Digitalizacja sektora energetycznego
Za przyjęciem nowelizacji Prawa energetycznego, która wprowadza regulacje dotyczące m.in. magazynów energii głosowało 443 posłów (przeciwko było tylko trzech posłów Konfederacji: Janusz Korwin-Mikke, Jakub Kulesza i Artur Dziambor). Nowelizacja związana jest częściową implementacją unijnej dyrektywy w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej, której podstawą jest tworzenie narzędzi do dalszego promowania aktywnego zaangażowania konsumentów w rynek.
Nowelizacja ustawy Prawo energetyczne ma na celu usprawnienie polskiej energetyki i rozpoczęcie jej stopniowej digitalizacji. Jest ona bowiem nie tylko koniecznym elementem zarządzania inteligentnymi sieciami przesyłu energii i inteligentnymi licznikami, służącym do kontroli całego systemu energetycznego, ale również gwarancji sprawiedliwości dystrybucji, stanowiącej m.in. element walki z ubóstwem energetycznym, którym dotkniętym jest prawie 5 mln Polaków. Jak podkreśla Rafał Gawin, Prezes Urząd Regulacji Energetyki:
Digitalizacja sektora stworzy warunki zarówno dla wytwórców, jak i odbiorców do aktywnego zaangażowania w rynek w nowej roli fleksumentów, czyli podmiotów, które nie tylko produkują energię na własne potrzeby, ale też dają systemowi energetycznemu dodatkową wartość. W mojej ocenie to bardzo ważna zmiana, bez której transformacja sektora byłaby trudna do przeprowadzenia.
Nowe regulacje mają ponadto sprzyjać rozwojowi przedsiębiorczości oraz zaktywizować konsumentów na rynku energii. URE ocenia je jako krok milowym w poprawie transparentności funkcjonowania rynku, co z kolei powinno przełożyć się na poprawę jego konkurencyjności. Ponadto nowelizacja ustawy gwarantuje też sprawniejszą kontrolę i nadzór nad rynkiem energii, z korzyścią dla wszystkich jego uczestników. Jak zaznacza Rafał Gawin:
Nowelizacja ustawy daje szansę na kolejny impuls sprzyjający rozwojowi przedsiębiorczości. Jest to niezwykle istotne z punktu widzenia rozwoju energetyki rozproszonej i zapewnienia stabilności pracy systemu.
Instalacja inteligentnego opomiarowania i liczników
Do najważniejszych zmian, związanych z nowelizacją Prawa energetycznego należy instalacja inteligentnego opomiarowania i liczników zdalnego odczytu, a także budowa centralnego systemu informacji rynku energii. Inteligentne liczniki ze zdalnym odczytem zużycia energii mają być zainstalowane w ciągu najbliższych siedmiu lat u co najmniej 80 proc. odbiorców. Dzięki temu będą oni rozliczani za energię według rzeczywistego jej zużycia, a nie według prognoz. Co istotne, użytkownicy będą mogli też zwrócić się do dystrybutora z wnioskiem o skomunikowanie liczników z urządzeniami wykorzystywanymi w ich domach (o ile spełnią one określone wymagania) wchodząc w obszar tzw. Internetu Rzeczy. Jak zauważa Prezes URE:
Uczestnicy rynku zyskają szeroki dostęp do danych, co pozwoli m.in. na szybszą i łatwiejszą zmianę sprzedawcy prądu, co z kolei przełoży się na możliwość świadomego zarządzania zużyciem energii przez odbiorców końcowych. Inteligentne opomiarowanie umożliwi także wprowadzanie nowych rozwiązań regulacyjnych, jak np. taryfy dynamiczne. Ułatwi również monitorowanie jakości energii elektrycznej w sieci elektroenergetycznej - dla odbiorców będzie to ważne chociażby ze względu na skuteczne dochodzenie bonifikat za przerwy i niewłaściwą jakość dostarczanej energii.
Natomiast wszystkie dane pozyskane z liczników będą gromadzone w Centralnym Systemie Informacji Rynku Energii (CSIRE). Za przetwarzanie tych informacji i zarządzanie systemem odpowiedzialny będzie Operator Informacji Rynku Energii (OIRE). Przy czym funkcję tę będzie pełnić operator systemu przesyłowego, czyli Polskie Sieci Elektroenergetyczne. Natomiast rolą Prezesa URE będzie zatwierdzenie zasad współpracy OIRE z użytkownikami systemu.
