła krok po kroku);
- możliwość skorzystania z licznych dostępnych dofinansowań do pomp ciepła, dzięki którym można znacznie obniżyć koszt takiego przedsięwzięcia;
- rzadkie prace konserwacyjne i serwis pomagający w utrzymaniu jej prawidłowego stanu. To z kolei zapewnia wysoką wydajność, bezpieczeństwo, efektywną pracę i oczywiście długą żywotność pompy ciepła.
Jaka jest żywotność pompy ciepła?
Podejmując decyzję o zakupie i montażu pompy ciepła chcielibyśmy nie tylko wiedzieć, jaki jest koszt całego przedsięwzięcia i ile będziemy w stanie zaoszczędzić na rachunkach w skali roku, ale również jak szybko zwróci się taka inwestycja. Bardzo ważne jest również to, jak długo będzie nam służyć nowe urządzenie grzewcze, na które trzeba przecież przeznaczyć znacznie wyższy nakłady finansowe, niż chociażby w przypadku pieca na gaz, czy na pellet.
Cena pompy ciepła bowiem, w zależności od jej rodzaju, może wahać się w granicach kilkudziesięciu tysięcy złotych. Przy czym do kosztów związanych z jej zakupem doliczyć trzeba również te związane z jej montażem. Tak więc długa żywotność pompy ciepła stanowiłaby jej dodatkowy atut. I tak oczywiście jest, albowiem przy odpowiednio dobranych parametrach pracy (w tym mocy pompy ciepła), a także jej właściwym użytkowaniu, urządzenie wysokiej klasy powinno działać przez kolejne 15-25 lat (na taki okres czasu jej bezawaryjnej pracy, może liczyć inwestor).
Co jednak ważne, jest to minimalna oczekiwana żywotność pompy ciepła. Jak wynika bowiem z szacunków, urządzenie to poddawane regularnemu serwisowaniu i dobrze użytkowane może działać nawet i 35-40 lat.
Żywotność pompy ciepła a jej typ
Na żywotność pompy ciepła nieznaczny wpływ ma również, jej typ. Najkrótszą z nich mają powietrzne pompy ciepła, najdłuższą zaś gruntowe pompy ciepła. I tak w przypadku:
- powietrznej pompy ciepła typu split, będzie to żywotność określana przez producentów na co najmniej 15-20 lat;
- powietrznej pompy ciepła typu monoblok, będzie to żywotność o długości 20-25 lat (sprawdźcie czym różnią się pompy ciepła monoblok i split);
- gruntowej pompy ciepła, jej żywotność może wynosić 25-30 lat, zdarza się jednak, że ten rodzaj pompy ciepła może nawet prawidłowo funkcjonować przez 50 lat.
Żywotność pompy ciepła – od czego zależy?
Pompy ciepła to wielofunkcyjne i ekologiczne urządzenia grzewcze, które znane są też ze swojej długiej i bezawaryjnej pracy, zapewniającej użytkownikom stały dostęp do ogrzewania i ciepłej wody użytkowej. Wszystko dzięki stosunkowo prostej pod względem technicznym technologii, która pozwala na ich wieloletnią i niezawodną pracę. Naturalnie jednak, codzienna eksploatacja pompy ciepła doprowadza z czasem do zużycia jej części (w tym m.in. zaworu rozprężnego, czy przewodów). Ponadto poważne awarie pompy ciepła dotyczyć mogą też:
- pracy sprężarki, które wynikają ze złego montażu lub nieodpowiedniej eksploatacji urządzenia. Uszkodzenia sprężarki są najczęściej dwojakiego rodzaju – mechanicznego (mogą dotyczyć np. jej zatarcia) lub elektrycznego (związane ze złym podłączeniem elektrycznym). Często wynikają one także ze złego montażu, czy nieodpowiedniej eksploatacji pompy ciepła lub też wadliwości jednostki;
- montażu dolnego źródła ciepła, z którego urządzenie przekazuje energię do budynku. W przypadku gruntowych pomp ciepła to właśnie ono odpowiada za 80-95 proc. awarii. Zdarza się, że szukając oszczędności inwestorzy rezygnują np. z większego kolektora poziomego lub dodatkowych odwiertów dla sond pionowych. To z kolei ma wpływ zarówno na prawidłową wydajność, bezawaryjność, jak i oczywiście żywotność pompy ciepła.
Żywotność pompy ciepła zależy również od takich czynników, jak:
- wybór doświadczonego producenta pomp ciepła – ważne, aby urządzenia danej marki posiadały zarówno kompletną dokumentację techniczno-projektową, jak i wymagane certyfikaty. W ten sposób uzyskamy bowiem informacje odnośnie tego, że wybrany producent posiada w ofercie wyłącznie pompy ciepła cechujące się wysoką efektywnością pracy, niezawodnością oraz trwałością;
- prawidłowy dobór mocy pompy ciepła – jej przewymiarowanie może negatywnie wpłynąć na działanie systemu i skrócić żywotności urządzenia w standardowych warunkach pracy. Pompa ciepła o zbyt dużej mocy pracuje w krótszych, ale częstszych cyklach, co znacznie przyspiesza zużywanie się elementów sprężarki;
- odpowiednio wykonany montaż pompy ciepła – niestety ze względu na wzrost zainteresowania pompami ciepła ryzyko błędów przy ich instalacji rośnie, albowiem często zajmują się tym też osoby, które do tej pory były specjalistami w instalacjach np. kotłów gazowych. Nieumiejętne zaś przeprowadzony montaż pompy ciepła przełoży się na krótszy czas eksploatacji urządzenia;
- górne źródło ciepła, które także ma znaczenie dla ekonomicznej pracy pompy ciepła. Najbardziej dopasowanym systemem grzewczym do niskotemperaturowej pompy ciepła jest ogrzewanie podłogowe. Przy czym ważne jest, aby zadbać o szczelność i odpowietrzenie instalacji grzewczej;
- warunki, w jakich jest ona eksploatowana.
