Monitor zużycia energii – jakie są opcje? Warto?

Monitoring zużycia energii – to może być konieczność

Ceny prądu w Polsce przez lata utrzymywały się na podobnym, stosunkowo niskim poziomie. W ostatnim czasie nadeszły istotne zmiany – od 2019 roku średnie stawki za energię elektryczną zaczęły rosnąć. Apogeum (przynajmniej jak dotąd) osiągnęły w połowie 2022 roku, kiedy to cena kontraktów na 2023 rok dotarła do poziomu 2.500 zł/MWh, podczas gdy jeszcze w 2021 roku oscylowała ona w granicach 250 – 300 zł/MWh.

Jak to przekłada się na stawki dla odbiorców końcowych? Póki co nijak, bo rząd zadecydował o systemowym zatrzymaniu podwyżek, zamrażając ceny prądu. Wnioski o zatwierdzenie taryf dla gospodarstw domowych złożone do Prezesa URE przez głównych sprzedawców energii dają jednak pewien obraz tego, w jakiej sytuacji znajdowaliby się Polacy. Jak wynika z doniesień medialnych, m.in. Tauron, Energa czy Enea w grudniu 2022 roku wnioskowali o podwyższenie stawek z ok. 400 zł/MWh do ok. 1200 zł/MWh. Dokładne dane nie są znane, gdyż firmy nie poinformowały publicznie o wysokości wnioskowanych podwyżek. Ostatecznie, choć prezes URE odrzucił zgłoszenia w takim kształcie, wiele wskazuje na to, że w 2023 roku ceny prądu będą o ok. 200% wyższe.

Zamrożenie cen sprawiło, że tak drastycznie wyższe koszty energii nam nie grożą – a przynajmniej, nie przez cały czas. Zgodnie z ustawą, cena energii dla firm w 2023 roku ma nie przekroczyć 785 zł/MWh. Natomiast stawka dla gospodarstw domowych nie może przekroczyć 699 zł/MWh, przy czym tu zastosowano limit ilości zużycia prądu. W zależności od profilu odbiorcy, preferencyjna stawka będzie obowiązywać do poziomu 2.000 kWh (standardowe gospodarstwa domowe), 2.600 kWh (gospodarstwa domowe z osobą niepełnosprawną) lub 3.000 kWh (gospodarstwa domowe rolnicze lub rodziny z Kartą Dużej Rodziny). Po przekroczeniu limitu, będziemy musieli płacić za prąd zgodnie ze stawkami rynkowymi, które (jak już wiadomo) będą o dwu lub trzykrotnie wyższe niż w 2022 roku.

Oszczędzaj energię i zyskaj rabat

Odbiorcy energii jeszcze bardziej niż kiedykolwiek powinni zacząć przykładać wagę do oszczędzania energii. Można ją bowiem marnować na różne sposoby – m.in. przez złe nawyki czy zaniedbane urządzenia domowe (czajnik z osadem z kamienia czy zaszronioną lodówkę). Według ekspertów, już zmiana w zakresie przyzwyczajeń, może zmniejszyć zużycie energii nawet o 20%.

Tymczasem, jak wynika z przepisów ustawy zamrażającej ceny energii już 10% oszczędności energii może przynieść nam dodatkowy 10% rabat na rachunek za energię elektryczną. Na czym to polega?

Zgodnie z przepisami, jeśli w okresie od 1 października 2022 roku do 31 grudnia 2023 roku nasza konsumpcja energii będzie wynosić 90% zużycia z okresu od 1 października 2021 roku do 31 grudnia 2022 roku, to otrzymamy 10% rabatu na całkowitych kosztach energii (energia czynna plus opłaty dystrybucyjne) w kolejnym rachunku.

10% oszczędności energii to wbrew pozorom bardzo dużo. By zaplanować optymalne działania zmierzające do zwiększenia efektywności wykorzystania prądu, najpierw trzeba mieć wgląd do jej bieżącego zużycia. I tu z pomocą może przyjść monitoring zużycia energii w domu czy firmie. W jaki sposób można rejestrować zużycie energii elektrycznej?

