Rynek magazynów energii w Polsce w 2022 roku [Raport]

Magazynowanie energii - skąd zainteresowanie technologią?

Kilka ostatnich lat przyniosło ze sobą wiele zmian na światowym i krajowym rynku energii, zarówno tych zaplanowanych, jak i wymuszonych w reakcji na wydarzenia społeczno-polityczne. Jednym z dążeń, jakie zaczęło wyłaniać się na drodze tych przemian był wyraźny wzrost zainteresowania niezależnością energetyczną, bezpieczeństwem dostaw energii, a także optymalizacją zużycia prądu. Wszystkie te aspekty wpłynęły na zwiększenie świadomości roli, jaką na rynku energetycznym pełni magazynowanie energii. W toku transformacji energetycznej zainteresowanie tą technologią pojawiło się w niektórych państwach Europy Zachodniej, Azji czy Ameryki Północnej już ponad dekadę temu i obecnie rynki te dynamicznie się rozwijają udowadniając opłacalność i korzyści wynikające z użytkowania magazynów energii. Systematyzując zagadnienie magazynowania energii można podsumować, że zainteresowanie tym obszarem podyktowane jest następującymi aspektami:

Koniecznością optymalizacji zużycia energii - każdego roku wraz z rozwojem przemysłu, rosnącą elektryfikacją przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, a także regionów, na których dotychczas brakowało elektryczności, konieczne staje się zoptymalizowanie zużycia energii i efektywne nią zarządzanie. Magazyny energii pomagają zaplanować dystrybucję i oszczędzać prąd;
Zapewnieniem bezpieczeństwa energetycznego - wskazane wyżej rosnące zużycie energii elektrycznej sprawia, że w niektórych regionach mogą następować problemy z niezakłóconymi dostawami prądu lub tzw. blackouty. Magazyn energii to urządzenie, które użytkowane w trybie awaryjnym zapewnia bezpieczeństwo energetyczne w kontekście podtrzymania funkcjonowania najważniejszych urządzeń i instalacji w przypadku braku dostaw prądu z sieci;
Uniezależnieniem się dostaw prądu z sieci - coraz więcej przedsiębiorstw, gospodarstw domowych i rolnych dąży do uniezależnienia się choćby w pewnym stopniu od dostaw prądu z sieci elektroenergetycznej. Podyktowane jest to nie tylko wskazaną wyżej zawodnością systemu, ale przede wszystkim rosnącymi cenami prądu, które skłaniają odbiorców energii do inwestycji we własne mikroinstalacje łączące fotowoltaikę i magazyny energii;
Postępującą dekarbonizacją energetyki - magazynowanie energii wspomaga także cele, jakie stoją na drodze transformacji energetycznej zmierzającej do poprawy jakości powietrza i ochrony środowiska naturalnego poprzez odejście od energetyki opartej na węglu. Magazyny energii podnoszące efektywność wykorzystania “zielonej energii”, będą zatem zyskiwać sukcesywnie na znaczeniu;
Podniesieniem poziomu autokonsumpcji energii pochodzącej z mikroinstalacji - celem usprawnienia i uelastycznienia sieci elektroenergetycznych prosumenci powinni bardziej efektywnie korzystać z energii wytworzonej przez należące do nich mikroinstalacje i ograniczyć wolumen energii przesyłanej właśnie do sieci. Podniesienie autokonsumpcji prądu wytworzonego przez fotowoltaikę to jedno z głównych zadań należących do magazynów energii;
Rosnącą elektryfikacją transportu - jednym z obszarów mających na celu poprawę jakości powietrza na świecie, jest postępująca elektryfikacja transportu. Magazynowanie energii w miejscach, w których funkcjonują stacje ładowania samochodów elektrycznych (np. firmy i gospodarstwa domowe) pozwala optymalizować zarządzanie energią oraz zapewniać dostawy prądu do ładowania pojazdów. Szczególnie korzystny jest system pozwalający ładować samochód z fotowoltaiki przy jednoczesnym wsparciu ze strony magazynu energii;
Rozwojem OZE - ogólny rozwój odnawialnych źródeł energii musi iść w parze z efektywnym zarządzaniem pozyskaną z nich energią. Magazyny energii są zatem bardzo dobrym wsparciem dla rozwoju technologii podnoszących udział OZE w rynku energii i mogą zachęcać niezdecydowanych do inwestycji w mikroinstalacje.