Warunkiem udzielenia gwarancji producenta na pompę ciepła jest zainstalowanie urządzenia przez jego akredytowanych instalatorów, a także przestrzeganie zarówno zasad obsługi jak i serwisowania urządzenia zgodnie z instrukcją.
Żywotność sprężarki pompy ciepła
Co istotne, żywotność pompy ciepła zależy przede wszystkim od jej kluczowego elementu, jakim jest sprężarka, której czas działania jest określany w liczbie cykli pracy (można je następnie przeliczyć na lata). Po ich przepracowaniu, sprężarkę można teoretycznie wymienić, aby zachować ciągłość pracy. Warto mieć na uwadze to, że jest to tylko referencyjna liczba, która nie oznacza, że po jej przekroczeniu pompa ciepła przestanie pracować.
Jak podają producenci pomp ciepła, sprężarka jest statystycznie zaprojektowane na ok. 100.000 godzin pracy i 50.000 startów. Przy założeniu więc, że czas jej pracy wynosi średnio 8 godzin na dobę, w ciągu roku daje nam to ok. 2.900 godzin. Dzięki temu, po pompie ciepła oczekiwać możemy 34 lat działania (100.000 godzin pracy / 2.900 funkcjonowania urządzenia funkcjonowania urządzenia w ciągu 365 dni).
Dodatkowo jednak w przypadku pomp ciepła uwzględnić trzeba również ograniczenie, jakim jest wspomniana już liczba startów (przyjmuje się, że łącznie jest ich razem ok. 2 500), co po dokonaniu stosownych obliczeń daje nam wynik w postaci 20 lat (50.000 / 2.500). Należy pamiętać, że im więcej cykli startów i zatrzymań wykona sprężarka, tym szybciej skończy się jej żywotność.
Eksperci podkreślają, że dobry stosunek liczby startów pompy ciepła w stosunku do jego godzin pracy to 1:1, czyli jeden start na godzinę pracy urządzenia.
Jak wydłużyć żywotność sprężarki pompy ciepła?
Jak już wiemy, największy wpływ na żywotność pompy ciepła ma sprężarka. Ważne jest zatem zaprojektowanie całego układu w ten sposób, aby zapewnić jej jak najdłuższe okresy działania bez częstego włączania i wyłączania. W jaki sposób? Otóż można to osiągnąć, dzięki zastosowaniu zasobnika buforowego, który zwiększa bezwładność cieplną instalacji. Bufor pełni w instalacji dwie ważne funkcje:
- pierwszą z nich jest magazynowanie większej ilości wody, która przekłada się na zmniejszenie liczby cykli pracy sprężarki w pompie ciepła (jeśli system jest pojemniejszy to mamy mniejszą ilość cykli pracy). Zwiększenie zładu instalacji redukuje problem częstego uruchamiania i wyłączania sprężarki, przez co jest ona mniej eksploatowana, a tym samym zmniejsza się również jej zużycie;
- drugą z nich jest natomiast utrzymywanie przez bufor ciągłości przepływu wody bez uruchamiania zabezpieczenia pompy ciepła (chcąc zamknąć wszystkie strefy grzewcze w budynku, w instalacji bez sprzęgła hydraulicznego, doprowadzimy do zatrzymania przepływu i włączenia zabezpieczenia pompy ciepła).
W celu ograniczenia liczby załączeń sprężarki, producenci pomp ciepła coraz większy nacisk kładą również na modulację mocy grzewczej w urządzeniach, do aktualnego zapotrzebowania na moc w budynku. W ten sposób rozruch sprężarki jest łagodniejszy i spada liczba cykli startów pompy ciepła. To w konsekwencji przekłada się na zwiększenie trwałości sprężarki i wydłuża żywotność pompy ciepła.
Jak dbać o pompę ciepła, by służyła nam jak najdłużej?
Żywotność pompy ciepła wynosi średnio ok. 20-30 lat, a po tym czasie konieczne będzie zastąpienie jej nowym urządzeniem. Przy czym warto tu podkreślić, że zgodnie z przyjętą przez Komisję Europejską propozycją Net-Zero Industry Act to właśnie technologia pomp ciepła jest wskazana jako jedna z ośmiu, które mają być podstawą europejskiego zielonego przemysłu. W związku z tym, że jest to obecnie najbardziej preferowana i promowana forma ogrzewania, będzie ona systematycznie rozwijana, co z czasem obniży ceny pomp ciepła.
Na ten moment warto skupić się na maksymalnym wydłużeniu okres eksploatacji pompy ciepła, dbając o jej:
- coroczny serwis i konserwację (podobnie jak w przypadku innych systemów ogrzewania). Regularne przeglądy pozwalają zachować cały układ grzewczy w dobrej kondycji i dają użytkownikowi pewność, że ogrzewanie nie zawiedzie nas w najmniej oczekiwanej sytuacji. W jego trakcie serwisant ocenia efektywność pracy urządzenia pompy ciepła (w tym m.in. czy nie zużywa ona za dużo prądu oraz czy też nie należy zmienić któregoś parametru, aby pracowała ona jeszcze oszczędniej);
- regularne czyszczenie. Warto to robić nie tylko podczas corocznych przeglądów realizowanych przez profesjonalnych serwisantów, ale i samemu. W jaki sposób? Usuwając wszelkiego rodzaju zanieczyszczenia z wlotu powietrza oraz z wentylatora. Mogą one bowiem utrudniać przepływ powietrza, zwiększać zużycie prądu i tym samym skrócić żywotność pompy ciepła.
