Nowe zasady rozliczania fotowoltaiki
Od 1 kwietnia 2022 roku, dla nowych prosumentów (czyli tych, którzy złożyli wniosek o przyłączenie do sieci od 1 kwietnia 2022 roku) obowiązującym systemem jest tzw. net-billing, czyli system sprzedaży nadwyżek energii wyprodukowanej z instalacji fotowoltaicznej. Ten nowy system rozliczenia fotwoltaiki zastąpił tzw. stary system (tzw. system opustów), czyli net-metering. Według nowych zasad, sprzedawca energii przelicza wartość nadwyżek odesłanych do sieci po cenie rynkowej.
Stawki rozliczeniowe
W ramach nowych przepisów energia z fotowoltaiki oddana do sieci jest rozliczana według ceny rynkowej, ogłaszanej co miesiąc przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne. Jest ona wyznaczana na podstawie ceny rynkowej z TGE oraz ilości sprzedanej energii na giełdzie.
- Do 30 czerwca 2024 roku rozliczenia dokonuje się po tzw. średniomiesięcznej cenie rynkowej cenie energii.
- Od 1 lipca 2024 roku – fotowoltaika będzie rozliczana po cenie z ostatniej godziny.
Wyliczone w ten sposób, wirtualne “środki” zapisywane są na koncie rozliczeniowym prosumenta i stanowią tzw. depozyt prosumencki. Właściciel instalacji PV może ich użyć, by pokryć wartość energii czynnej pobranej z sieci. Prosument kupuje energię od sprzedawcy, według zawartej umowy, z uwzględnieniem akcyzy i podatku VAT. Dodatkowo są mu naliczane opłaty dystrybucyjnej. Środki z depozytu nie mogą zostać bezpośrednio wykorzystane do uregulowania opłat dystrybucyjnych.
Jeśli chcecie wiedzieć więcej o rozliczeniach, sprawdźcie nasz artykuł: Rozliczenie energii wprowadzonej do sieci z fotowoltaiki.
Poniżej możecie sprawdzić po jakich cenach rozliczani są prosumenci na nowych zasadach.
Okres rozliczeniowy - ważność depozytu
Rozliczenie odbywa się w okresie 12-miesięcznym, dzięki czemu wartość energii wyprodukowanej latem, może odciążyć budżet w miesiącach zimowych. Po 12 miesiącach, jeśli w depozycie pojawia się nadwyżka sprzedawca jest zobowiązany do zwrotu do 20% wartości energii wprowadzonej do sieci w danym miesiącu kalendarzowym, którego dotyczy zwrot. Ma na to czas do końca 13 miesiąca. Pozostała, niewykorzystana energia przepada.
Czy nowe zasady fotowoltaiki są opłacalne?
Wprowadzenie nowych zasad rozliczania fotowoltaiki (net-billing od 1 kwietnia 2022 roku) wywołało wiele dyskusji na temat ich wpływu na opłacalność inwestycji w instalację PV. Zmiana z net-metering na net-billing, gdzie nadwyżki energii są rozliczane po cenie rynkowej, oraz wprowadzenie nowych modeli, takich jak prosument wirtualny czy zbiorowy, otwiera nowe perspektywy dla przyszłych i obecnych posiadaczy instalacji fotowoltaicznych.
W związku z tym, wiele osób zadaje sobie pytanie: czy te zmiany faktycznie się opłacają? Aby odpowiedzieć na to pytanie, warto dokładnie przeanalizować, jak nowe zasady wpływają na ekonomię instalacji fotowoltaicznych, uwzględniając różne scenariusze zużycia energii, ceny energii na rynku oraz możliwe korzyści wynikające z nowych form rozliczeń.
Przeanalizowaliśmy te kwestie w artykule "Opłacalność fotowoltaiki", gdzie prezentujemy obliczenia i porównanie dla różnych profili i parametrów instalacji i cen prądu. Zapraszamy do lektury, aby dowiedzieć się więcej o tym, jak najnowsze zmiany w przepisach wpłyną na Twoje rozliczenia i czy inwestycja w fotowoltaikę nadal się opłaca.
Pozostałe zmiany przepisów dla fotowoltaiki
W latach 2021 - 2023, oprócz nowych zasad rozliczenia fotowoltaiki, pojawiło się kilka innych istotnych zmian.
- Prosument wirtualny to koncepcja umożliwiająca użytkownikom zakup udziałów w instalacjach odnawialnych źródeł energii, które fizycznie znajdują się w innym miejscu. Pozwala ona osobom nieposiadającym odpowiednich warunków do instalacji np. paneli słonecznych na własnej posesji, korzystanie z energii odnawialnej.
- Prosument zbiorowy to nowy model na polskim rynku energii, który pozwala mieszkańcom budynków wielolokalowych (np. bloków) na wspólne wytwarzanie i zużywanie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł (OZE), np. z paneli fotowoltaicznych. Więcej na temat prosumenta zbiorowego i wirtualnego znajdziecie w naszym artykułach: Kim jest prosument zbiorowy? oraz Kim jest prosument wirtualny?
