Fotowoltaika - pytaj, by się nie rozczarować
Energetyka słoneczna, czyli, innymi słowy, fotowoltaika, przeżywa obecnie swój triumf. O związanych z nią korzyściach, dotyczących m.in. z niższych rachunków, wpływu na poprawę środowiska czy niezależności od podwyżek cen prądu, mówią teraz wszyscy (sami zresztą opublikowaliśmy artykuł: Czy warto teraz zakładać fotowoltaikę? Oto 9 argumentów za!, bo po 2021 roku fotowoltaika prosumencka mocno się zmieni - niestety, na niekorzyść naszych portfeli).
Od 2019 roku, w polskim systemie energetycznym przybyło aż 5,5 GW mocy zainstalowanej w fotowoltaice - sporą część z tego stanowiły mikroinstalacje prosumenckie. Dzieje się tak nie bez powodu. Instalacja fotowoltaiczna faktycznie może:
- obniżyć Wasze rachunki za prąd nawet o 90% i zwrócić się w ciągu ok. 5 lat,
- ograniczyć emisję dwutlenku węgla o ok. 800 kg, za każde 1.000 kWh energii wyprodukowanej ze słońca,
- uniezależnić Was od podwyżek cen energii,
- ograniczyć koszty ogrzewania (m.in. we współpracy z pompą ciepła),
- zapewnić Wam bezobsługowe i niezwykle żywotne źródło energii (w Europie nadal skutecznie działają 40-letnie instalacje PV).
Jest tylko jedno “ale” - nie zawsze musi tak być. Na powyższe korzyści można liczyć wtedy, gdy instalacja jest właściwie zaprojektowana i zamontowana. By fotowoltaika działała wydajnie, bezproblemowo i generowała dla Was maksymalne zyski, musi być dostosowana do Waszych potrzeb energetycznych i miejsca montażu. Musi być też zaprojektowana zgodnie ze sztuką - przez osoby posiadające niezbędne kompetencje.
Jeśli będziemy polegać wyłącznie na języku korzyści, którym będą nas raczyć handlowcy, może się okazać, że w zderzeniu z rzeczywistością, fotowoltaika nie wypadnie wcale tak korzystnie. Jakie pytania o fotowoltaikę należy zadać, by uniknąć rozczarowań?
Pytania o fotowoltaikę, które warto zadać sobie
Zacznijmy od tego, że kilka ważnych pytań należy zadać przede wszystkim... sobie! O jakich pytaniach mowa?
- Czy wiemy, jak działa fotowoltaika? Energia słoneczna zapewnia tani, ekologiczny prąd, ale do jego produkcji potrzebuje oczywiście słońca. Tymczasem nie każdy wie, że jego ilość, a co za tym idzie wydajność fotowoltaiki w ciągu roku, nie zawsze jest taka sama. Wiosną i latem słońca jest pod dostatkiem - z letnich miesięcy pochodzi aż 80% całej rocznej produkcji. Jesienią i zimą, ze względu na krótsze dni i inny kąt padania promieni słonecznych, panele fotowoltaiczne będą wyprodukowywać nawet czterokrotnie mniej energii niż latem - i trzeba mieć tego świadomość. Taka charakterystyka pracy dotyczy każdej instalacji fotowoltaicznej. To m.in. dlatego tak popularny jest systemu opustów, pozwalający na długoterminowe przetrzymywanie wyprodukowanej energii. Uwaga! Trzeba pamiętać, że nie zawsze latem będziemy mogli liczyć na prawdziwe żniwa. Bo choć fotowoltaika faktycznie lubi promienie słoneczne, to za upałami nie przepada. Dlaczego? Wyjaśnialiśmy to w artykule “Sprawność paneli fotowoltaicznych a temperatura – to musisz wiedzieć!”.