Monitor zużycia energii – jakie są opcje?

Istnieje kilka sposobów na monitorowanie zużycia energii elektrycznej w domu czy firmie. Różnią się jednak one od siebie m.in. pod względem wygody, dokładności rejestrowania danych czy kosztów:

• ręczny monitoring zużycia energii z pomocą licznika prądu,
• monitoring za pośrednictwem darmowej aplikacji od OSD sprzężonej z licznikiem,
• monitoring za pomocą komercyjnych dodatkowych, komercyjnych rejestratorów energii i dedykowanych aplikacji.

Ręczny monitoring zużycia energii za pomocą licznika prądu

Każdy odbiorca energii elektrycznej, podłączony do sieci posiada urządzenie pozwalające na monitorowanie zużycia energii elektrycznej w domu czy firmie. Mowa tu oczywiście o standardowym liczniku energii elektrycznej. Ten przyrząd pomiarowy służy za rejestrator zużycia energii elektrycznej zarówno dla zakładu energetycznego, jak i właściciela nieruchomości. Współczesne urządzenia, to liczniki elektroniczne, wyposażone w wyświetlacz, pozwalający na zweryfikowanie ilości energii pobieranej. Za pomocą tzw. kodów OBIS można sprawdzić szereg danych, m.in. ile energii pobraliśmy (lub też, w przypadku licznika dwukierunkowego, ile pobraliśmy i oddaliśmy) w danym okresie.

Rozwiązanie to nie jest jednak idealne. Przede wszystkim ręczne spisywanie danych z licznika jest żmudne, wymaga stałego dostępu do urządzenia i systematycznego działania. Zebrane dane trzeba później samodzielnie opracować i zinterpretować, co wymaga czasu i większych umiejętności. Zaletą jest jednak to, że ta opcja nie kosztuje nas nic poza naszym czasem – liczniki energii w domach są montowane za darmo i mamy do nich niemal nieograniczony dostęp (oczywiście w zakresie przewidzianym przez prawo – wszelkie próby ingerencji w algorytm zliczania czy w samo urządzenie będzie wiązać się z konsekwencjami – prawnymi i/lub finansowymi).

Jak przeprowadzać monitoring zużycia energii elektrycznej z wykorzystaniem standardowego licznika prądu?

Aby rejestrować zużycie prądu za pomocą standardowego licznika musimy wyznaczyć okres, który będziemy monitorować, a następnie systematycznie spisywać dane z licznika, korzystając z tzw. kodów OBIS. Ich listę oraz znaczenie należy sprawdzić na obudowie licznika, gdyż w zależności od urządzenia mogą się one między sobą różnić. Więcej na temat odczytywania licznika prądu możecie znaleźć w naszych artykułach:

• Licznik energii elektrycznej: jak działa, montaż, wymiana,
• Licznik dwukierunkowy – jak działa? Odczyt, wymiana.

Jak to wszystko wygląda w praktyce? Jeśli chcemy sprawdzić nasze dzienne zużycie prądu musimy codziennie, o tej samej godzinie wyszukać na urządzeniu kod OBIS, właściwy dla naszego licznika i taryfy. Przykładowo, w taryfie G11 na liczniku Otus 3 trzeba znaleźć kod: 1.8.0 i spisać ilość zużytej energii. Następnego dnia, o analogicznej porze musimy ponownie wyszukać ten kod i spisać wyświetlaną liczbę. Odejmując zebrane wartości od siebie poznamy naszą dzienną konsumpcję.

W teorii weryfikacji można dokonywać częściej, np. co godzinę. W przypadku ręcznych odczytów, na dłuższą metę może to być uciążliwe.

Aplikacja do sprawdzania zużycia prądu od OSD

Wygodniejszą i nowocześniejszą alternatywą dla ręcznego spisywania danych jest wykorzystanie aplikacji do sprawdzenia zużycia prądu, dostarczanej przez wybranych operatorów sieci dystrybucyjnej. Na chwilę obecną aplikację do rejestratora zużycia energii elektrycznej (licznika) dostarcza:

• Energa – program nazywa się “Mój Licznik”,
• Tauron –  oprogramowanie nosi nazwę “E-Licznik”.