Magazyny energii w Polsce 2022 - łączna moc na tle innych państw europejskich

Wszystkie wskazane wyżej czynniki bez wątpienia wpłynęły na dynamiczny rozwój rynku magazynów energii w niektórych państwach europejskich. Szczególnie wyróżnia się tu niemiecki rynek magazynów energii w 2021 roku, który w 2022 roku nieprzerwanie zwiększał wartość łącznej zainstalowanej mocy tych urządzeń. Tylko w pierwszej połowie minionego roku łączna moc domowych magazynów energii w Niemczech wzrosła o 44 proc. w stosunku rok do roku. Podsumowując 2022 rok analitycy z EUPD Research przewidują około 220 000 tysięcy (na dokładne dane trzeba jeszcze poczekać) nowych systemów magazynowania energii w tym kraju. Według szacunków ekspertów aż 105 000 ze 130 000 instalacji fotowoltaicznych o mocy do 20 kW zostało połączonych z magazynami energii. Trzeba zatem zauważyć, że bezpośrednią przyczyną wzrostu zainstalowanej mocy łącznej magazynów energii w Niemczech w 2022 roku były kolejne inwestycje prosumenckie w systemy fotowoltaiczne.

Ilość domowych magazynów energii w Niemczech 2022

Opracowanie: enerad.pl na podstawie danych EUPD Research

Analitycy z EUPD Research wiążą wzrosty w ilości nowych instalacji fotowoltaicznych połączonych z magazynami energii z sytuacją polityczną, która wpłynęła bezpośrednio na brak stabilności energetycznej w Europie. Nie tylko niemiecki rynek akumulatorów rozwijał się prężnie w 2022 roku. Warto spojrzeć także na Wielką Brytanię, która intensywnie inwestuje nie tylko wdomowe magazyny energii, ale także wielkoskalowe, kontenerowe magazyny energii, które mają być zabezpieczeniem dla państwa w okresach niestabilności energetycznej takich, z jakim mamy do czynienia od czasu wybuchu wojny w Ukrainie. Jako przykład można podać inicjatywę nawiązania współpracy z maja 2022 roku pomiędzy firmami ABB i Ecotricity, której celem będzie uruchomienie w 2023 roku w Gloucestershire systemu magazynowania energii o mocy 10 MW i pojemności 20 MWh, który z kolei będzie współpracował z farmą wiatrową. Obecnie łączna pojemność funkcjonujących na terenie Wielkiej Brytanii domowych systemów magazynowania energii wynosi ok. 300 MWh, co stanowi wzrost rok do roku na poziomie ok. 125 proc.

Jak zatem na tle innych państw Europy kształtował się rynek magazynów energii w Polsce w 2022 roku? Tu niestety można napotkać pewne trudności, gdyż w związku z faktem, że polski rynek akumulatorów magazynujących energię znajduje się na wczesnym etapie rozwoju, to próżno szukać wiążących danych dotyczących ilości i łącznej mocy tych urządzeń. Niemniej jednak Polska Izba Magazynowania Energii i Elektromobilności (PIME) oszacowała, że z końcem 2022 roku w Polsce funkcjonowało około 7 000 przydomowych magazynów energii o łącznej mocy 27,5 MW i pojemności 55 MWh. Około 2 000 urządzeń zostało zainstalowanych od 2021 roku, a więc od momentu pojawienia się planów wdrożenia systemowych dotacji na zakup tych urządzeń. Biorąc pod uwagę fakt, że obecnie w Polsce funkcjonuje ponad 1,2 mln mikroinstalacji fotowoltaicznych, to przed rodzimym rynkiem magazynów energii rysuje się jeszcze długa ścieżka rozwoju.

Ilość domowych magazynów energii w Polsce 2022

Opracowanie: enerad.pl na podstawie danych PIME

Rozwój rynku magazynów energii w Polsce 2022 - jakie działania podjęto?