- Prosument lokatorski to model, który pozwala mieszkańcom budynków wielorodzinnych na wspólne inwestowanie w źródła odnawialne i korzystanie z wyprodukowanej energii. To rozwiązanie jest szczególnie przydatne w miejskich kontekstach, gdzie przestrzeń na dachach budynków może być wykorzystana do instalacji fotowoltaicznych czy małych turbin wiatrowych, a wyprodukowana energia dzielona jest między mieszkańców. Szczegóły na temat tego modelu znajdziesz na stronie: Prosument lokatorski – dla kogo? Jakie zasady?
Zasady rozliczania fotowoltaiki - harmonogram zmian
- 1 lipca 2016 roku. Wchodzi w życie nowelizacja ustawy o OZE, wprowadzają m.in. system wsparcia prosumentów oparty na rozliczeniu ilościowym - tzw. net-metering (system opustów).
- 29 sierpnia 2019 roku. Status prosumenta i możliwość korzystania z systemu opustów została rozciągnięta m.in. na przedsiębiorstwa.
- 2 czerwca 2021 roku. Ministerstwo Klimatu prezentuje pierwszy projekt ustawy nowelizującej m.in. ustawę o OZE oraz Prawo energetyczne. Projekt zakłada sprzedaż nadwyżek energii z instalacji PV po cenie obowiązujące na TGE (Towarowej Giełdzie Energii). Początkowo cena ma być ustalana kwartalnie.
- 02 grudnia 2021 roku. Przegłosowanie nowelizacji wprowadzającej net-billing.
- 31 marca 2022 roku. Ostatni dzień na złożenie wniosku o przyłączenie mikroinstalacji na tzw. starych zasadach.
- 1 kwietnia 2022 roku. Przepisy ustawy wprowadzającej net-billing wchodzą w życie. Rozpoczyna się 3-miesięczny okres przejściowy, podczas którego nowe instalacje nadal rozlicza się według zasad net-meteringu. Wchodzą w życie przepisy dotyczące tzw. prosumenta zbiorowego.
- 30 czerwca 2022 roku. Koniec obowiązywania okresu przejściowego. Energia wyprodukowana przez instalacje PV podłączone po 1 kwietnia 2022 roku zostaje przeliczona według średniej miesięcznej ceny rynkowej.
- 1 października 2023 roku. Wchodzi w życie tzw. prosument lokatorski.
- 30 czerwca 2024 roku. Koniec rozliczania energii według miesięcznej rynkowej ceny energii elektrycznej.
- 1 lipca 2024 roku - Energia wprowadzona do sieci zaczyna być rozliczana według ceny godzinowej z rynku dnia następnego. Wchodzi w życie tzw. prosument wirtualny, pozwalający na wykorzystywanie energii z fotowoltaiki w innym miejscu niż miejsce wytworzenia.
Przyczyny zmiany przepisów dla fotowoltaiki
Dlaczego wprowadzono nowe przepisy dla fotowoltaiki? Przyczyn było kilka.
Wymogi unijne
Według przedstawicieli Ministerstwa Klimatu i Środowiska, wdrożone zmiany przepisów w fotowoltaice podyktowane były wymogami europejskiego prawa, a mianowicie koniecznością dostosowania systemu rozliczeń do dyrektyw UE (m.in. RED II). Zakładają one, że prosumenci powinni mieć adekwatny udział w kosztach dystrybucyjnych. W obowiązującym od 2016 roku do 2022 roku systemie opustów, właściciele mikroinstalacji prosumenckich nie musieli ich pokrywać (wystarczyło, że ich system PV w 100% pokrywał ich zapotrzebowanie energetyczne).
Presja sprzedawców prądu oraz OSD
Kwestia przepisów unijnych nie była jednak jedyną, decydującą. Przyczyną wprowadzonych zmian była również sytuacja sprzedawców energii i operatorów sieci energetycznych, którzy wraz z rosnącą liczbą prosumentów muszą mierzyć się z nowymi wyzwaniami – finansowymi i infrastrukturalnymi.
Bo choć prosumenci otrzymywali opust na opłaty dystrybucyjne, sprzedawcy zobowiązani mieli obowiązek wypłacić OSD pełną kwotę za świadczone przez siebie usługi. Potrącenia z nadwyżek energii (20% lub 30%, w zależności od mocy instalacji) miały służyć pokryciu różnicy, jaka występuje w bilansie sprzedawcy. Według sprzedawców była to jednak kwota niewystarczająca, przez co na każdym prosumencie rocznie tracili kilkaset złotych. Do tego dochodziły straty bezpośrednio związane z ograniczeniem popytu na energię (fotowoltaikę w Polsce posiada obecnie grubo ponad 1 milion podmiotów).
Wyjątkowo dynamiczny przyrost liczby mikroinstalacji działających w systemie opustów nie był na rękę również operatorom sieci, którzy mierzą się z niestabilnością sieci, niedostosowanych do przesyłania energii w obie strony. Infrastruktura jest przestarzała i wymaga modernizacji, za którą zabrano się jednak za późno.