- Czy wiemy, jak rozliczana jest energia z fotowoltaiki? Zajmując się tematem fotowoltaiki, bardzo często napotykamy negatywne opinie o fotowoltaice, wynikające z niezrozumienia zasad rozliczeń prosumenckich. Obowiązujący w Polsce, wspomniany już system opustów pozwala “magazynować” nadwyżki energii w sieci, kosztem potrąceń w wysokości 20% lub 30% nadprodukcji. Choć może to wydawać się nieuczciwe, musimy pamiętać, że jak na razie nie ma innych rozwiązań (dostępnych dla użytku domowego), które pozwolą przechować energię aż 12 miesięcy, ze skutecznością 80% czy 70%.
- Na czym nam zależy najbardziej: na szybkim zwrocie z inwestycji czy większym poczuciu bezpieczeństwa? Elementy instalacji fotowoltaicznych, takie jak moduły, falowniki czy systemy montażowe różnią się od siebie - marką, parametrami użytkowymi, wytrzymałością, a co za tym idzie - również ceną i gwarancją. Decydując się na instalację i przeglądając oferty staniecie przed wyborem - tańsze podzespoły i krótsze okresy gwarancyjne, czy urządzenia premium, z długim okresem ochrony?
Uwaga! Musimy podkreślić, że pisząc “tańsze podzespoły” nie mamy tu na myśli urządzeń od szerzej nieznanych producentów, ale moduły i falowniki ze średniej półki (np. Sharp, JA Solar), które zapewniają dobrą jakość i parametry, w rozsądnej cenie. Pamiętajcie, że fotowoltaika to inwestycja na lata - nadmierna oszczędność zemści się na nas większą awaryjnością i kosztami serwisu fotowoltaiki.
Wiedząc, czego możemy oczekiwać od instalacji fotowoltaicznej, łatwiej będzie nam wyklarować oczekiwania względem firmy fotowoltaicznej i oferty.
Idealna fotowoltaika: o co pytać handlowca, by wybrać właściwą firmę?
Gdy przyjdzie czas na pierwsze spotkania z handlowcami, ci z pewnością zadadzą Wam co najmniej kilka pytań, w tym m.in. na temat wysokości rachunków za prąd czy planowanych inwestycji energochłonnych. Na podstawie uzyskanych odpowiedzi oraz wyniku audytu fotowoltaicznego mogą przygotować dla Was konkretną ofertę. O co jednak powinniście Wy zapytać, by upewnić się, że zaproponowane warunki faktycznie są godne uwagi?
- Jakie korzyści przyniesie fotowoltaika w moim konkretnym przypadku? Innymi słowy, poproście o symulacje uzysków i oszczędności z Waszej przyszłej instalacji. Większość profesjonalnych firm dostarcza takie wyliczenia z własnej inicjatywy, wraz z ofertą, po ustaleniu lokalizacji (nasłonecznienie w kraju różni się w zależności od regionu) oraz warunków montażowych. Dzięki temu będziecie wiedzieć, ile energii może dla Was wyprodukować instalacja i w jakim stopniu pokryje Wasze zapotrzebowanie na energię.
- Jakie doświadczenie ma firma? Na rynku działa dzisiaj ponad 20 tysięcy wykonawców fotowoltaiki. Z tym że część z nich jeszcze do niedawna zajmowała się zupełnie inną dziedziną, niekoniecznie związaną z energetyką (np. dekarstwem) i dopiero na fali popularności fotowoltaiki, postanowiła się przebranżowić. Koniecznie zapytajcie handlowca o ilość i rodzaj wykonanych instalacji (dla domu, firm, rolników), staż w branży, a także referencje. Jednak nie polegajcie wyłącznie na jego słowach i samodzielnie zweryfikujcie te informacje.
- Czy posiada ubezpieczenie OC? Montaż instalacji PV, wbrew pozorom to nie taka prosta sprawa - nawet najlepszym mogą więc przydarzyć się błędy i niedoróbki. Dobry instalator OZE powinien zatem dysponować polisą, która pokryje koszty ewentualnych wpadek w postaci np. nieszczelnego dachu. To zabezpieczenie dla firmy i dla klienta, który nie będzie musiał obawiać się skąd wziąć środki na wyeliminowanie skutków błędów.