Miniony rok 2022 był przełomowy pod wieloma względami dla polskiego rynku energii. Coraz silniej zaakcentowane zostały też potrzeby pójścia przykładem Niemiec, Włoch, Austrii czy Wielkiej Brytanii w kontekście magazynowania energii. Ustawodawca zauważył bowiem, że w tym kluczowym dla transformacji energetycznej obszarze nie mamy właściwe nic do zaproponowania. O rozwój infrastruktury magazynującej energię zaczęło zabiegać coraz więcej środowisk, w tym również przedstawiciele OSD, którzy upatrują w tej branży szansy na odciążenie i uelastycznienie krajowych sieci elektroenergetycznych. Jednym z najskuteczniejszych narzędzi rozwijającym rynki nowych technologii są oczywiście systemowe dofinansowania do ich zakupu wraz z efektywnymi kampaniami informacyjnymi na temat korzyści wynikających z ich zastosowania. Dofinansowania do magazynów energii zostały uruchomione w Polsce w kwietniu 2022 w ramach programu Mój Prąd 4.0.

Wielu specjalistów z branży magazynowania energii uznało, że tak późne wdrożenie wsparcia finansowego dla osób chcących zainwestować w zakup magazynu energii spowoduje oddalenie w czasie kolejnych etapów rozwoju rynku. Trzeba bowiem zwrócić uwagę na fakt, że polityka popularyzacji magazynowania energii wśród prosumentów będzie z pewnością wielokrotnie modyfikowana w odpowiedzi na rynkowe potrzeby prosumentów, na które to z kolei trzeba będzie oczywiście poczekać. Krzysztof Kochanowski, wiceprezes i dyrektor generalny Polskiej Izby Magazynowania Energii (PIME) tak komentował wówczas decyzje ustawodawcy:

Jako branża, już od kilku lat apelowaliśmy o włączenie magazynów energii do programu dotacyjnego Mój Prąd. Stało się to dopiero w tym roku, a to zdecydowanie za późno. Najpierw pozwoliliśmy właścicielom mikroinstalacji fotowoltaicznych wpuszczać nadmiar wyprodukowanej energii do sieci i tę grupę klientów trudno będzie przekonać do dodatkowej inwestycji w magazyn energii. W tym roku wprowadzono dla prosumentów nowy system rozliczeń, ale to wciąż nie jest mechanizm, który stanowiłby odpowiednią zachętę do magazynowania prądu, bo zwrot z takich inwestycji przy małym zapotrzebowaniu na energię trwałby długie lata.

W reakcji na kolejne wydarzenia w 2022 roku, które zachwiały bezpieczeństwem energetycznym w Polsce, a także z uwagi na znikome zainetersowanie dofinansowaniami do magazynów energii po wdrożeniu przez NFOŚiGW programu dopłat (w ciągu pierwszego miesiąca nie złożono żadnego wniosku), w grudniu wprowadzono podwyższenie limitów dofinansowań. Zamiast dotychczasowych 7 500 zł obecnie można uzyskać do 16 000 zł kosztów kwalifikowanych inwestycji w magazyn energii (nie więcej niż 50 proc. kosztów). Nie da się ukryć, że cena magazynów energii stanowiła dotychczas jedną z najpoważniejszych przeszkód na drodze do popularyzacji tych urządzeń. Kolejną w 2022 roku było natomiast sumowanie mocy instalacji fotowoltaicznej i akumulatora przez OSD podczas zgłaszania magazynu energii, co powodowałoby konieczność wnioskowania o podwyższenie mocy przyłączeniowej przez wielu prosumentów.

Zmiany na polskim rynku magazynów energii w 2022 roku; Opracowanie: enerad.pl

21 grudnia 2022 roku weszła w życie ustawa, która za pomocą jednego z zapisów uregulowała kwestię sumowania mocy PV i ME przez OSD wskazując, że moc magazynu energii nie zwiększa mocy instalacji fotowoltaicznej, jeżeli jego moc nie jest większa niż moc PV, a moc instalacji hybrydowej nie przekracza mocy umownej. Dzięki tej zmianie operatorzy nie mogą już stosować praktyk, które wymuszałyby na wielu prosumentach konieczność składania wniosków o podwyższenie mocy umownej, a według niektórych ekspertów branżowych dopiero to doprecyzowanie przepisów ma szansę odblokować rynek magazynów energii w Polsce.

Polscy producenci magazynów energii 2022 - co oferują?