Firmy takie Enea, PGE czy Innogy, na razie nie przygotowały żadnego oprogramowania pozwalającego na zdalne monitorowanie zużycia energii w domu czy firmie.

Co warto o nich wiedzieć? Aplikacje do sprawdzania zużycia prądu od OSD:

• są przeznaczone wyłącznie dla klientów korzystających z usług poszczególnych OSD, co oznacza, że np. klienci PGE nie będą mogli skorzystać z ani z “Mojego Licznika” Energi, ani “E-Licznika” Taurona.
• mogą być wykorzystywane przez klientów indywidualnych, biznesowych, jak również organizacje czy urzędy.
• mogą współpracować jedynie z inteligentnymi licznikami pozwalającymi na zdalny odbiór. W praktyce takie liczniki posiadają wszyscy prosumenci oraz część klientów bez fotowoltaiki (Ci odbiorcy, u których przeprowadzono wymianę licznika na inteligentny).
• nie pozwalają na podgląd “na żywo” – obie aplikacje aktualizują się co około dobę, a więc mamy dostęp jedynie do danych historycznych.
• są darmowe – korzystanie z aplikacji nie wiąże się z żadnymi wydatkami. Jedyne co musimy udostępnić, to nasze dane identyfikację oraz kontaktowe przy zakładaniu konta.

Aplikacje do sprawdzania zużycia prądu od OSD mają kilka użytecznych funkcji. Za ich pomocą można łatwo analizować nasze zużycie prądu z poprzednich dni czy miesięcy. Dane są przedstawiane w formie czytelnych wykresów, które można ze sobą porównywać.

Dostępne są również podstawowe funkcje ułatwiające oszczędzanie energii – np. powiadomienia na telefon lub e-mail, po przekroczeniu wyznaczonego poziomu zużycia energii.

Zasadność korzystania z powiadomień stoi jednak pod znakiem zapytania, gdyż obie aplikacje śledzące konsumpcję energii od OSD rzadko aktualizują dane i zdarza się im nie działać zbyt płynnie. Są jednak wygodniejsze o “ręcznej” metody.

Aplikacja do sprawdzania zużycia prądu od OSD – jak skorzystać?

Aby zacząć korzystać z darmowego monitoringu zużycia energii w domu i firmie za pośrednictwem aplikacji od OSD wystarczy założyć konto na dedykowanej do tego platformie: https://logowanie.tauron-dystrybucja.pl/ lub https://mojlicznik.energa-operator.pl/dp/UserLogin.do. Potrzebne będą do tego informacje dotyczące np. numeru PPE, numeru licznika oraz numeru PESEL/NIP (“Mój Licznik” Energi) lub np. numeru PESEL, numeru płatnika, numeru i daty zawarcia umowy (“E-Licznik” Taurona). W obu przypadkach konieczny będzie również adres e-mail.

Po założeniu konta, nasz licznik prześle dane do platformy monitorującej (może to potrwać nawet kilka dni). Po pełnej synchronizacji będziemy mieli wgląd do informacji na temat naszego zużycia w poszczególnych godzinach, dniach czy miesiącach. Dane można śledzić w przeglądarce lub dedykowanej aplikacji na telefon.

Dodatkowy monitor zużycia energii – komercyjne rozwiązania

Jak z pewnością zauważyliście, darmowe rozwiązania pozwalają jedynie na podstawowy monitoring danych i nie są pozbawione wad funkcjonalnych (ręczne zbieranie danych jest żmudne, natomiast aplikacje wymagają dopracowania pod względem płynności działania i dostępu do danych).

Temat precyzyjnego monitorowania zużycia energii w domu czy firmie jest jednak na tyle istotny, że na rynku można znaleźć w pełni niezależne od OSD, komercyjne rejestratory zużycia energii, które za odpowiednią opłatą mogą dostarczyć więcej możliwości.