- Czy firma pomaga w formalnościach przyłączeniowych i związanych z dotacją? Z montażem fotowoltaiki wiąże się trochę formalności - tych obowiązkowych (dotyczących podłączenia fotowoltaiki do sieci), jak i tych wartych realizowania (dotyczących uzyskania dofinansowań na fotowoltaikę). Większość firm wyręcza w nich swoich klientów, ale nie musi to być nagminna praktyka. Kwestie te warto ustalić już na początku i dopilnować, by później nie żałować np. przegapionej dotacji z “Mój prąd”.
- Jak wyglądają warunki gwarancji na montaż? Wykonawcy instalacji fotowoltaicznej, oprócz obowiązkowej rękojmi, bardzo często udzielają również nieobowiązkowej gwarancji na montaż fotowoltaiki, która może obowiązywać przez dowolny wymiar czasu (a może też nie pojawić się). Wybierając firmę fotowoltaiczną, warto upewnić się, jak długo trwa ten dobrowolny okres ochrony, oraz na jakich warunkach jest realizowany. Bywa bowiem, że wykonawca kusi kilkunastoletnią gwarancją na montaż, która zależy jednak od corocznych, płatnych przeglądów.
- Czy po montażu oferuje wsparcie? Warto też ustalić, czy i na jakich warunkach firma świadczy wsparcie pomontażowe. Część firm zapewnia taką usługę bezpłatnie. Przyjmuje ono formę zdalnego monitoringu instalacji fotowoltaicznej w celu wyłapania i wyeliminowania ewentualnych nieprawidłowości w pracy. Warto dopytać jak konkretnie wygląda taki nadzór, by uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek w postaci wysokiego rachunku za prąd przy fotowoltaice wywołanego awarią systemu.
- Czy cena instalacji zawiera odliczenia? Analizując oferty i rozmawiając z doradcą fotowoltaicznym, warto upewnić się, czy ceny fotowoltaiki, które nam zaprezentowano, dotyczą cen brutto, przed odliczeniami z tytułu dotacji i ulg. Może się zdarzyć, że handlowiec “zapomni” wspomnieć, że atrakcyjny koszt inwestycji to efekt odliczeń - o czym gorzko przekonamy się dopiero przy podpisaniu umowy.
- Czy w cenie są ewentualne przekopy? Prace montażowe przy instalacji PV niekiedy wiążą się z wykonaniem przekopów. Dlatego warto upewnić się, czy takie są planowane w Waszym przypadku, oraz czy cena instalacji je uwzględnia (a także czy uwzględnia koszt dodatkowych przewodów). Zdarzają się bowiem firmy, które oddzielnie wyceniają takie prace, by zbyt wysoka cena instalacji nie “wystraszyła” klienta.
- Co zawiera umowa? Przed podjęciem wiążących decyzji zapytajcie konsultanta o umowę. Rzetelne firmy fotowoltaiczne nie powinny mieć problemu z jej udostępnieniem, jeszcze przed podpisaniem kontraktu. Chodzi o to, byście mieli czas spokojnie zapoznać się z jej zapisami, dotyczącymi m.in. odstąpienia od umowy fotowoltaiki czy też Waszymi prawami w przypadku opóźnienia montażu instalacji fotowoltaicznej.
- Ile będzie trwać realizacja inwestycji? Czas to pieniądz, a zasada ta odnosi się również do instalacji fotowoltaicznej. Zanim podejmiecie się współpracy, upewnijcie się, jak długo będziecie oczekiwać na montaż oraz czy terminy podawane przez handlowca będą miały pokrycie w zapisach umowy. Niestety, zdarza się, że po uzyskaniu zaliczki, wykonawca z różnych przyczyn (niekiedy niezależnych od niego) odwleka prace. Nie powinno to się jednak dziać w nieskończoność. Godny zaufania wykonawca określi w umowie maksymalny, dopuszczalny czas realizacji - część z nich stosuje nawet zapisy o karach za opóźnienia (obowiązują one jednak obie strony!).
