Czy fotowoltaika się opłaca?
Poniższa grafika pokazuje jak zmienia się rachunek za prąd z fotowoltaiką o mocy 3,7 kW, zamontowaną w gospodarstwie domowym zużywającym rocznie 3750 kWh (więcej na ten temat parametrów, które posłużyły nam do obliczeń).
Opłacalność fotowoltaiki przy przewymiarowaniu
Poniżej możecie natomiast sprawdzić opłacalność instalacji fotowoltaicznej o mocy 5 kW - przewymiarowanej o ok. 30% względem zapotrzebowania gospodarstwa domowego o rocznym zużyciu 3750 kW.
Co uwzględniliśmy przy obliczaniu opłacalności paneli fotowoltaicznych?
Obliczenia zostały przeprowadzone dla następujących parametrów:
- Roczne zużycie prądu: 3750 kWh.
- Ceny energii (zamrożone): ok. 0,51 zł/kWh (energia czynna) + ok. 0,37 zł/kWh (opłaty dystrybucyjne) brutto z 23% VAT.
- Ceny energii (taryfowe): ok. 0,92 zł/kWh (energia czynna) + ok. 0,52 zł/kWh (opłaty dystrybucyjne) brutto z 23% VAT.
- Cena sprzedaży prądu do sieci: stawki opublikowane w 2023 roku przez PSE.
Do obliczeń przyjęliśmy dwa scenariusze:
- z zamrożeniem cen prądu do 30 czerwca 2023 roku i cenami taryfowymi od lipca,
- z taryfowymi cenami prądu przez cały rok.
Jako cenę sprzedaży przyjęliśmy historyczne stawki RCEm z 2023 roku. Zrobiliśmy tak, gdyż nikt nie wie, ile wyniosą ceny sprzedaży prądu w net-billingu w przyszłości - a jakieś założenia przyjąć przecież musimy. Stawki odkupu są ustalane na bieżąco - trudno zatem prognozować ile wyniosą w kolejnych miesiącach.
Obliczenia zostały wykonane dla instalacji dopasowanej mocą do rocznego zużycia (moc: 3,7 kW), jak i dla instalacji przewymiarowanej o około 30% w stosunku do poboru (moc: 5 kW).
Jak to obliczyliśmy?
- Roczne zużycie energii rozbliliśmy na 12 miesięcy, przyjąc zbliżony pobór w każdym miesiącu. Wyznaczyliśmy roczną produkcję z instalacji fotowoltaicznej, korzystając z naszego kalkulatora fotowoltaiki.
- Bazując na określonych wyżej parametrach wyznaczyliśmy: wartość energii oddanej do sieci, wartość energii pobranej z sieci oraz koszt opłat dystrybucyjnych. Dodatkowo, dla wariantu przewymiarowanego obliczyliśmy wartość zwrotu niewykorzystanych nadwyżek (zgodnie z zasadami ustawy o OZE).
- Zsumowaliśmy oszczędności wynikające z autokonsumpcji, sprzedaży energii do sieci (oraz opcjonalnie - zwrot części nadwyżek).
Opłacalność fotowoltaiki i zwrot z inwestycji - taryfowe ceny pradu
Dla ciekawych przygotowaliśmy wykres, który prezentuje opłacalność fotowoltaiki, przy założeniu, że taryfowe ceny prądu (zatwierdzone przez prezesa URE na 2024 rok) oraz ceny sprzedaży prądu do sieci pozostają niezmienione przez cały czas. Jednocześnie w kalkulacji uwzględniliśmy:
- dotację Czyste Powietrze: 6000 zł (najniższa dostępna),
- ulgę termomodernizacyjną - obliczona od wartości instalacji PV,
- koszt instalacji fotowoltaicznych wynoszący odpowiednio: 17500 zł (instalacja PV 3,7 kW) oraz 22000 zł (instalacja PV 5 kW).
Jak możecie zauważyć, przy wysokich cenach energii, nawet bez żadnych dopłat, fotowoltaika charakteryzuje się wysoką opłacalnością. Jest ona tym wyższa, im większy jest udział autokonsumpcji.
Od czego zależy opłacalność fotowoltaiki?
Wpływ na opłacalność fotowoltaiki ma kilka czynników. Należy do nich przede wszystkim: poziom autokonsumpcji, ceny zakupu prądu z sieci, ceny sprzedaży prądu do sieci koszt instalacji i wysokość dotacji.
Autokonsumpcja a opłacalność fotowoltaiki
W net-billingu kluczem do opłacalności fotowoltaiki jest tzw. autokonsumpcja, czyli bieżące zużycie wyprodukowanej energii. Cały ten system został opracowany w ten sposób, by zachęcać inwestorów do maksymalizacji zużycia energii. W net-billingu prosument zawsze będzie ponosił koszty stałe i dystrybucyjne. A udział tych kosztów, w ogólnej cenie energii wynosi nawet ok. 40%. Zmniejszając pobór z sieci, automatycznie zmniejszamy wysokość opłat dystrybucyjnych. To jednak tylko jedna strona medalu. Dzięki autokonsumpcji prosument nie musi bowiem wydawać swoich pieniędzy na coraz droższą energię z sieci. Zastępuje ją bowiem energią wyprodukowaną przez własną instalację, z darmowego źródła energii.
Co więcej, świadoma autokonsumpcja, wspierana np. magazynem energii pozwoli prosumentowi lepiej zarabiać na net-billingu. Jak? Gdy w net-billingu pojawi się rozliczenie godzinowe, stawki sprzedaży mogą się znacząco różnić. W godzinach okołopołudniowych prąd będzie tani (bo w tym samym czasie do sieci będzie płynął z wielu instalacji PV), natomiast po południu i w nocy będzie drogi. Magazynowanie prądu w czasie niskich cen i wykorzystywanie go w godzinach wieczornych pozwoli dodatkowo zarobić lub zaoszczędzić (odsyłając prąd do sieci zwiększymy depozyt prosumencki, a zużywając go, obniżymy bieżący rachunek).