W ujęciu technicznym można wskazać dwa typy płatnych monitorów zużycia energii:

• rejestrator zużycia prądu montowany w rozdzielni elektrycznej lub w wybranym miejscu instalacji elektrycznej (np. jako podlicznik do fotowoltaiki). Przykładem jednego z najpopularniejszych rozwiązań może być monitor energii elektrycznej Zamel MEW 01.
• monitor zużycia energii, montowany w porcie optycznym. Najlepszym przykładem będzie tu urządzenie OneMeter.
• gniazdka z licznikiem energii.

Uwaga! Powyżej wskazaliśmy jedynie przykładowe, popularne urządzenia. Dostępne są również rejestratory od innych producentów – np. Shelly 3EM czy Fronius SmartMeter (dedykowany dla właścicieli mikroinstalacji PV).

Bezprzewodowy monitor zużycia energii Supla Zamel MEW 01 – cena, działanie

Monitor energii Supla Zamel MEW 01 to jeden z najpopularniejszych rejestratorów zużycia energii na rynku. Jest to polski produkt, który wyróżnia się tym, że bada konsumpcję energii niezależnie od licznika dostarczonego przez operatora sieci. Dzięki temu, może stanowić swego rodzaju punkt odniesienia dla danych przekazywanych przez licznik OSD. Monitor zużycia energii MEW 01 to urządzenie z funkcją bezprzewodowego przesyłania danych – wyposażony jest w moduł WiFi. Wraz z urządzeniem otrzymujemy dostęp do chmury i aplikacji mobilnej Supla, co w połączeniu z funkcją WiFi daje nam dostęp do danych zużycia energii z każdego miejsca na świecie.

Licznik Supla Zamel MEW 01 – jak działa?

MEW 01 z racji tego, że jest wpinany fizycznie do sieci elektrycznej, mierzy faktyczny przepływ i parametry prądu. Jest w stanie dostarczyć szeregu niezwykle przydatnych danych, takich jak:

• Zużycie energii elektrycznej – sumarycznie, ale również oddzielnie na każdej z trzech faz (w przypadku urządzenia trójfazowego), w postaci czytelnych diagramów i tabel z wybranych okresów (minut, godzin, dni, miesięcy czy lat).
• Ilość energii oddanej do sieci – w przypadku instalacji prosumenckich.
• Informacje na temat napięcia, prądu i mocy na 3 fazach.
• Danych na temat m.in. mocy czynnej, biernej, pozornej, kąta fazowego.
• Szacunkowego kosztu energii elektrycznej – użytkownik ma możliwość ustawienia własnej stawki.

Instalacja urządzenia jest niezwykle prosta. Wystarczy pobrać aplikację i założyć konto, a następnie wpiąć licznik w instalację i sparować go z utworzonym kontem. Po tym będziemy mieli dostęp do wszystkich powyższych danych.

MEW 01 Zamel – cena

Monitor zużycia energii MEW 01 Zamel to wydatek rzędu ok. 500 – 900 zł, w zależności od sprzedawcy. W tej cenie otrzymujemy sam miernik, jak i dostęp do aplikacji – korzystanie z niej jest bezpłatne.

Licznik OneMeter – cena, opinie

Przykładem rejestratora zużycia energii może być również urządzenie OneMeter. Swoim wyglądem przypomina ona niewielką (ok. 3 cm średnicy) pastylkę, którą umieszcza się w porcie optycznym licznika energii dostarczanego przez operatora sieci (OneMeter posiada mocowanie magnetyczne). Taka konstrukcja sprawia jednak, że dane dostarczane przez OneMeter są powtórzeniem danych zagregowanych przez licznik OSD. W przypadku np. awarii licznika głównego, oba urządzenia będą pokazywać błędne dane.

Licznik posiada wbudowaną łączność Bluetooth, dzięki której może komunikować się z telefonem, a dzięki niemu – z dedykowaną aplikacją mobilną OneMeter. Za jej pośrednictwem dane trafiają do chmury, gdzie są przechowywane przez nieograniczony czas. Samo urządzenie posiada również wbudowaną pamięć, na której może przechowywać dane przez 12 miesięcy.

OneMeter Licznik – jak działa?