- Jak wygląda płatność za usługę? Jeszcze przed jakimikolwiek wiążącymi ustaleniami warto również upewnić się, jak wygląda kwestia zapłaty za usługę. W większości przypadków, firmy rozpoczęcie prac uzależniają od uiszczenia zaliczki - w wysokości ok. 20-50%. Nigdy nie płaćcie całości z góry! Jeśli chcecie całość lub część kosztów pokryć z kredytu na fotowoltaikę, nie szukajcie go tylko na własną rękę, ale zapytajcie o nią doradę fotowoltaicznego. Wiele firm współpracuje z bankami w zakresie kredytowania instalacji - umowy są wówczas podpisywane na miejscu, wraz z umową o montaż.
- Co z rozbudową instalacji fotowoltaicznej? Nawet jeśli na chwilę obecną nie planujecie zwiększania zużycia energii, może się okazać, że niebawem zmienicie zdanie. Darmowa energia ze słońca bywa kusząca i wielu prosumentów, bezwiednie zwiększa swoje zapotrzebowanie energetyczne. Dlatego warto zapytać wykonawcę, jak wyglądają kwestie związane z ewentualną rozbudową systemu.
Bezpieczna fotowoltaika: o co pytać, by instalacja działała wydajnie i poprawnie?
Kwestie organizacyjne to nie jedyne co powinniście ustalić podczas rozmów z przedstawicielami firm fotowoltaicznych. Nie mniej ważne są aspekty techniczne, związane z rodzajem urządzeń i wykonawstwem instalacji. Co powinniście zapytać w tym przypadku?
- Jakie technologie zastosowano w podzespołach i co one dają? Właściwie dobrane i zamontowane urządzenia, od godnych zaufania producentów to przynajmniej połowa sukcesu instalacji fotowoltaicznej. Wspominaliśmy już, że moduły mocno się od siebie różnią, nie tylko ceną, ale też cechami użytkowymi, które powinny być dostosowane do warunków montażu. Dla przykładu, jeśli mieszkacie blisko morza, warto by oferowane Wam panele były odporne na mgłę solną. Jeśli w górach - na silne wiatry. Z kolei jeśli prowadzicie gospodarstwo, powinny być przetestowane na działanie amoniaku. W przypadku, gdy w miejscu montażu występuje chwilowe zacienienie, upewnijcie się, że zaproponowano Wam rozwiązanie minimalizujące straty - np. optymalizatory mocy. Jeśli w tym temacie nie czujecie się pewnie, możecie korzystać z opracowanych przez nas materiałów - np. rankingu paneli fotowoltaicznych czy też opinii o panelach fotowoltaicznych.
- Czy firma wykonuje audyt na miejscu montażu? Audyt fotowoltaiczny to podstawa dobrze działającej instalacji fotowoltaicznej - nie da się dobrze zaprojektować systemu PV, bez dokładnego zbadania specyfiki miejsca montażu. Jeśli firma chce podpisywać umowę, bez zebrania szczegółowych informacji, raczej zrezygnujcie z jej usług. Uwaga! W czasie pandemii, kontakty biznesowe mogą być utrudnione, ale dla firm PV to nie powinno być problemem. Zawsze pozostają nowoczesne technologie, np. wideokonferencja czy zdjęcia z Google Maps.
- Czy firma posiada wymagane uprawnienia SEP/UDT? Instalację fotowoltaiczną zawsze powinna montować osoba posiadająca niezbędną wiedzę i kompetencje. Nie tylko dlatego, że ich brak może doprowadzić do niebezpiecznych sytuacji (PV to system elektryczny, więc zawsze istnieje ryzyko pożaru fotowoltaiki) i nieprawidłowości w działaniu, ale także dlatego, że bez podpisu wykwalifikowanej osoby, wniosek o przyłączenie fotowoltaiki do sieci może zostać odrzucony. Instalatorzy powinni legitymować się dokumentami potwierdzającymi umiejętności - np. certyfikatem UDT czy uprawnieniami SEP. Warto potwierdzić ich aktualność.