Dowodem potwierdzającym, że popularyzacja magazynowania energii, jest obecnie jedynym słusznym kierunkiem, mogą być pierwsze pojawiające się propozycje polskich producentów w zakresie magazynów energii dla domu i firmy. Są one odpowiedzią na chińskie i niemieckie produkty oraz tworzą dla nich atrakcyjną cenowo alternatywę. Podczas, gdy w 2022 roku w Niemczech chiński producent akumulatorów BYD (23 proc. udziału w niemieckim rynku) wyprzedził dotychczasowego lidera - firmę Sonnen (21 proc. udziału), ostatnie 12 miesięcy to czas ciekawych inwestycji w rozwój technologicznych rozwiązań dla magazynowania energii opatrzonych polskimi markami. Na uwagę zasługuje tu przede wszystkim trzech producentów:

magazyny energii Minutor Energia - określane mianem pierwszych w pełni polskich magazynów energii zostały zaprezentowane w marcu 2022 roku. Spółka Minutor Energia zdecydowała się oprzeć swoje magazyny energii o technologię litowo-żelazowo-fosforanową, aby zagwarantować swoim klientom najlepsze parametry przechowywania energii. Magazyn energii MTR Cells K10 o pojemności 10 kWh można nabyć obecnie za cenę około 30 tys. zł, co stanowi ok. 10 proc. więcej od ceny zakładanej podczas prezentacji tego urządzenia. Wynika to oczywiście z faktu wzrostu cen surowców i komponentów, a także zachwiania w łańcuchach dostaw.
magazyny energii Miellec - w odpowiedzi na potrzeby prywatnych inwestorów w 2022 roku zostały wprowadzone na rynek domowe magazyny energii firmy Miellec. Ciekawym jest fakt, że marka powstała z inicjatywy Mieleckiego Instytutu Technologicznego, co daje podstawy twierdzić, że zaproponowane przez nią urządzenia będą dopracowane technicznie oferując optymalną wydajność. Magazyny energii Miellec wykonywane są w technologii litowo-żelazowo-fosforanowej, a podstawowy moduł bateryjny dysponuje pojemnością rzędu 5 kWh, którą można powiększyć do 20 kWh łącząc ze sobą cztery urządzenia. Magazyny energii Miellec są nowością na polskim rynku, jednak mogą stać się atrakcyjną propozycją w kategorii akumulatorów do użytku domowego.
magazyny energii NRG Project - inne przeznaczenie mogą mieć magazyny energii zaproponowane przez firmę NRG Project. Ich skalowalna w dużym zakresie pojemność z pewnością znajdzie zastosowanie w przedsiębiorstwach dążących do optymalnego zarządzania energią i obniżenia kosztów prowadzenia działalności. Magazyny energii NRG Project to urządzenia, które zostały zaprojektowane z myślą o efektywnej współpracy z fotowoltaiką, w czym pomóc ma także wydajny i intuicyjny system BMS. Produkty tej polskiej marki wykonywane są w technologii litowo-żelazowo-fosforanowej, a niektóre modele posiadają wbudowany inwerter. Producent jest w stanie zaoferować system, który świetnie sprawdzi się zarówno w użytku domowym, jak i komercyjnym.

Zważywszy na skromne informacje statystyczne podsumowujące polski rynek magazynów energii, brakuje danych dotyczących marek magazynów energii, jakie w 2022 roku były najchętniej wybierane przez polskich prosumentów. Niemniej jednak można podejrzewać, że decydując się taką inwestycję na “raczkującym” jeszcze rynku, kupujący decydowali się na urządzenia marek sprawdzonych na rynkach sąsiednich. Być może kolejne lata pokażą, czy propozycje polskich producentów to atrakcyjna cenowo i technologicznie alternatywa.

Zainteresowanie magazynami energii w Polsce w 2022 roku

Jednym z najlepszych wyznaczników prezentujących popularność np. nowej rynkowo technologii, są zapytania jej potencjalnych nabywców lub osób, które chcą zgłębić związane z nią zagadnienia. W 2022 roku można zauważyć wielokrotnie więcej wyszukiwań fraz pochodzących z branży magazynów energii w porównaniu z rokiem poprzednim. Narzędziem, za pomocą którego można przyjrzeć się bliżej temu, jak kształtowało się zainteresowanie magazynami energii, jest Google Keyword Planner. Od początku stycznia do końca grudnia 2022 wyglądało to następująco:

fraza magazyn energii była wyszukiwana średnio 33 100 razy miesięcznie, co stanowi wzrost rzędu niemal 125 proc. względem roku 2021 (14 800 wyszukiwań)