Monitor energii OneMeter to doskonałe rozwiązanie dla tych, którzy nie chcą wydawać dodatkowych pieniędzy na montaż licznika. Ten można bowiem z powodzeniem zainstalować samemu (działa w systemie “plug&play”). Po umieszczeniu urządzenia w porcie optycznym należy sparować OneMeter z aplikacją na telefon. W tym celu musimy znaleźć się blisko urządzenia – łączność Bluetooth w idealnych warunkach może wynieść do 50 metrów, w praktyce odległość powinna być mniejsza niż 10 metrów – najlepiej bez przeszkód w postaci drzwi, ścian.

Po konfiguracji otrzymamy dostęp do danych, takich jak:

• zużycie energii – dane odświeżają się co 1 lub do 15 minut. Wyniki można analizować w ujęciu dobowym (co godzinę lub co kwadrans), tygodniowym, miesięcznym i rocznym. Mamy również dostęp m.in. do rozkładu zużycia “dzień – noc” czy zużycia energii w poszczególnych strefach (jeśli korzystamy z taryfy strefowej).
• informacja o kosztach – z podziałem na energię czynną i opłaty dystrybucyjne. Dane są dostępne w różnych widokach, np. w ujęciu całościowym lub w wybranych przedziałach (w strefach).
• ilość energii wysyłanej do sieci – w przypadku OneMeter Home PV.
• obciążenie – na podstawie danych z OneMeter można sprawdzić, kiedy mamy największy pobór mocy. Informacje te mogą pomóc w dopasowaniu optymalnej mocy umownej (co może przełożyć się na niższe koszty).
• parametry i koszty związane z energią bierną.

Aplikacja OneMeter również pozwala na ustawienie alertów zużycia energii, które dzięki częstszej aktualizacji mogą lepiej wspierać w temacie oszczędzania energii.

OneMeter – cena i abonament

Cena OneMeter zależy od funkcjonalności, jakie oferuje oraz typu klienta. Klienci indywidualni, odbiorcy taryfy G kupią OneMeter Home (wersja podstawowa) w cenie ok. 280 zł. Wariant OneMeter Home PV kosztuje już ok. 350 zł. Cena OneMeter Business w wersji podstawowej wynosi 350 zł netto (ok. 430 zł brutto), a do tego trzeba doliczyć koszty abonamentu związanego z dostępem do chmury. OneMeter Business PV to koszt ok. 400 zł plus koszty abonamentu.

Ile kosztuje abonament OneMeter Business? Za dostęp do chmury klienci biznesowi będą musieli zapłacić ok. 99 zł zł netto (ok. 120 zł brutto).

Gniazdko z licznikiem energii – miejscowy monitoring zużycia energii

Ciekawym i stosunkowo niedrogim rozwiązaniem może być również wykorzystanie specjalnego gniazdka ze wbudowanym licznikiem energii. Urządzenie jest wyposażone w wyświetlacz i szereg przydatnych funkcji. Może m.in. mierzyć:

• napięcie, prąd, częstotliwość w obwodzie,
• moc podłączonego urządzenia,
• zużycie prądy w kWh,
• koszt wykorzystanej energii (użytkownik może zaprogramować wybraną cenę),
• średnią emisję CO2 dla wykorzystanej energii.

Co więcej, niektóre z nich są wyposażone w komunikację – np. WiFi i pozwalają na zarządzanie podłączonym do gniazdka urządzeniem (np. poprzez ustawienie harmonogramów pracy). Inteligentne gniazdka z licznikiem energii również posiadają dedykowane aplikacje, a oprócz tego można je w łatwy sposób skomunikować z systemami Smart Home, w tym z Amazon Alexa i Google Assistant.

Wadą tego rozwiązania jest to, że gniazdko z licznikiem pozwala monitorować zużycie energii jedynie punktowo. Jeśli chcemy znać dane dotyczące zużycia w całym domu czy firmie najlepiej skorzystać z rozwiązań kompleksowych.