Obecny i projektowany jako SCIRE system wymiany informacji pomiędzy użytkownikami systemu elektroenergetycznego (źródło: URE).
[info]Dzięki nowym przepisom coraz bardziej znaczącą rolę mają odgrywać odbiorcy, którzy będą mogli zarówno produkować, konsumować jak i magazynować energię.[end]
Nowe przepisy dla magazynów energii
Co ważne, najnowsze zmiany w Prawie energetycznym mają umożliwić rozwój krajowego rynku magazynów energii. Ponieważ urządzenia te mogą mieć istotne znaczenie dla funkcjonowania i bezpieczeństwa pracy systemu energetycznego. Dlaczego? Zapewniają one bowiem dostawy energii elektrycznej wytworzonej w instalacjach OZE, (takich jak fotowoltaika, czy elektrownie wiatrowe), podczas, gdy ich praca ze względów technologicznych jest wstrzymana (a więc w nocy czy przy bezwietrznej pogodzie). Dzięki takiej możliwości gospodarstwo może osiągnąć nawet 90 proc. samowystarczalność energetyczną (zapraszamy do naszego rankingu magazynów energii). W dodatku magazyny energii są przyszłością energetyki zeroemisyjnej i podstawą zielonej transformacji, przed którą stoi polska energetyka.
Ujednolicenie samej definicji magazynowania energii
Nowe przepisy wprowadzają i jednocześnie ujednolicają pojawiającą się w różnych ustawach definicję magazynu energii, która od 3 lipca 2021 roku ma być rozumiana jako:
Instalacja umożliwiająca magazynowanie energii elektrycznej i wprowadzenie jej do sieci elektroenergetycznej.
Prócz tego w nowelizacji znajduje się również definicja sprawności magazynowania energii, która rozumiana jest jako:
Stosunek energii elektrycznej wyprowadzonej z magazynu energii elektrycznej do energii elektrycznej wprowadzonej do tego magazynu, wyrażony w procentach w ramach jednego pełnego cyklu pracy magazynu energii elektrycznej, przy wykorzystaniu nominalnej pojemności tego magazynu oraz ładowania i rozładowywania go mocą nominalną.
Nowe zasady dotyczące magazynów energii
Należy również zauważyć, że nowe przepisy określają również zasady przyłączenia magazynu do sieci i wprowadzają korzystne rozwiązania dotyczące rozliczania magazynowania energii. I tak:
Zmieniona została definicja odbiorcy końcowego
Ma to pozwolić na wyłączenie z kategorii zużycia końcowego energii, zużywanej na potrzeby magazynowania energii. Tak więc energia wprowadzana do magazynu oraz straty związane z magazynowaniem energii nie będą już uznawane za zużycie odbiorcy końcowego. Zgodnie z definicją zawartą w ustawie, odbiorca końcowy to:
Odbiorca dokonujący zakupu paliw lub energii na własny użytek; do własnego użytku nie zalicza się energii elektrycznej zakupionej w celu jej magazynowania lub zużycia na potrzeby wytwarzania, przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej oraz paliw gazowych zakupionych w celu ich zużycia na potrzeby przesyłania, dystrybucji, magazynowania paliw gazowych, skraplania gazu ziemnego lub regazyfikacji skroplonego gazu ziemnego.
Zniesienie podwójnego naliczania opłat sieciowych dla energii wprowadzonej oraz pobieranej z magazynu
Nowelizacja Prawa energetycznego zakłada także zlikwidowanie podwójnego naliczania opłat sieciowych dla energii wprowadzonej oraz pobieranej z magazynu. Oznacza to, że opłaty sieciowe będą pobierane tylko od różnicy pomiędzy energią pobraną a wprowadzoną do sieci. Określa również ulgi w obowiązkach związanych z koncesjonowaniem oraz całkowite wyłączenie z obowiązku posiadania taryfy magazynowania energii elektrycznej. W wyniku bowiem przyjętych regulacji operatorzy systemów magazynowych zostaną zwolnieni z obowiązku:
- sporządzania taryf;
- uwzględniania opłaty przejściowej i opłaty OZE;
- oraz akcyzy od nabywania energii.