Opłacalność fotowoltaiki a cena zakupu prądu z sieci
Tu zasada jest prosta - im wyższy koszt energii z sieci, tym instalacja fotowoltaiczna bardziej opłacalna. Dlaczego? Przy wysokiej cenie prądu z sieci różnica między naszym faktycznym rachunkiem, a rachunkiem, który zapłacilibyśmy bez fotowoltaiki jest wysoka. To decyduje o szybszym zwrocie z inwestycji.
Od 2023 roku w Polsce obowiązuje zamrożenie cen prądu na poziomie z 2022 roku. Bez zamrożenia, stawki za prąd dla gospodarstw domowych i firm w 2024 roku wzrosłyby nawet o ok. 80 - 250%. Jeśli jednak będziemy posiadać własne źródło energii, wysokie ceny prądu paradoksalnie będą dla nas dobrą wiadomością. Będą bowiem oznaczać tyle, że nasz system fotowoltaiczny zwróci się szybciej.
Opłacalność fotowoltaiki a koszt instalacji
W przypadku każdej inwestycji, nie tylko tej w fotowoltaikę, wysokość poniesionych nakładów finansowych również ma ogromny wpływ na opłacalność. Niższy koszt systemu to szybszy zwrot z inwestycji - choć kryje się w tym, pewna pułapka. Nadmierne oszczędzanie, w przypadku fotowoltaiki, może przynieść ostatecznych wzrost kosztów. Jak? Niska cena podzespołów często idzie w parze z niską jakością. W efekcie może nas czekać więcej awarii np. falownika i wymian modułów.
W latach 2010 - 2019, ceny instalacji fotowoltaicznych systematycznie spadały, m.in. za sprawą rozpowszechnienia się technologii oraz opracowania tańszych procesów produkcyjnych.
Źródło: opracowanie własne enerad.pl na podstawie danych IRENA
W zależności m.in. wykorzystanych podzespołów, miejsca montażu czy marży wykonawcy, cena fotowoltaiki w przeliczeniu na 1 kW waha się od ok. 3.000 zł do ok. 6.500 zł. Stawka zmniejsza się wraz ze wzrostem mocy systemu. Wpływ na koszt ma jednak również: miejsce montażu (dach, grunt) czy rodzaj zastosowanych podzespołów (budżetowe czy premium). Koszt fotowoltaiki łatwo można zmniejszyć korzystając z dotacji.
Dotacje a opłacalność fotowoltaiki
Skorzystanie z dotacji, jest w stanie skrócić czas zwrotu z fotowoltaiki nawet o kilka lat - w zależności od kosztu instalacji i intensywności wsparcia. W Polsce dostępnych jest szereg narzędzi i programów wspierających rozwój fotowoltaiki. Aktualną listę dofinansowań do fotowoltaiki znajdziecie na stronie: Dofinansowanie do fotowoltaiki.
Dostępne formy wsparcia opierają się zarówno na bezzwrotnych dotacjach, jak i niskooprocentowanych pożyczkach czy ulgach podatkowych.
Kilka słów podsumowania
W naszych analizach staraliśmy się przedstawić jak najrzetelniej opłacalnośc instalacji fotowoltaicznej w net-billingu. Musicie jednak pamiętać, że przedstawione przez nas wyliczenia możecie traktować jedynie jako punkt odniesienia. Dlaczego?
- Cena odkupu i sprzedaży energii jest zmienna i uzależniona od cen giełdowych. Z kolei na ceny giełdowe wpływa szereg czynników geopolitycznych, prawnych, klimatycznych i innych. Nie da się przewidzieć, jakie stawki czekają nas w przyszłości, co oznacza, że właściwie każda analiza czasu zwrotu to jedynie przypuszczenia.
- Użytkownicy fotowoltaiki charakteryzują się różnych profilem zużycia energii i autokonsumpcji. W gospodarstwach domowych, zużycie bieżące wynosi zwykle ok. 20% (z magazynem energii współczynnik ten może wzrosnąć). W firmach może być ono znacznie większe - może zbliżać się nawet do 100%. A w net-billingu nic tak nie wypływa na opłacalność, jak autokonsumpcja w powiązaniu z ceną zakupu energii.
- Instalacje fotowoltaiczne znacząco różnią się między sobą - m.in. wydajnością i sposobem montażu, co przekłada się na różne zdolności produkcyjne, a zatem również i na zyski z autokonsumpcji i odsprzedaży.
- Już niebawem w Polsce zaczną obowiązywać godzinowe stawki odsprzedaży energii z fotowoltaiki, co wprowadzi jeszcze większe zróżnicowanie w opłacalności instalacji. Będzie ono wynikać przede wszystkim z godzin aktywnego zużywania energii, obecności lub braku magazynu energii oraz stawek zakupu energii (bo pojawią się też taryfy dynamiczne).
Jedno jest pewne, posiadanie instalacji fotowoltaicznej to właściwie jedyny skuteczny sposób na to, by w jakiś sposób uodpornić się na podwyżki cen energii. Produkując własny prąd i maksymalizując jego zużycie jesteśmy w minimalnym stopniu uzależnieni od biznesowych i politycznych uwarunkowań. Inwestycja w podniesienie swojego bezpieczeństwa energetycznego to dobra inwestycja - szczególnie teraz, gdy jest ona wspierana licznymi dotacjami.