Cena gniazdka z licznikiem energii

Gniazdko z licznikiem energii to wydatek rzędu ok. 50 – 100 zł. Jeśli interesuje nas pobór prądu poszczególnych urządzeń może być to zatem dobra alternatywa dla dodatkowych liczników monitorujących całą instalację elektryczną.

Monitor zużycia energii – kiedy to dobre rozwiązanie?

Jeszcze do niedawna monitoring zużycia energii elektrycznej wdrażano przede wszystkim w przedsiębiorstwach, gdzie analiza konsumpcji prądu pozwala identyfikować nieefektywne procesy produkcyjne. Teraz jest już jasne, że monitorowanie zużycia energii elektrycznej w domu to również dobry pomysł, pozwalający osiągnąć szereg korzyści.

Jakie są plusy korzystania z rejestratorów zużycia energii?

• Oszczędzamy energię w kompleksowy, zaplanowany sposób –  monitory zużycia energii zapewniają dostęp do różnego rodzaju danych dotyczących konsumpcji, ale też charakterystyki pracy urządzeń czy naszych nawyków energetycznych. Mając wgląd do profilu zużycia możemy zaplanować nasze działania – np. ustalić godzinowy harmonogram pracy urządzeń dostosowany do korzystnej taryfy czy np. pracy instalacji fotowoltaicznej.
• Możemy sprawdzić, czy wszystkie urządzenia działają poprawnie – awaria urządzeń elektrycznych bardzo często objawia się zwiększonym zużyciem energii. Mając wgląd do codziennych czy nawet godzinowych danych możemy interweniować, zanim takim problem przełoży się zwiększony rachunek za prąd. Nieuzasadnione zwiększenie zużycia energii może być również sygnałem nieprawidłowości pracy instalacji elektrycznej – np. zwarcia.
• Możliwość zaplanowania budżetu – monitoring energii w domu czy firmie pozwala oszacować, jakie będą koszty energii jeszcze przed wystawieniem rachunku przez sprzedawcę. Dzięki temu będziemy mogli się przygotować do czekającego nas wydatku.
• Analiza jakości energii – część rejestratorów zużycia energii, oprócz konsumpcji, pokaże nam dane dotyczące parametrów sieci np. napięcie, częstotliwość czy zużycie mocy biernej, które mają wpływ m.in. na pracę instalacji PV (więcej o tym pisaliśmy w artykułach: Za wysokie napięcie w sieci a fotowoltaika – co trzeba wiedzieć? oraz Moc bierna a fotowoltaika. Co warto wiedzieć?).
• Optymalizacja warunków dostarczania energii – znając obciążenie w domu czy firmie możemy lepiej dopasować m.in. moc przyłączeniową, co przełoży się na niższe koszty. Wiedza na temat rozkładu zużycia energii w godzinach dziennych i nocnych może również bodźcem do zmiany taryfy na bardziej opłacalną.

Profesjonalne monitorowanie zużycia energii elektrycznej w domu i firmie – sięgnij po doradztwo energetyczne

Uproszczony monitoring konsumpcji energii może i powinien prowadzić każdy. Samo zbieranie danych nie przełoży się jednak na zmniejszenie zużycia energii i ograniczenie rachunków. Podstawą jest interpretacja uzyskanych informacji i podejmowanie właściwych działań. A to już może nie być proste – szczególnie w przypadku odbiorców energii o nietypowych potrzebach energetycznych, np. przedsiębiorstw czy spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych, ale również zelektryfikowanych gospodarstw domowych.

Rejestrator zużycia energii może bowiem wykazać konieczność zastosowania zaawansowanych rozwiązań takich jak np. układy kompensacji mocy biernej. Samodzielne prowadzenie takich projektów może być trudne, gdyż wymaga czasu i szerokiej wiedzy. Z pomocą mogą przyjść jednak firmy doradztwa energetycznego. Są to wyspecjalizowane podmioty zajmujące się szeroko rozumianą efektywnością energetyczną – oprócz optymalizacji zużycia energii mogą nam pomóc m.in. przy kwestiach związanych ze zmianą sprzedawcy energii, audytami energetycznymi, termomodernizacją, wdrożeniem OZE.