Oprócz tego nowe regulacje przewidują też zmniejszenie kosztów opłaty przyłączeniowej.
Operatorzy magazynów nie będą musieli uzyskać koncesji w przypadku inwestycji w magazyny o mocy do 10 MW
Do tej pory można było wykonywać działalność gospodarczą polegającą na magazynowaniu energii bez koncesji Prezesa URE. Nowe przepisy wprowadzają jednak wymóg jej uzyskania dla magazynów o mocy powyżej 10 MW. Z kolei magazyny energii o mocy od 50 kW do 10 MW będą wymagały jedynie wpisu do odpowiedniego rejestru o charakterze ewidencyjnym, które będą prowadzone przez operatorów systemów elektroenergetycznych (OSE). Natomiast w przypadku posiadania mniejszego, "prosumenckiego" magazynu energii o mocy do 50 kW, konieczne będzie zgłoszenia tego faktu operatorowi systemu dystrybucyjnego.
Skrócony okres wydania warunków przyłączenia
Co ważne, skrócony do 30 dni ma zostać okres wydania warunków przyłączenia w przypadku magazynów energii podłączanych do sieci o napięciu znamionowym do 1 kV. Natomiast w przypadku sieci o wyższym napięciu jej operator będzie mieć na to do 150 dni.
Inne regulacje
Co więcej, pobieranie energii przez magazyny energii (będące częścią źródła odnawialnego) nie będzie oznaczać utraty prawa:
- do korzystania z zielonych certyfikatów;
- czy też innych systemów wsparcia OZE.
Ponadto ustawodawca przewidział też podstawę do rozliczania energii elektrycznej wprowadzonej do sieci trakcyjnej w czasie hamowania pociągów, tramwajów, czy trolejbusów (tzw. rekuperacji). Rozliczanie energii dostarczanej do sieci w wyniku hamowania tych pojazdów będzie obliczane na podstawie różnicy ilości energii elektrycznej pobranej i zwróconej przez danego odbiorcę.
Koniec sprzedaży „door-to-door”
Warto zauważyć, że jedną z ważniejszych, z punktu widzenia ochrony praw odbiorców zmian, jest wprowadzenie zakazu zawierania umów sprzedaży prądu i gazu z odbiorcami w gospodarstwach domowych poza lokalem przedsiębiorstwa. Chodzi tu przede wszystkim o sprzedaż prowadzoną podczas tzw. sprzedaży door-to-door, kiedy to konsument na ogół bywa poddany większej presji psychologicznej ze strony przedsiębiorcy. Rozwiązanie to było postulowane przez UOKiK i Prezesa URE, w związku licznymi przypadkami oszustw i wprowadzania w błąd odbiorców przez przedsiębiorców podczas sprzedaży bezpośredniej, czyli poza lokalem przedsiębiorstwa.
Tego rodzaju umowy bowiem często były zawierane przez konsumenta pochopnie, bez dostatecznego przemyślenia i racjonalnych powodów. Ponadto dodatkowym czynnikiem ryzyka jest kierowanie ich do szczególnej grupy konsumentów, jakimi są osoby starsze (przede wszystkim emeryci, posiadający stałe źródło dochodów, dzięki czemu łatwiej uzyskują oni finansowanie zakupów kredytem konsumenckim). Agresywna polityka sprzedaży przedsiębiorstw energetycznych, nastawiona na maksymalizację swoich zarobków, powiązana z brakiem profesjonalizmu przedstawicieli handlowych, od wielu już lat prowadziła do występowania licznych nieprawidłowości i poważnego naruszania interesu finansowego odbiorców.
Wprowadzenie zakazu zawierania umów sprzedaży gazu i energii poza lokalem przedsiębiorstwa nie oznacza jednak braku możliwości zawarcia takiej umowy, czy to w punkcie sprzedawcy (umiejscowionym np. w galerii handlowej), czy też na odległość (telefonicznie). Ponieważ zakaz ten nie powinien spowolnić dokonywania zmiany sprzedawcy prądu i zmiany sprzedawcy gazu, tylko przeciwnie, jeszcze bardziej zmobilizować odbiorców do podejmowania aktywnych działań.