- Czy w cenie jest uziemienie instalacji fotowoltaicznej i zabezpieczenia przepięciowe AC i DC? Wbrew obiegowej opinii, fotowoltaika nie przyciąga piorunów. To jednak wcale nie oznacza, że ryzyko wyładowań i zniszczenia instalacji nie istnieje. Dlatego, systemy PV powinny być wyposażone w instalacje odgromowe. Warto zapytać o tę kwestię, bo niekiedy, dla obniżenia ceny, wykonawcy rezygnują z jej wykonania. Podobnie może być w przypadku zabezpieczeń po stronie stało- i zmiennoprądowej. Ze względów bezpieczeństwa, Wy nie powinniście rezygnować z obu tych rozwiązań.
Fotowoltaika - zakazane pytania nie istnieją! O co jeszcze można zapytać?
Instalacja fotowoltaiczna to dość kosztowna, wieloletnia inwestycja, dlatego decyzja o jej przeprowadzeniu powinna zostać dogłębnie przemyślana, a wszelkie wątpliwości powinny zostać rozwiane. Musicie być pewni swojego wyboru! Dlatego, jeśli w grę wchodzi fotowoltaika, zakazane pytania nie istnieją. Oto kilka innych pytań, które jeszcze możecie zadać:
- Czy fotowoltaika stwarza jakieś ryzyka? Instalacje PV, jak każdy inny system elektryczny jest narażony na niebezpieczeństwa, np. związane z przepięciem. Jednak prawidłowy montaż, dobór zabezpieczeń i uziemienie są w stanie zminimalizować ryzyka. Kompetentny doradca fotowoltaiczny nie powinien mieć problemu z rozwianiem Waszych wątpliwości związanych z bezpieczeństwem fotowoltaiki. Zawsze możecie też zbadać ten temat z pomocą naszych artykułów: np. “Czy fotowoltaika jest bezpieczna? Obalamy mity!” czy “Fotowoltaika a burza. Czy jest się czego bać?”.
- Czy w ofercie znajdują się produkty komplementarne - pompy ciepła, ładowarki, magazyny? Fotowoltaika doskonale nadaje się do współpracy z elektrycznymi systemami ogrzewania (szczególnie z pompą ciepła), ale także z elektrycznymi ładowarkami i magazynami energii. Dzięki niej można nie tylko ograniczyć rachunki za prąd, ale też za ogrzewanie domu i CWU. Można również zapewnić sobie niezależność energetyczną (to daje magazyn energii z fotowoltaiką). Warto mieć to na uwadze już podczas negocjowania instalacji fotowoltaicznej. Dlaczego? Niekiedy komplementarny zestaw, od jednego wykonawcy może być objęty promocyjnymi warunkami.
- Co jeśli instalacja fotowoltaiczna nie wyprodukuje tyle energii, ile powinna? O ile wykonawca przyłożył się do wykonania projektu instalacji fotowoltaicznej, system fotowoltaiczny powinien produkować założoną ilość energii. Może się jednak zdarzyć, że z różnych przyczyn, uzysk nie będzie satysfakcjonujący. Warto zapytać, na co w takiej sytuacji będziesz mógł liczyć ze strony instalatora.
Oczywiście, powyższa lista: “Fotowoltaika - co pytać?” wcale nie jest zamknięta - wiele zależy bowiem od tego, na jakich warunkach będzie przebiegać współpraca między Wami a wykonawcą czy od Waszych planów wobec instalacji. Podstawowa zasada to jednak nie bać się pytać. Pamiętajcie, że chodzi o Wasze bezpieczeństwo i pieniądze.
